แหล่งที่มา : กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา
ย่อสั้น
การขายอสังหาริมทรัพย์ของเด็กผู้ใช้อำนาจปกครองจะทำมิได้เว้นแต่ศาลจะอนุญาต และผู้ใช้อำนาจจะให้ความยินยอมแก่เด็กโดยมิได้รับอนุญาตจากศาลก็ไม่อาจทำได้เช่นเดียวกัน ทั้งการขายนั้นหมายความรวมถึงสัญญาจะขายอสังหาริมทรัพย์ของเด็กด้วย เมื่อผู้ใช้อำนาจปกครองไม่มีอำนาจที่จะทำได้ สัญญาจะขายอสังหาริมทรัพย์ของเด็กย่อมไม่ผูกพันเด็ก เด็กจะอ้างว่าผู้จะซื้อผิดสัญญาและจะริบมัดจำหาได้ไม่(อ้างคำพิพากษาฎีกาที่ 816-817/2494)
ย่อยาว
โจทก์ฟ้องว่า จำเลยทั้งสองได้ทำสัญญาจะขายที่ดินให้โจทก์โดยจำเลยที่ 1 ในฐานะบิดา ทำสัญญาแทนจำเลยที่ 2 บุตรซึ่งเป็นผู้เยาว์ โดยมิได้รับอนุญาตจากศาล จำเลยทั้งสองได้รับเงินมัดจำไปแล้ว ต่อมาโจทก์บอกให้จำเลยทั้งสองปฏิบัติตามสัญญาหรือมิฉะนั้นให้คืนเงินมัดจำพร้อมทั้งค่าเสียหายให้โจทก์ จำเลยที่ 2 ว่าโจทก์ผิดสัญญาบอกเลิกสัญญากับโจทก์และริบเงินมัดจำ ขอให้ศาลบังคับให้จำเลยร่วมกันคืนเงินค่ามัดจำกับดอกเบี้ยให้แก่โจทก์
จำเลยที่ 1 ขาดนัดยื่นคำให้การและขาดนัดพิจารณา
จำเลยที่ 2 ให้การว่าขณะทำสัญญา จำเลยที่ 2 อายุ 19 ปี โจทก์เต็มใจทำสัญญาโดยมีข้อตกลงว่า เมื่อโจทก์ชำระราคาที่ดินงวดที่ 2 จำเลยที่ 2ก็จะบรรลุนิติภาวะจำเลยที่ 2 จะจัดการโอนที่ดินให้เรียบร้อย โจทก์เป็นฝ่ายผิดสัญญาโดยไม่ชำระราคาที่ดินงวดที่ 2 จำเลยที่ 2 มีสิทธิริบมัดจำได้
ศาลชั้นต้นสอบข้อเท็จจริงระหว่างโจทก์กับจำเลยที่ 2 แล้ว ให้งดสืบพยานโจทก์จำเลย วินิจฉัยว่าสัญญาจะซื้อขาย ผู้เยาว์มีอำนาจทำเองได้โดยได้รับความยินยอมของผู้แทนโดยชอบธรรม ไม่ต้องขออนุญาตศาล โจทก์เป็นฝ่ายผิดสัญญา จำเลยจึงริบเงินมัดจำได้ พิพากษายกฟ้อง
โจทก์อุทธรณ์
ศาลอุทธรณ์วินิจฉัยว่า สัญญาจะซื้อขายเป็นโมฆะ โจทก์มิได้สืบพยาน จำเลยที่ 1 จึงไม่ต้องรับผิดใช้เงินให้โจทก์ พิพากษาแก้คำพิพากษาศาลชั้นต้นเป็นว่า ให้จำเลยที่ 2 คืนเงินมัดจำกับดอกเบี้ยให้แก่โจทก์
จำเลยที่ 2 ฎีกา
ศาลฎีกาวินิจฉัยว่า ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 1546(1) การขายอสังหาริมทรัพย์ของเด็ก ผู้ใช้อำนาจปกครองจะทำมิได้ เว้นแต่ศาลจะอนุญาต ทั้งนี้ หมายความรวมถึงสัญญาจะขายอสังหาริมทรัพย์ของเด็กด้วย เพราะการที่ผู้ใช้อำนาจปกครองทำสัญญาจะขายอสังหาริมทรัพย์ของเด็ก ย่อมมีผลผูกมัดไปถึงการขายด้วยทั้งผู้ใช้อำนาจปกครองจะให้ความยินยอมแก่เด็กโดยมิได้รับอนุญาตจากศาล ก็ไม่อาจทำได้เช่นเดียวกัน ถึงแม้จะมีการตกลงกันว่าจะทำการโอนกรรมสิทธิ์กันในเมื่อเด็กมีคุณสมบัติครบถ้วนที่จะทำการจดทะเบียนโอนให้แก่โจทก์ได้ตามสัญญาก็ตาม ในเมื่อการขายตามกฎหมายผู้ใช้อำนาจปกครองไม่มีอำนาจทำได้ นอกจากได้รับอนุญาตจากศาลแล้ว สัญญาจะซื้อขายรายพิพาท ย่อมไม่ผูกพันจำเลยที่ 1 ตามนัยคำพิพากษาฎีกาที่ 816-817/2494 ดังนั้น จำเลยที่ 2 จะอ้างว่า โจทก์ผิดสัญญาและจะริบเงินมัดจำหาได้ไม่
พิพากษายืน
