แหล่งที่มา : กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา
ย่อสั้น
อายุความ 1 ปี ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 1556นั้น คู่ความจะต้องยกขึ้นเป็นประเด็น ศาลจึงวินิจฉัยให้ตาม มาตรา 193 ศาลจะยกอายุความขึ้นวินิจฉัยเองโดยไม่มีฝ่ายใดยกขึ้นเป็นประเด็นไม่ได้
ย่อยาว
ผู้ร้องยื่นคำร้องขอให้สั่งแสดงว่าผู้ร้องเป็นบุตรที่ชอบด้วยกฎหมายของนายประกาย ศาลประกาศนัดไต่สวนแล้วไม่มีผู้ใดคัดค้านศาลชั้นต้นวินิจฉัยว่า แม้ข้อเท็จจริงฟังได้ว่าผู้ร้องเป็นบุตรของนายประกายแต่ผู้ร้องได้ยื่นคำร้องเกิน 1 ปีนับแต่วันบรรลุนิติภาวะ จึงขาดอายุความตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 1556 มีคำสั่งยกคำร้อง ศาลอุทธรณ์พิพากษายืนผู้ร้องฎีกา
ศาลฎีกาวินิจฉัยข้อกฎหมายว่า “คดีฟังได้ในเบื้องต้นว่า ผู้ร้องเป็นบุตรของนายประกาย พรมแดน ผู้ตาย คงมีปัญหาในชั้นนี้เพียงว่าศาลจะยกเอาอายุความมาเป็นมูลยกฟ้องได้หรือไม่ เห็นว่าอายุความ 1 ปี ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 1556 นั้นคู่ความจะต้องยกขึ้นเป็นประเด็นศาลจึงวินิจฉัยให้ตามมาตรา 193 ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ เทียบตามนัยคำพิพากษาฎีกาที่ 2862/2523 คดีระหว่างนางคำตา ลิ้มประเสริฐ ผู้ร้อง นางจันทา ศรีหาคำ ผู้คัดค้าน คดีนี้ไม่ปรากฏว่าคู่ความฝ่ายใดยกขึ้นเป็นประเด็นเพื่อให้ศาลวินิจฉัยแต่ประการใด ที่ศาลล่างทั้งสองยกเอาเรื่องอายุความขึ้นวินิจฉัยและยกคำร้องของผู้ร้องจึงไม่ชอบ เมื่อข้อเท็จจริงฟังได้ว่าผู้ร้องเป็นบุตรของนายประกายผู้ร้องย่อมมีสิทธิที่จะร้องต่อศาลเพื่อให้มีคำสั่งหรือคำพิพากษาว่าเป็นบุตรที่ชอบด้วยกฎหมายได้ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 1455 ฎีกาผู้ร้องฟังขึ้น”
พิพากษากลับว่า ผู้ร้องเป็นบุตรที่ชอบด้วยกฎหมายของนายประกายพรมแดน ผู้ตาย มีสิทธิและหน้าที่ตามกฎหมาย
