แหล่งที่มา : กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา
ย่อสั้น
พระราชบัญญัติประกันวินาศภัย พ.ศ. 2510 มาตรา 34 บัญญัติว่า “ผู้มีส่วนได้เสียจะขอตรวจสมุดทะเบียนตามมาตรา 32 เฉพาะรายการที่ตนเกี่ยวข้องก็ได้ …” นั้น เป็นการให้สิทธิแก่ผู้มิได้ส่วนเสียโดยจำกัดว่าผู้มีส่วนได้เสียต้องแสดงรายการที่ตนเองเกี่ยวข้อง ทั้งนี้ เพื่อให้บริษัททราบเหตุผลของผู้ร้องขอด้วย ในคำฟ้องและสำเนาเอกสารท้ายฟ้องไม่ปรากฏว่าโจทก์ได้แสดงรายการที่ตนมีส่วนได้เสียเกี่ยวข้องในการขอตรวจสมุดทะเบียนตามความในมาตรา 34 นั้นแต่อย่างไร คำขอของโจทก์จึงขาดสารสำคัญที่กฎหมายบัญญัติไว้ยังถือไม่ได้ว่าจำเลยได้โต้แย้งสิทธิของโจทก์แล้ว โจทก์ยังไม่มีสิทธิที่จะฟ้องบังคับบริษัทจำเลยให้ปฏิบัติตามคำขอของโจทก์ได้
ย่อยาว
โจทก์ฟ้องว่า โจทก์เป็นผู้ถือหุ้นของบริษัทจำเลย จำเลยประกอบกิจการค้าประกันภัย ตามพระราชบัญญัติประกันวินาศภัย พ.ศ. ๒๕๑๐ มาตรา ๓๒ จำเลยจะต้องจัดทำสมุดทะเบียนและสมุดบัญชีเกี่ยวกับธุรกิจของจำเลยตามแบบและรายการที่นายทะเบียนกำหนด และตามมาตรา ๓๓ จำเลยจะต้องเก็บรักษาสมุดทะเบียนและสมุดบัญชีดังกล่าวไว้ที่ทำการของจำเลย โจทก์เป็นผู้ถือหุ้นเป็นผู้มีส่วนได้เสียกับบริษัทจำเลย มีสิทธิที่จะตรวจดูสมุดทะเบียนและสมุดบัญชีเกี่ยวกับธุรกิจของจำเลยได้ตามมาตรา ๓๔ และจำเลยมีหน้าที่ต้องให้โจทก์ตรวจดูเอกสารดังกล่าว โจทก์ประสงค์ที่จะขอตรวจดูสมุดทะเบียนและสมุดบัญชีเกี่ยวกับธุรกิจของจำเลย แต่จำเลยไม่ยอมให้โจทก์ตรวจดู โจทก์มีหนังสือแจ้งไปยังจำเลย จำเลยก็เพิกเฉย โจทก์แจ้งให้จำเลยคัดสำเนาสมุดทะเบียนและสมุดบัญชีโดยรับรองถูกต้องส่งให้โจทก์ จำเลยตอบปฏิเสธ ขอให้พิพากษาให้โจทก์เข้าตรวจดูสมุดทะเบียนและสมุดบัญชีเกี่ยวกับธุรกิจของจำเลยทั้งหมดตามแบบและรายการที่นายทะเบียนตามพระราชบัญญัติประกันวินาศภัย พ.ศ. ๒๕๑๐ กำหนดไว้โดยห้ามมิให้จำเลยขัดขวาง ถ้าจำเลยไม่ปฏิบัติตามให้ศาลมีคำสั่งให้จำเลยส่งสมุดทะเบียนและสมุดบัญชีเกี่ยวกับธุรกิจของจำเลยมายังศาล เพื่อโจทก์จะได้ตรวจดูต่อไป
จำเลยให้การว่า โจทก์มิใช่ผู้มีส่วนได้เสียในอันที่จะขอตรวจดูสมุดทะเบียน และสมุดบัญชีเกี่ยวกับธุรกิจของจำเลยตามความหมายของพระราชบัญญัติประกันวินาศภัย พ.ศ. ๒๕๑๐ มาตรา ๓๔ เพราะคำว่า “ผู้มีส่วนได้เสีย” ในมาตราดังกล่าวมิได้หมายความถึงผู้ถือหุ้นของบริษัทจำเลย แต่หมายถึงผู้เอาประกันภัยหรือบุคคลที่อาจเรียกร้องความเสียหายจากจำเลยอันเนื่องจากธุรกิจของจำเลยเท่านั้น โจทก์มิได้มีรายการที่โจทก์เกี่ยวข้องในสมุดทะเบียนและสมุดบัญชีเกี่ยวกับธุรกิจของจำเลย ทั้งมิได้แจ้งให้จำเลยทราบว่าโจทก์จะขอตรวจและขอคัดรายการใดที่โจทก์เกี่ยวข้อง เป็นการใช้สิทธิไม่สุจริตและมิชอบด้วยกฎหมาย โจทก์ไม่มีอำนาจฟ้อง ขอให้ยกฟ้อง
ศาลชั้นต้นพิจารณาแล้วเห็นว่า โจทก์เป็นผู้ถือหุ้นของบริษัทจำเลยเป็นผู้มีส่วนได้เสียโดยตรงเกี่ยวกับการดำเนินธุรกิจทั้งหมดของบริษัทจำเลย จึงมีสิทธิขอตรวจดูสมุดทะเบียนและสมุดบัญชีเกี่ยวกับธุรกิจของจำเลยได้ พิพากษาให้โจทก์เข้าตรวจดูสมุดทะเบียนและสมุดบัญชีเกี่ยวกับธุรกิจของบริษัทจำเลยได้ในเวลาอันสมควร และไม่ขัดต่อการปฏิบัติงานของจำเลย
จำเลยอุทธรณ์
ศาลอุทธรณ์พิพากษายืน
จำเลยฎีกา
ศาลฎีกาฟังข้อเท็จจริงว่า โจทก์เป็นผู้ถือหุ้นของบริษัทจำเลย และเห็นว่าที่พระราชบัญญัติประกันวินาศภัย พ.ศ. ๒๕๑๐ มาตรา ๓๔ บัญญัติว่า “ผู้มีส่วนได้เสียจะขอตรวจสมุดทะเบียนตามมาตรา ๓๒ เฉพาะรายการที่ตนเกี่ยวข้องก็ได้ …” นั้น เป็นการให้สิทธิแก่ผู้มีส่วนได้เสียโดยจำกัดว่าผู้มีส่วนได้เสียต้องแสดงรายการที่ตนเกี่ยวข้อง ทั้งนี้ เพื่อให้บริษัททราบเหตุผลของผู้ร้องขอด้วย แต่คดีนี้ในคำฟ้องและสำเนาเอกสารท้ายฟ้องไม่ปรากฏว่าโจทก์ได้แสดงรายการที่ตนมีส่วนได้เสียเกี่ยวข้องในการขอตรวจสมุดทะเบียนตามความในมาตรา ๓๔ นั้น แต่อย่างไร คำขอของโจทก์จึงขาดสารสำคัญที่กฎหมายบัญญัติไว้ ยังถือไม่ได้ว่าจำเลยได้โต้แย้งสิทธิของโจทก์แล้ว โจทก์ยังไม่มีสิทธิที่จะฟ้องบังคับบริษัทจำเลยให้ปฏิบัติตามคำขอของโจทก์ได้
พิพากษากลับ ให้ยกฟ้องโจทก์
