แหล่งที่มา : สำนักวิชาการ
ย่อสั้น
ทายาทโดยธรรมที่มีสิทธิร้องขอจัดการมรดกของผู้ตายตาม ป.พ.พ. มาตรา 1713 นั้น ต้องเป็นทายาทโดยธรรมผู้มีสิทธิรับมรดกซึ่งเป็นไปตามลำดับชั้นที่กำหนดไว้ใน ป.พ.พ. มาตรา 1629 วรรคหนึ่ง ดังนั้น แม้จะได้ความว่า ผู้ตายไม่มีผู้สืบสันดานซึ่งเป็นทายาทโดยธรรมลำดับที่ 1 และบิดามารดาของผู้ตายซึ่งเป็นทายาทโดยธรรมลำดับที่ 2 ได้ถึงแก่กรรมไปก่อนผู้ตายแล้วก็ตามแต่เมื่อปรากฏว่าขณะผู้ตายถึงแก่กรรม ย. ทายาทโดยธรรมลำดับที่ 3 ซึ่งเป็นลำดับที่สูงกว่าผู้ร้องยังมีชีวิตอยู่ ทรัพย์มรดกของผู้ตายจึงย่อมตกได้แก่ ย. เมื่อทรัพย์มรดกของผู้ตายตกได้แก่ ย. ดังกล่าวแล้ว ผู้ร้องก็ไม่อยู่ในฐานะทายาทโดยธรรมผู้มีสิทธิรับมรดกที่จะร้องขอจัดการมรดกของผู้ตาย
ย่อยาว
ผู้ร้องยื่นคำร้องขอว่า ผู้ร้องเป็นพี่น้องร่วมบิดาเดียวกันกับนายโอ่ง พรหมศาสตรซึ่งถึงแก่กรรมเมื่อวันที่ 7 มิถุนายน 2541 โดยมิได้ทำพินัยกรรมยกทรัพย์สินให้แก่ผู้ใดหรือแต่งตั้งให้ผู้ใดเป็นผู้จัดการมรดก ผู้ตายมีทรัพย์มรดกเท่าที่ทราบคือที่ดิน 1 แปลง ผู้ร้องซึ่งมีสิทธิได้รับมรดกของผู้ตายได้ไปติดต่อขอรับมรดกที่สำนักงานที่ดินจังหวัดขอนแก่น (อำเภอพล) แต่ได้รับแจ้งจากเจ้าหน้าที่ว่าจะต้องมีคำสั่งศาลแต่งตั้งผู้ร้องเป็นผู้จัดการมรดกก่อนแล้วจึงจะดำเนินการให้ได้ ผู้ร้องจึงมาร้องขอเป็นคดีนี้
ศาลชั้นต้นประกาศนัดไต่สวนแล้ว ไม่มีผู้ใดคัดค้าน
ศาลชั้นต้นมีคำสั่งยกคำร้องขอ ค่าฤชาธรรมเนียมให้เป็นพับ
ผู้ร้องอุทธรณ์
ศาลอุทธรณ์ภาค 4 พิพากษายืน ค่าฤชาธรรมเนียมชั้นอุทธรณ์ให้เป็นพับ
ผู้ร้องฎีกา
ศาลฎีกาวินิจฉัยว่า “เห็นสมควรวินิจฉัยก่อนว่า ผู้ร้องมีสิทธิยื่นคำร้องขอจัดการมรดกรายนี้หรือไม่ ข้อเท็จจริงจากสำนวนได้ความว่า ผู้ตายเป็นบุตรของนายสุด ที่เกิดจากนางหลง ผู้ตายมีพี่น้องร่วมบิดามารดาเดียวกันอีก 1 คน คือนายยนต์ ส่วนผู้ร้องเป็นบุตรของนายสุดที่เกิดจากนางยัน นายสุดบิดาผู้ตายถึงแก่กรรมเมื่อปี 2526 ส่วนนางหลงมารดาผู้ตายถึงแก่กรรมไปแล้ว แต่ไม่ปรากฏชัดว่าถึงแก่กรรมเมื่อใด สำหรับนายยนต์พี่ชายผู้ตายนั้นถึงแก่กรรมเมื่อปี 2542 เห็นว่า ทายาทโดยธรรมที่มีสิทธิร้องขอจัดการมรดกของผู้ตายตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 1713 นั้นต้องเป็นทายาทโดยธรรมผู้มีสิทธิรับมรดกซึ่งเป็นไปตามลำดับชั้นที่กำหนดไว้ในประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 1629 วรรคหนึ่ง ดังนั้นแม้จะได้ความว่าผู้ตายไม่มีผู้สืบสันดานซึ่งเป็นทายาทโดยธรรมลำดับที่ 1 และบิดามารดาของผู้ตายซึ่งเป็นทายาทโดยธรรมลำดับที่ 2 ได้ถึงแก่กรรมไปก่อนผู้ตายแล้วก็ตาม แต่เมื่อปรากฏว่าขณะผู้ตายถึงแก่กรรม นายยนต์ทายาทโดยธรรมลำดับที่ 3 ซึ่งเป็นลำดับที่สูงกว่าผู้ร้องยังมีชีวิตอยู่ ทรัพย์มรดกของผู้ตายจึงย่อมตกได้แก่นายยนต์เมื่อทรัพย์มรดกของผู้ตายตกได้แก่นายยนต์ดังกล่าวแล้ว ผู้ร้องก็ไม่อยู่ในฐานะทายาทโดยธรรมผู้มีสิทธิรับมรดกที่จะร้องขอจัดการมรดกของผู้ตาย กรณีไม่จำต้องพิจารณาว่าขณะที่นายยนต์ถึงแก่กรรมนั้น นายยนต์มีสถานภาพเป็นโสด และไม่มีทายาทอื่นใดที่จะรับมรดกแทนที่ดังที่จำเลยฎีกา ที่ศาลล่างทั้งสองมีคำสั่งและคำพิพากษามานั้นต้องด้วยความเห็นของศาลฎีกา ฎีกาของผู้ร้องฟังไม่ขึ้น”
พิพากษายืน ค่าฤชาธรรมเนียมชั้นฎีกาให้เป็นพับ
