แหล่งที่มา : กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา
ย่อสั้น
ตามบทบัญญัติแห่งประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 1304 นั้น การที่จะตีความว่า ถ้าที่ใดเป็นที่ชายตลิ่งแล้วย่อมเป็นสาธารณสมบัติของแผ่นดินเสมอไปนั้น ย่อมไม่ถูกต้อง เพราะจะต้องมีสภาพเป็นทรัพย์สินสำหรับพลเมืองใช้ร่วมกันด้วย
จำเลยปลูกอาคารลงในที่ดินของจำเลยแม้ภายใต้อาคารนั้นถูกน้ำเซาะพังลงกลายสภาพเป็นที่ชายตลิ่ง แต่จำเลยก็ยังใช้สิทธิแห่งความเป็นเจ้าของ คงครอบครองอาคารและที่ดินนั้นอยู่ มิได้ทอดทิ้งปล่อยให้เป็นที่ชายตลิ่งสำหรับพลเมืองใช้ร่วมกันแล้ว ที่พิพาทนั้นยังหาเป็นสาธารณสมบัติของแผ่นดินไม่.
(ประชุมใหญ่ ครั้งที่ 8/2507).
ย่อยาว
คดีทั้ง ๘ สำนวนนี้ ศาลชั้นต้นได้รวมการพิจารณาและพิพากษาเข้าด้วยกัน
โจทก์ฟ้องว่า จำเลยทั้ง ๘ สำนวนต่างปลูกอาคารรุกล้ำในที่ชายตลิ่งแม่น้ำน่านซึ่งอยู่ในความดูแลรักษาของโจทก์เป็นการปลูกรุกล้ำที่สาธารณสมบัติของแผ่นดิน ทำให้โจทก์และประชาชนเสียหาย ขอให้บังคับรื้อถอน
จำเลยทั้ง ๘ สำนวนให้การปฏิเสธ
ศาลชั้นต้นฟังข้อเท็จจริงว่า สภาพที่ดินของจำเลยทั้ง ๘ สำนวนเป็นที่ชายตลิ่งดังที่ โจทก์อ้างจริง แต่หาเข้าลักษณะสาธารสมบัติของแผ่นดินไม่ จึงพิพากษาให้ยกฟ้อง
โจทก์ทั้ง ๘ สำนวนอุทธรณ์
ศาลอุทธรณ์พิพากษายืน
โจทก์ทั้ง ๘ สำนวนฎีกา
ศาลฎีกาโดยที่ประชุมใหญ่เห็นว่าตามบทบัญญัติที่ปรากฎในประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา ๑๓๐๔ นั้น การที่จะตีความเอกว่า ถ้าที่ใดเป็นที่ชายตลิ่งแล้วย่อมเป็นที่สาธารณสมบัติของแผ่นดินเสมอไปนั้นเป็นการตีความที่ไม่ถูกต้อง ความสำคัญของมาตรา ๑๓๐๔ อยู่ที่ว่าที่นั้นจะต้องเป็นทรัพย์สินของแผ่นดินซึ่งใช้เพื่อสาธารณประโยชน์หรือสงวนไว้เพื่อประโยชน์ร่วมกัน และโดยเฉพาะสำหรับที่ชายตลิ่งจะต้องมีสภาพเป็นทรัพย์สินสำหรับพลเมืองใช้ร่วมกันด้วย บทบัญญัติในประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์จึงมีความหมายแต่เพียงว่าที่ชายตลิ่งนั้นอาจมีไว้สำหรับพลเมืองใช้ร่วมกันได้เท่านั้น มิใช่ว่าถ้าที่ดินของเอกชนคนใดตลิ่งพังลงกลายเป็นที่ชายตลิ่งแล้วจะต้องตกเป็นทรัพย์สินของแผ่นดินสำหรับใช้เพื่อสาธารณประโยชน์หรือสำหรับพลเมืองใช้ร่วมกันไปทั้งหมดไม่
คดีที่พิพาทกันนี้ ปรากฎว่าจำเลยปลูกอาคารลงในที่ดินที่จำเลยเป็นเจ้าของแม้ภายใต้อาคารนั้นถูกน้ำเซาะพังลงกลายสภาพเป็นที่ชายตลิ่ง แต่จำเลยก็ยังใช้สิทธิแห่งความเป็นเจ้าของ คงครอบครองอาคารและที่ดินในเขตที่ตนเป็นเจ้าของนั้นอยู่ มิได้ทอดทิ้งปล่อยให้เป็นชายตลิ่งสำหรับพลเมืองใช้ร่วมกันแต่อย่างไรไม่ ที่พิพาทยังไม่เป็นสาธารณสมบัติของแผ่นดิน คำพิพากษาของศาลล่างทั้งสองชอบแล้ว
พิพากษายืน ให้ยกฎีกาโจทก์เสีย.
