แหล่งที่มา : สำนักวิชาการ
ย่อสั้น
การที่ผู้ร้องครอบครองที่ดินพิพาทโดยมีลักษณะเป็นการครอบครองเพื่อตนอย่างเป็นเจ้าของ ทั้งปรากฏว่าที่ดินที่ครอบครองนั้นเป็นที่ดินมีโฉนดที่บุคคลมีสิทธิเป็นเจ้าของกรรมสิทธิ์ได้ แม้จะเป็นการครอบครองโดยเข้าใจว่าเป็นของตน โดยไม่ทราบว่าเป็นที่ดินมีโฉนดของบุคคลอื่นก็ถือได้ว่าเป็นการครอบครองด้วยเจตนาเป็นเจ้าของ หาใช่เป็นเรื่องถือไม่ได้ว่าผู้ร้องไม่มีเจตนาเป็นเจ้าของในที่ดินพิพาทไม่ เมื่อข้อเท็จจริงฟังได้ว่าผู้ร้องได้ครอบครองที่ดินพิพาทซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของที่ดินโฉนดเลขที่ 2401 ตลอดมาด้วยความสงบ เปิดเผย ด้วยเจตนาเป็นเจ้าของและทางราชการได้ออกหนังสือรับรองการทำประโยชน์ให้แก่ผู้ร้องตั้งแต่ปี 2521 โดยไม่มีผู้ใดโต้แย้งคัดค้าน ระยะเวลาที่ผู้ร้องครอบครองจนถึงวันยื่นคำร้องขอแสดงกรรมสิทธิ์ที่ดินต่อศาลเป็นเวลาติดต่อกันเกินกว่า 10 ปี ที่ดินพิพาทจึงตกเป็นกรรมสิทธิ์ของผู้ร้องโดยการครอบครองปรปักษ์ตาม ป.พ.พ. มาตรา 1382
ย่อยาว
ผู้ร้องยื่นคำร้องขอและแก้ไขคำร้องว่า ที่ดินโฉนดเลขที่ 2401 ตำบลดอนพุทรา (ดอนพุดซา) อำเภอดอนตูม (บางปลา) จังหวัดนครปฐม (นครชัยศรี) ทางด้านทิศตะวันตกเฉียงใต้เนื้อที่ 5 ไร่ ตารางวา แต่เดิมผู้ร้องอาศัยอยู่ในที่ดินดังกล่าวกับบิดามารดาตั้งแต่เกิด โดยบิดามารดาของผู้ร้องครอบครองที่ดินโดยความสงบและโดยเปิดเผยด้วยเจตนาเป็นเจ้าของตลอดมา ก่อนบิดามารดาผู้ร้องถึงแก่ความตายได้มอบการครอบครองให้ผู้ร้องครอบครองที่ดิน ต่อมาผู้ร้องเข้าทำประโยชน์โดยการปลูกอ้อย ปลูกผัก ไม้ยืนต้น ปลูกบ้านอยู่อาศัยด้วยความสงบ เปิดเผย ด้วยเจตนาเป็นเจ้าของกว่า 10 ปี โดยไม่มีผู้ใดคัดค้าน จนกระทั่งปี 2521 ผู้ร้องได้ขอออกหนังสือรับรองการทำประโยชน์ (น.ส. 3 ก.) ในที่ดินที่ครอบครอง และเจ้าพนักงานที่ดินได้ออกหนังสือรับรองการทำประโยชน์เลขที่ 193 ให้แก่ผู้ร้อง ซึ่งขณะนั้นผู้ร้องไม่ทราบว่าที่ดินส่วนที่ตนครอบครองเป็นที่ดินที่ทางราชการได้ออกโฉนดที่ดินไว้แล้ว ต่อมาทางราชการได้ออกสำรวจเพื่อออกโฉนดที่ดินให้แก่ผู้ครอบครองที่ดินตามหนังสือรับรองการทำประโยชน์ ผู้ร้องจึงทราบว่าที่ดินที่ตนครอบครองอยู่ในที่ดินโฉนดเลขที่ 2401 บางส่วนซึ่งมีชื่อนายเคี้ยม (จีนเคี้ยม) เป็นผู้ถือกรรมสิทธิ์โดยทางราชการออกโฉนดให้ตั้งแต่ปี 2451 ผู้ร้องครอบครองที่ดินดังกล่าวโดยความสงบโดยเปิดเผยด้วยเจตนาเป็นเจ้าของเป็นเวลากว่า 10 ปี จนได้กรรมสิทธิ์แล้ว แต่ไม่อาจเปลี่ยนแปลงทางทะเบียนได้ ขอให้มีคำสั่งให้ผู้ร้องได้กรรมสิทธิ์ในที่ดินโฉนดเลขที่ 2401 ตำบลดอนพุทรา (ดอนพุดซา) อำเภอดอนตูม (บางปลา) จังหวัดนครปฐม (นครชัยศรี) ทางด้านทิศตะวันตกเฉียงใต้ เนื้อที่ 5 ไร่ ตารางวา ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 1382
ศาลชั้นต้นประกาศนัดไต่สวนตามระเบียบแล้ว ไม่มีผู้ใดคัดค้าน
ศาลชั้นต้นมีคำสั่งยกคำร้อง
ผู้ร้องอุทธรณ์เฉพาะปัญหาข้อกฎหมายโดยตรงต่อศาลฎีกา โดยได้รับอนุญาตจากศาลชั้นต้นตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่ง มาตรา 223 ทวิ
ศาลฎีกาวินิจฉัยว่า “ข้อเท็จจริงเบื้องต้นฟังเป็นยุติว่า ที่ดินที่ผู้ร้องครอบครองทำประโยชน์เนื้อที่ 5 ไร่ ตารางวา เป็นส่วนหนึ่งของที่ดินโฉนดเลขที่ 2401 ตำบลดอนพุทรา (ดอนพุดซา) อำเภอดอนตูม (บางปลา) จังหวัดนครปฐม (นครชัยศรี) ซึ่งมีชื่อนายเคี้ยม (จีนเคี้ยม) เป็นเจ้าของกรรมสิทธิ์เนื้อที่ประมาณ 18 ไร่ 3 งาน โดยทางราชการออกโฉนดที่ดินให้ตั้งแต่ปี 2451 เมื่อวันที่ 14 กันยายน 2521 ผู้ร้องได้ไปดำเนินการขอออกหนังสือรับรองการทำประโยชน์ในส่วนที่ดินที่ผู้ร้องครอบครองทำประโยชน์โดยไม่รู้ว่าที่ดินดังกล่าวเป็นที่ดินมีโฉนด มีปัญหาต้องวินิจฉัยตามอุทธรณ์ของผู้ร้องว่า ผู้ร้องได้กรรมสิทธิ์ในที่ดินโฉนดเลขที่ 2401 บางส่วนโดยการครอบครองปรปักษ์หรือไม่ เห็นว่า การที่ผู้ร้องครอบครองที่ดินพิพาทโดยมีลักษณะเป็นการครอบครองเพื่อตนอย่างเป็นเจ้าของ ทั้งปรากฏว่า ที่ดินที่ครอบครองนั้นเป็นที่ดินมีโฉนดที่บุคคลมีสิทธิเป็นเจ้าของกรรมสิทธิ์ได้ ในกรณีเช่นนี้ แม้จะเป็นการครอบครองโดยเข้าใจว่าเป็นของตน โดยไม่ทราบว่าเป็นที่ดินมีโฉนดของบุคคลอื่นก็ถือได้ว่าเป็นการครอบครองด้วยเจตนาเป็นเจ้าของ หาใช่เป็นเรื่องถือไม่ได้ว่าผู้ร้องมีเจตนาเป็นเจ้าของในที่ดินพิพาทดังที่ศาลชั้นต้นวินิจฉัยไม่ เมื่อข้อเท็จจริงฟังได้ว่าผู้ร้องได้ครอบครองที่ดินพิพาทซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของที่ดินโฉนดเลขที่ 2401 ตลอดมาด้วยความสงบ เปิดเผย ด้วยเจตนาเป็นเจ้าของ และทางราชการได้ออกหนังสือรับรองการทำประโยชน์ให้แก่ผู้ร้องตั้งแต่ปี 2521 โดยไม่มีผู้ใดโต้แย้งคัดค้านระยะเวลาที่ผู้ร้องครอบครองจนถึงวันยื่นคำร้องขอแสดงกรรมสิทธิ์ที่ดินต่อศาลเป็นเวลาติดต่อกันเกินกว่า 10 ปี ที่ดินพิพาทจึงตกเป็นกรรมสิทธิ์ของผู้ร้องโดยการครอบครองปรปักษ์ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 1382 ที่ศาลชั้นต้นมีคำสั่งยกคำร้องขอของผู้ร้องนั้น ศาลฎีกาไม่เห็นพ้องด้วย อุทธรณ์ของผู้ร้องฟังขึ้น”
พิพากษากลับว่า ที่ดินโฉนดเลขที่ 2401 ตำบลดอนพุทรา (ดอนพุดซา) อำเภอดอนตูม (บางปลา) จังหวัดนครปฐม (นครชัยศรี) เนื้อที่ 5 ไร่ ตารางวา ตกเป็นกรรมสิทธิ์ของผู้ร้องตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 1382 ค่าฤชาธรรมเนียมศาลชั้นต้นและชั้นฎีกาให้เป็นพับ
