แหล่งที่มา : กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา
ย่อสั้น
ผู้จัดสรรที่ดินได้ซื้อที่ดินจากจำเลยมาทำการปรับปรุงจัดสรรเพื่อจำหน่ายแก่ประชาชนทั่วไป โดยทำถนนพิพาทขึ้นในที่จัดสรรนั้นด้วย ถือได้ว่าถนนพิพาทเป็นสาธารณูปโภค ซึ่งผู้จัดสรรที่ดินได้จัดให้มีขึ้นเพื่อการจัดสรรที่ดินต้องตกอยู่ในภารจำยอมเพื่อประโยชน์แก่ที่ดินจัดสรรตามนัยแห่งประกาศของคณะปฏิวัติ ฉบับที่ 286 ข้อ 30 วรรคแรก และข้อ 32 แม้ว่าถนนดังกล่าวยังมีชื่อจำเลยเป็นเจ้าของกรรมสิทธิ์อยู่ก็ตาม จำเลยก็ไม่มีสิทธิกระทำการใด ๆ อันเป็นเหตุให้ประโยชน์แห่งภารจำยอมลดไปหรือเสื่อมความสะดวก
ย่อยาว
โจทก์ฟ้องว่า จำเลยขายที่ดินโฉนดเลขที่ 668 แขวงบางหว้า เขตภาษีเจริญกรุงเทพมหานคร ให้แก่นายแนะ นายแนะแบ่งแยกที่ดินนั้นเป็นที่จัดสรรและแจ้งการจัดสรรที่ดินตามข้อ 32 แห่งประกาศของคณะปฏิวัติฉบับที่ 286 ต่อมานายแนะได้ขายฝากที่ดินจัดสรรดังกล่าวให้แก่โจทก์ 10 โฉนด แล้วไม่ไถ่ถอนภายในกำหนดที่ดินดังกล่าวจึงตกเป็นกรรมสิทธิ์ของโจทก์ โจทก์ปลูกบ้านเลขที่ 66/1 ลงในที่โฉนดที่ 34666 ซึ่งอยู่ในเขตที่ดินจัดสรร โจทก์มอบอำนาจให้นายแฉล้มนำหนังสือไปให้จำเลยเซ็นชื่ออนุญาตให้ปักเสาไฟฟ้าผ่านถนนที่จัดสรรซึ่งยังมีชื่อจำเลยเป็นเจ้าของกรรมสิทธิ์ จำเลยไม่ยอมเซ็นอนุญาตทำให้โจทก์ได้รับความเดือดร้อน ขอให้บังคับจำเลยยินยอมอนุญาตให้โจทก์ได้ปักเสาไฟฟ้าและเดินสายไฟฟ้าไปยังที่ดินของโจทก์
จำเลยให้การว่าถนนพิพาทมิได้ตกเป็นทางภารจำยอมตามประกาศของคณะปฏิวัติฉบับที่ 286 ข้อ 30 และจำเลยไม่เคยอุทิศให้เป็นสาธารณประโยชน์จำเลยไม่เคยขัดขวางโจทก์ปักเสาไฟฟ้าผ่านที่ดินของจำเลย โจทก์ไม่มีอำนาจฟ้องฟ้องโจทก์เคลือบคลุม ขอให้ยกฟ้อง
ศาลชั้นต้นพิจารณาแล้ว พิพากษายกฟ้อง
โจทก์อุทธรณ์
ศาลอุทธรณ์พิพากษากลับให้จำเลยยินยอมอนุญาตให้โจทก์ปักเสาและเดินสายไฟฟ้าผ่านถนนพิพาทของจำเลยไปยังที่ดินของโจทก์ได้ หากจำเลยไม่ปฏิบัติให้ถือเอาคำพิพากษาเป็นการแสดงเจตนาของจำเลย
จำเลยฎีกา
ศาลฎีกาฟังข้อเท็จจริงว่า จำเลยขายที่ดินให้นายแนะแปลงหนึ่งเนื้อที่22 ไร่เศษ นายแนะเอามาทำการปรับปรุงจัดสรรโดยทำถนนภายในที่ดินและแบ่งแยกเป็นแปลงย่อยเพื่อจำหน่าย นายแนะชำระค่าที่ดินให้จำเลยแล้วเพียง17 ไร่ ที่เหลืออีก 5 ไร่เศษ เป็นที่ดินส่วนซึ่งเป็นถนนพิพาทนายแนะยังไม่ชำระเงินจำเลยจึงยังไม่โอนกรรมสิทธิ์ที่ดินส่วนซึ่งเป็นถนนพิพาทให้นายแนะ นายแนะได้ขายฝากที่ดินที่แบ่งแยกเป็นแปลงย่อยแล้วนี้ไว้กับโจทก์หลายแปลงรวมทั้งแปลงโฉนดเลขที่ 34666 ด้วย แล้วไม่ไถ่คืน ที่ดินที่ขายฝากจึงตกเป็นกรรมสิทธิ์ของโจทก์ โจทก์ได้มอบให้นายแฉล้มเป็นผู้จัดการขายที่ดินดังกล่าวให้แก่บุคคลอื่นต่อไป เว้นแต่ที่ดินโฉนดเลขที่ 34666 โจทก์เอาไว้ปลูกบ้านของโจทก์เองในบริเวณที่ดินที่จัดสรรนี้ยังไม่มีไฟฟ้าแล้ววินิจฉัยว่าที่จำเลยฎีกาว่า แม้นายแนะเป็นผู้ทำถนนพิพาท ถนนพิพาทก็ไม่เป็นสาธารณูปโภคซึ่งตกอยู่ในภารจำยอมตามประกาศของคณะปฏิวัติตามที่โจทก์อ้าง เพราะจำเลยมิใช่ผู้จัดสรรที่ดินมิได้เป็นผู้รับโอนกรรมสิทธิ์ถนนพิพาทมาจากบุคคลอื่น และจำเลยมิเคยอุทิศถนนพิพาทให้เป็นสาธารณประโยชน์หรือจัดให้เป็นสาธารณูปโภคแต่อย่างใดจำเลยมีสิทธิที่จะขัดขวางมิให้ผู้อื่นสอดเข้ามาเกี่ยวข้องกับถนนพิพาท ซึ่งเป็นกรรมสิทธิ์ของจำเลยโดยมิชอบด้วยกฎหมายนั้นเห็นว่าประกาศของคณะปฏิวัติฉบับที่ 286 ลงวันที่ 24 พฤศจิกายน 2515 ข้อ 32 มีความว่า “ผู้ใดทำการจัดสรรที่ดินอยู่ก่อนวันที่ประกาศของคณะปฏิวัติฉบับนี้ประกาศในราชกิจจานุเบกษาและได้จำหน่ายที่ดินจัดสรรไปแล้วบางส่วน หรือได้จัดสรรให้มีสาธารณูปโภคหรือบริการสาธารณะไปแล้วบางส่วน แม้ผู้นั้นได้ยื่นเรื่องราวและแสดงหลักฐานตามแบบและวิธีการที่กำหนดในกฎกระทรวง ก็ให้ทำการจัดสรรที่ดินนั้นต่อไปได้โดยไม่ตกอยู่ภายใต้บังคับแห่งประกาศของคณะปฏิวัติฉบับนี้ เว้นแต่กิจการอันเป็นสาธารณูปโภคซึ่งผู้จัดสรรที่ดินได้จัดให้มีขึ้นเพื่อการจัดสรรที่ดิน ให้อยู่ภายใต้บังคับแห่งข้อ 30 ด้วย และข้อ 30 วรรคแรกมีความว่า “สาธารณูปโภคซึ่งผู้จัดสรรที่ดินได้จัดให้มีขึ้นเพื่อการจัดสรรที่ดินตามแผนผังและโครงการที่ได้รับอนุญาตเช่น ถนน สวนสาธารณะ สนามเด็กเล่น ให้ถือว่าอยู่ในภารจำยอมเพื่อประโยชน์แก่ที่ดินจัดสรร และจะกระทำการใด ๆ อันเป็นเหตุให้ประโยชน์แห่งภารจำยอมลดไป หรือเสื่อมความสะดวกมิได้” ข้อเท็จจริงได้ความว่านายแนะได้ซื้อที่ดินจากจำเลยมาทำการปรับปรุงจัดสรรเพื่อจำหน่ายแก่ประชาชนทั่วไปโดยทำถนนพิพาทขึ้นในที่ดินจัดสรรนั้นด้วย จึงถือได้ว่าถนนพิพาทเป็นสาธารณูปโภคซึ่งผู้จัดสรรที่ดินได้จัดให้มีขึ้นเพื่อการจัดสรรที่ดิน ต้องตกอยู่ในภารจำยอมเพื่อประโยชน์แก่ที่ดินจัดสรรตามนัยแห่งประกาศของคณะปฏิวัติดังกล่าวข้างต้น แม้ว่าถนนพิพาทยังมีชื่อจำเลยเป็นเจ้าของกรรมสิทธิ์อยู่ก็ตาม จำเลยไม่มีสิทธิกระทำการใด ๆ อันเป็นเหตุให้ประโยชน์แห่งภารจำยอมลดไปหรือเสื่อมความสะดวก
พิพากษายืน
