แหล่งที่มา : กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา
ย่อสั้น
การที่บริษัทจำกัดจะริบหุ้นของผู้ถือหุ้นที่ยังค้างชำระเงินค่าหุ้นเอาออกขายทอดตลาดนั้นจะต้องปฏิบัติการตามที่กฎหมายบัญญัติไว้ให้บริบูรณ์เสียก่อนมิฉะนั้นต้องถือว่าหุ้นนั้นยังเป็นกรรมสิทธิ์ของผู้ถือหุ้นอยู่ซึ่งเจ้าหนี้ตามคำพิพากษาของผู้ถือหุ้นมีอำนาจขอให้ศาลสั่งยึดหรืออายัดหุ้นนั้นได้
ชั้นบังคับคดี เมื่อยังมีข้อเท็จจริงที่ยังโต้เถียงกันอยู่ศาลอาจไม่สั่งให้ดำเนินการไต่สวน แต่สั่งให้ไปฟ้องกันเป็นคดีใหม่ก็ได้ในเมื่อเห็นว่าอาจมีเหตุอย่างอื่นที่เป็นข้อยุ่งยากและไม่สะดวกแก่ศาลและคู่ความทุกฝ่าย
ย่อยาว
คดีนี้ โจทก์ฟ้องจำเลยทั้ง 5 ให้ร่วมกันรับผิดใช้เงินตามเช็คโจทก์จำเลยประนีประนอมยอมความโดยจำเลยทุกคนยอมร่วมกันชำระเงินให้โจทก์ตามฟ้อง ศาลพิพากษาตามยอม ต่อมาโจทก์ขอบังคับคดีอายัดการจำหน่ายจ่ายโอนหุ้นของจำเลยที่ 2, 3, 4 และ 5 ซึ่งมีอยู่ในบริษัทผู้ร้อง ศาลออกหมายอายัดให้ ผู้ร้องยื่นคำร้องคัดค้านอ้างว่ามีความผูกพันจะริบขายทอดตลาด ขอให้เลิกหมายอายัด
ศาลชั้นต้นมีคำสั่งว่า เมื่อมีการโต้แย้งและคัดค้านดังกล่าวก็จำเป็นต้องไต่สวนแต่การไต่สวนจะเสร็จเด็ดขาดโดยสะดวกไม่ได้จึงสั่งให้จำเลยฟ้องผู้ร้องซึ่งถูกอายัดภายใน 1 เดือน หากไม่ฟ้องถือว่าจำเลยเพิกเฉย ให้เจ้าหนี้ตามคำพิพากษาใช้อำนาจของตนใช้สิทธิเรียกร้องของจำเลย ในชั้นนี้ศาลยังไม่ถอนอายัดจนกว่าจะได้ชี้ขาดข้อโต้แย้ง
โจทก์และจำเลยอุทธรณ์
ศาลอุทธรณ์พิพากษาแก้ ให้ยกคำสั่งศาลชั้นต้นเฉพาะในข้อที่ให้จำเลยและโจทก์ไปฟ้องเป็นคดีเรื่องใหม่ โดยให้ศาลชั้นต้นไต่สวนข้อโต้เถียงเกี่ยวกับหุ้นของจำเลยที่ 3 แล้วมีคำสั่งตามรูปคดีอุทธรณ์ของโจทก์จำเลยนอกจากนี้ให้ยกเสีย
โจทก์ฎีกาขอให้ไต่สวน
ศาลฎีกาเห็นว่า ที่ศาลอุทธรณ์วินิจฉัยว่าบริษัทผู้ร้องมีสิทธิริบหุ้นขายทอดตลาดได้ โจทก์หามีสิทธิบังคับคดีกระทบกระเทือนสิทธิของบริษัทผู้ร้องไม่ และว่าหุ้นที่ยังค้างชำระบริษัทผู้ร้องจึงอาจไม่ยอมรับจดทะเบียนให้โอนได้ เมื่อโอนกันไม่ได้ หุ้นนั้นก็เป็นทรัพย์สินที่ไม่อยู่ในความรับผิดแห่งการบังคับคดี ศาลอายัดไม่ได้นั้น ศาลฎีกาไม่เห็นพ้องด้วย เพราะการที่บริษัทผู้ร้องจะริบหุ้นให้เอาออกขายทอดตลาดได้ จะต้องดำเนินการตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 1120, 1121, 1123, 1124 และ 1125 ให้บริบูรณ์เสียก่อน ถ้ายังดำเนินการไม่บริบูรณ์ถึงขั้นริบหุ้นหุ้นนั้นก็ยังเป็นกรรมสิทธิ์ของจำเลยที่ 2, 4 และ 5 อยู่ โจทก์ซึ่งเป็นเจ้าหนี้ตามคำพิพากษามีอำนาจยึดและอายัดได้ ไม่เป็นการขัดต่อประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่ง มาตรา 287 และหุ้นที่ยังชำระเงินค่าหุ้นไม่เต็มค่านี้ กฎหมายมิได้บังคับห้ามโอนโดยเด็ดขาดจึงไม่ใช่ทรัพย์ที่จะถือว่าไม่อยู่ในความรับผิดแห่งการบังคับคดีฉะนั้น เมื่อข้อเท็จจริงยังเถียงกันอยู่ ศาลอาจดำเนินการไต่สวนแต่การไต่สวนต่อไปในคดีนี้ อาจปรากฏเหตุอย่างอื่นที่เป็นข้อยุ่งยากและไม่สะดวกแก่ศาลตลอดจนคู่ความทุกฝ่าย รูปเรื่องจะทำให้เสร็จเด็ดขาดไม่ได้สะดวกโดยวิธีไต่สวน จึงเห็นว่าที่ศาลชั้นต้นมีคำสั่งให้ไปฟ้องกันใหม่เป็นอีกคดีหนึ่งต่างหากนั้นชอบแล้ว
พิพากษาแก้ ให้บังคับคดีตามคำสั่งศาลชั้นต้น
