แหล่งที่มา : กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา
ย่อสั้น
การที่ผู้ร้องเป็นบุคคลสัญชาติไทย ได้ยื่นคำร้องขอจดทะเบียนสมรสกับนางสาว น. บุคคลเชื้อชาติสัญชาติญวน และเจ้าหน้าที่บันทึกเสนอผู้คัดค้านว่า นางสาว น. ฝ่ายหญิงเป็นคนญวนอพยพเข้าเมืองโดยไม่ชอบด้วยกฎหมาย มีบัตรประจำตัวคนญวนอพยพ ปลัดอำเภอบันทึกความเห็นต่อไปว่า เห็นควรแจ้งให้ผู้ร้องฝ่ายหญิงทราบว่าจะต้องมีใบสำคัญประจำตัวคนต่างด้าวก่อนจึงจะจดทะเบียนสมรสให้ได้ ผู้คัดค้านสั่งในรายการความเห็นของนายอำเภอว่ารายงานจังหวัดขอความเห็นชอบ ให้สารวัตรใหญ่สืบสวน แจ้งให้ผู้ร้องทราบนั้น พระราชบัญญัติจดทะเบียนครอบครัว พุทธศักราช 2478 มาตรา 15 มิได้ระบุว่านายทะเบียนไม่ยอมรับจดทะเบียนสมรสด้วยเหตุใดบ้าง ผู้มีส่วนได้เสียจึงจะยื่นคำร้องต่อศาลได้ ดังนั้นเมื่อผู้คัดค้านซึ่งเป็นนายทะเบียนไม่ยอมรับจดทะเบียนสมรสดังกล่าว จึงเป็นการไม่ยอมรับจดทะเบียนสมรสตามความหมายแห่งบทบัญญัติของกฎหมายมาตราดังกล่าวแล้ว ผู้ร้องย่อมมีสิทธิยื่นคำร้องขอให้ศาลมีคำสั่งให้จดทะเบียนสมรสให้ผู้ร้องได้
ย่อยาว
ผู้ร้องยื่นคำร้องว่า ผู้ร้องกับนางสาวนางได้ยื่นคำร้องขอจดทะเบียนสมรสกันต่อนายอำเภอเมืองอุบลราชธานีซึ่งเป็นนายทะเบียนครอบครัวประจำสำนักทะเบียนอำเภอเมืองอุบลราชธานีและมีหน้าที่ในการจดทะเบียนสมรส แต่นายอำเภอเมืองอุบลราชธานีปฏิเสธการจดทะเบียนสมรสให้แก่ผู้ร้องและนางสาวนาง ผู้ร้องกับนางสาวนางประสงค์จะเป็นสามีภรรยากัน ขอให้ศาลไต่สวนและมีคำสั่งให้นายอำเภอเมืองอุบลราชธานีจดทะเบียนสมรสให้ผู้ร้องและนางสาวนาง
ร้อยเอกอรุณนายอำเภอเมืองอุบลราชธานียื่นคำคัดค้านว่า ผู้ร้องไม่มีอำนาจร้องต่อศาลเพราะคดีนี้ผู้คัดค้านมิได้โต้แย้งสิทธิของผู้ร้อง เมื่อผู้ร้องยื่นคำร้องขอจดทะเบียนสมรส ผู้คัดค้านก็มีคำสั่งให้เจ้าหน้าที่ดำเนินการสอบสวนว่าผู้ร้องและผู้ที่จะทำการสมรสด้วยเป็นบุคคลต้องห้ามและเข้าเงื่อนไขตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์หรือไม่ซึ่งยังไม่ทราบผล ผู้คัดค้านยังไม่ได้ปฏิเสธการจดทะเบียนสมรสของผู้ร้อง นางสาวนางหลบหนีเข้ามาในราชอาณาจักรไทยโดยไม่ชอบด้วยกฎหมาย การจดทะเบียนสมรสมีวัตถุประสงค์ไม่ชอบด้วยกฎหมาย ผู้คัดค้านปฏิบัติหน้าที่โดยชอบด้วยกฎหมายและระเบียบแบบแผนของทางราชการขอให้ยกคำร้องของผู้ร้อง
ศาลชั้นต้นไต่สวนแล้ว มีคำสั่งให้รับจดทะเบียนสมรสให้ผู้ร้องกับนางสาวนาง
ผู้คัดค้านอุทธรณ์
ศาลอุทธรณ์พิพากษายืน
ผู้คัดค้านฎีกา
ศาลฎีกาวินิจฉัยข้อเท็จจริงว่า ในคำร้องขอจดทะเบียนสมรสของผู้ร้องเจ้าหน้าที่บันทึกเสนอผู้คัดค้านว่า นางสาวนางฝ่ายหญิงเป็นคนญวนอพยพเข้าเมืองโดยไม่ชอบด้วยกฎหมาย มีบัตรประจำตัวคนญวนอพยพ ปลัดอำเภอบันทึกความเห็นต่อไปว่า เห็นควรแจ้งให้ผู้ร้องฝ่ายหญิงทราบว่าจะต้องมีใบสำคัญบัตรประจำตัวคนต่างด้าวก่อนจึงจะจดทะเบียนสมรสให้ได้ ผู้คัดค้านสั่งในรายการความเห็นของนายอำเภอเมืองอุบลราชธานีว่า รายงานจังหวัดอุบลราชธานี ขอความเห็นชอบ ให้สารวัตรใหญ่สืบสวน แจ้งให้ผู้ร้องทราบ แล้ววินิจฉัยข้อกฎหมายต่อไปว่า พระราชบัญญัติจดทะเบียนครอบครัว พุทธศักราช 2478 มาตรา 15 บัญญัติว่า “ถ้านายทะเบียนไม่ยอมรับจดทะเบียนสมรสผู้มีส่วนได้เสียจะยื่นคำร้องต่อศาลก็ได้โดยไม่ต้องเสียค่าธรรมเนียมศาล” บทบัญญัติมาตราดังกล่าวมิได้ระบุว่านายทะเบียนไม่ยอมรับจดทะเบียนสมรสด้วยเหตุใดบ้างผู้มีส่วนได้เสียจึงจะยื่นคำร้องต่อศาลได้ ดังนั้นเมื่อผู้คัดค้านซึ่งเป็นนายทะเบียนไม่ยอมรับจดทะเบียนสมรสตามคำร้องของผู้ร้องดังกล่าว ย่อมถือได้ว่าเป็นการไม่ยอมรับจดทะเบียนตามความหมายแห่งมาตราดังกล่าวแล้ว ผู้ร้องย่อมมีสิทธิยื่นคำร้องเป็นคดีนี้ได้
พิพากษายืน
