แหล่งที่มา : สำนักงานส่งเสริมงานตุลาการ
ย่อสั้น
มาตรา 11 แห่งประมวลกฎหมายแพ่งของประเทศฝรั่งเศส บัญญัติว่า “คนในสัญชาติอื่นมีสิทธิและหน้าที่ภายใต้กฎหมายแพ่งของฝรั่งเศสเช่นเดียวกับที่คนสัญชาติฝรั่งเศสจะมีสิทธิและหน้าที่ในรัฐของคนชาตินั้นสังกัด” ดังนั้นแม้ไม่มีมาตราใดบัญญัติไว้โดยเฉพาะในกฎหมายล้มละลายของฝรั่งเศสเช่นเดียวกับกฎหมายล้มละลายแห่งประเทศไทย แต่เมื่อเจ้าหนี้นำ อ. มาเป็นพยานในชั้นสอบสวนของเจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์ว่า อ. เป็นผู้ติดต่อกับประเทศฝรั่งเศสจนกระทั่งได้บทบัญญัติประมวลกฎหมายแพ่งของประเทศฝรั่งเศสดังกล่าวแล้วมาประกอบ ซึ่งกฎหมายแพ่งของประเทศฝรั่งเศสดังกล่าวไม่มีบทบัญญัติห้ามเจ้าหนี้ที่อยู่ในต่างประเทศ ดังนั้นเจ้าหนี้ในประเทศไทยก็อาจพิสูจน์หนี้ได้ทางนำสืบของเจ้าหนี้ย่อมเพียงพอรับฟังได้ว่าเจ้าหนี้ในประเทศไทยย่อมมีสิทธิขอรับชำระหนี้ในคดีล้มละลายในประเทศฝรั่งเศสได้เช่นเดียวกับเจ้าหนี้ซึ่งมีสิทธิขอรับชำระหนี้ในคดีล้มละลายในประเทศไทยเมื่อเจ้าหนี้ไม่เคยได้รับหรือมีสิทธิรับทรัพย์สินหรือส่วนแบ่งจากทรัพย์สินของลูกหนี้ที่ 1 นอกราชอาณาจักรถือได้ว่าเจ้าหนี้ได้ปฏิบัติครบถ้วนตามเงื่อนไขในมาตรา 178 แห่ง พ.ร.บ.ล้มละลายพ.ศ. 2483 แล้ว.
ย่อยาว
คดีนี้ศาลชั้นต้นมีคำสั่งให้พิทักษ์ทรัพย์ของบริษัทนครหลวงวิสาหกิจ จำกัด ลูกหนี้ที่ 1 ไว้เด็ดขาดเมื่อวันที่ 24มิถุนายน 2531 และพิพากษาให้บริษัทนครหลวงวิสาหกิจ จำกัด ลูกหนี้ที่ 1 ล้มละลาย บริษัทติสเมตาล ลิออนแนลดูปองต์หรือเทเลเฟล็กซ์ลิออนแนลดูปองต์หรือลิออนแนลดูปองต์ จำกัด โดยนายอัศวิน ปราศภัยผู้รับมอบอำนาจ เจ้าหนี้ได้ยื่นคำขอรับชำระหนี้เป็นค่าหนี้เงินยืมที่ได้ทดรองจ่ายแทนบริษัทลูกหนี้ที่ 1 ไปจำนวน 2,237,500 บาท จากกองทรัพย์สินของบริษัทลูกหนี้ที่ 1 รายละเอียดปรากฏตามบัญชีท้ายคำขอรับชำระหนี้
เจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์นัดบรรดาเจ้าหนี้และลูกหนี้ให้มาตรวจคำขอรับชำระหนี้ตามพระราชบัญญัติล้มละลาย พ.ศ. 2483 มาตรา 104แล้ว ไม่มีผู้ใดโต้แย้งคำขอรับชำระหนี้ของเจ้าหนี้รายนี้
เจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์สอบสวนแล้ว เห็นว่า เจ้าหนี้เป็นนิติบุคคลประเภทบริษัทจำกัด จดทะเบียน ณ ประเทศฝรั่งเศสเจ้าหนี้จึงเป็นนิติบุคคลต่างประเทศ ซึ่งมีภูมิลำเนาอยู่นอกราชอาณาจักร ซึ่งเจ้าหนี้จะต้องปฏิบัติตามเงื่อนไขในมาตรา 178แห่งพระราชบัญญัติล้มละลาย พ.ศ. 2483 แต่เจ้าหนี้ไม่อาจพิสูจน์ให้เห็นได้ว่า เจ้าหนี้ในประเทศไทยก็มีสิทธิขอรับชำระหนี้ในคดีล้มละลายตามกฎหมายและในศาลแห่งประเทศฝรั่งเศสได้ เท่ากับเจ้าหนี้ไม่อาจปฏิบัติตามเงื่อนไข ตามมาตรา 178 แห่งพระราชบัญญัติล้มละลาย พ.ศ. 2483 ได้ เจ้าหนี้จึงไม่อาจขอรับชำระหนี้ในคดีล้มละลายได้ เห็นสมควรยกคำขอรับชำระหนี้ของเจ้าหนี้เสียทั้งสิ้นตามพระราชบัญญัติล้มละลาย พ.ศ. 2483 มาตรา 107(1)
ศาลชั้นต้นมีคำสั่งให้ยกคำขอรับชำระหนี้ของเจ้าหนี้
เจ้าหนี้อุทธรณ์
ศาลอุทธรณ์เห็นว่า เจ้าหนี้ได้ปฏิบัติตามเงื่อนไขในมาตรา178(1) แล้ว เจ้าหนี้มีสิทธิขอรับชำระหนี้ในประเทศไทยได้ แต่เจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์ยังไม่ทำความเห็นเรื่องหนี้สินว่าอาจขอรับชำระได้หรือไม่ ควรให้ศาลชั้นต้นมีคำสั่งในข้อนี้ต่อไปพิพากษายกคำสั่งศาลชั้นต้น ให้ศาลชั้นต้นดำเนินกระบวนพิจารณาต่อไปแล้วมีคำสั่งใหม่ตามรูปคดี
เจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์ฎีกา
ศาลฎีกาวินิจฉัยว่า “…มีปัญหาตามฎีกาของเจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์ว่าในการยื่นคำขอรับชำระหนี้ในคดีล้มละลายคดีนี้ของเจ้าหนี้ได้ปฏิบัติตามเงื่อนไขในมาตรา 178 แห่งพระราชบัญญัติล้มละลาย พ.ศ. 2483 แล้วหรือไม่ ปัญหาดังกล่าวข้อเท็จจริงได้ความจากคำนายอัศวิน ปราศภัย ทนายความของบริษัทเจ้าหนี้ที่ให้ไว้กับเจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์ว่า ได้มีจดหมายติดต่อไปยังประเทศฝรั่งเศส เพื่อขอหลักฐานเกี่ยวกับข้อกฎหมายดังกล่าว ประเทศฝรั่งเศสส่งโทรสารพร้อมทั้งยืนยันว่าเจ้าหนี้ในประเทศไทยอาจขอรับชำระหนี้ในประเทศฝรั่งเศสได้ ปรากฏตามเอกสารพร้อมคำแปลเอกสารหมาย จ.14ส่วนกฎหมายล้มละลายของประเทศฝรั่งเศสคล้ายกับกฎหมายล้มละลายของประเทศไทย แต่ไม่มีมาตราใดบัญญัติไว้ชัดแจ้งเช่นกฎหมายล้มละลายของประเทศไทย คงมีแต่หลักทั่วไปในประมวลกฎหมายแพ่งของประเทศฝรั่งเศส มาตรา 11 และมาตรา 2123 ตามเอกสารหมาย จ.14/1พร้อมคำแปลเอกสารหมาย จ.14/2 เห็นว่า ตามเอกสารดังกล่าวระบุว่า ฯลฯชาวต่างชาติ (ในกรณีนี้คือคนสัญชาติไทย) จึงย่อมมีสิทธิที่จะยื่นขอรับชำระหนี้จากทรัพย์สินในประเทศฝรั่งเศสได้ ทั้งนี้อันเนื่องมาจากเหตุผลตามกฎหมายดังนี้
มาตรา 11 แห่งประมวลกฎหมายแพ่ง กล่าวว่า “คนในสัญชาติอื่นมีสิทธิและหน้าที่ภายใต้กฎหมายแพ่งของประเทศฝรั่งเศส เช่นเดียวกันกับที่คนสัญชาติฝรั่งเศสจะมีสิทธิและหน้าที่ในรัฐของคนสัญชาตินั้นสังกัด” ฯลฯ ดังนั้น แม้จะไม่มีมาตราใดบัญญัติไว้โดยเฉพาะในกฎหมายล้มละลายของประเทศฝรั่งเศสเช่นเดียวกับกฎหมายล้มละลายแห่งประเทศไทย แต่เมื่อเจ้าหนี้นำนายอัศวินมาเป็นพยานในชั้นสอบสวนของเจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์ นายอัศวินมีอาชีพเป็นทนายความทั้งเป็นผู้ติดต่อกับประเทศฝรั่งเศสจนกระทั่งได้บทบัญญัติกฎหมายแพ่งของประเทศฝรั่งเศสดังที่กล่าวแล้วมาประกอบ ซึ่งกฎหมายแพ่งของประเทศฝรั่งเศสดังกล่าวไม่มีบทบัญญัติห้ามเจ้าหนี้ที่อยู่ในต่างประเทศ ดังนั้น เจ้าหนี้ที่อยู่ในต่างประเทศ เช่น เจ้าหนี้ในประเทศไทยก็อาจพิสูจน์หนี้ได้ ศาลฎีกาจึงเห็นว่าตามทางนำสืบของเจ้าหนี้เป็นการพิสูจน์ของเจ้าหนี้เพียงพอที่จะรับฟังได้ว่าเจ้าหนี้ในประเทศไทยย่อมมีสิทธิขอรับชำระหนี้ในคดีล้มละลายในประเทศฝรั่งเศสได้เช่นเดียวกับเจ้าหนี้ซึ่งมีสิทธิขอรับชำระหนี้ในคดีล้มละลายในประเทศไทย ทั้งนายอัศวิน พยานเจ้าหนี้แถลงว่าเจ้าหนี้ไม่เคยได้รับหรือมีสิทธิรับทรัพย์สินหรือส่วนแบ่งจากทรัพย์สินของลูกหนี้ที่ 1 นอกราชอาณาจักร กรณีของเจ้าหนี้ถือได้ว่าเจ้าหนี้ได้ปฏิบัติครบถ้วนตามเงื่อนไขในมาตรา 178 แห่งพระราชบัญญัติล้มละลาย พ.ศ. 2483 แล้ว เจ้าหนี้จึงมีสิทธิขอรับชำระหนี้ในประเทศไทยได้ ส่วนมูลแห่งหนี้เจ้าหนี้มีสิทธิจะได้รับจำนวนเพียงใด ศาลชั้นต้นยังมิได้วินิจฉัย ไม่มีประเด็นในชั้นนี้ที่ศาลอุทธรณ์พิพากษาให้ยกคำสั่งของศาลชั้นต้น แล้วให้ศาลชั้นต้นทำการพิจารณาแล้วมีคำสั่งใหม่ตามรูปคดีนั้นชอบแล้ว ฎีกาของเจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์ฟังไม่ขึ้น”
พิพากษายืน.
