แหล่งที่มา : กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา
ย่อสั้น
เป็นภริยาที่ไม่ชอบด้วยกฎหมายแต่อยู่กินฉันท์สามีภริยากันกว่า 10 กว่าปี และมีบุตรด้วยกันหลายคน เมื่อชายตายหญิงเชื่อโดยสุจริตว่าตนมีสิทธิรับมรดกของชาย จึงได้ขอรับมรดกที่ดินมีโฉนดของผู้ตาย เมื่อไม่มีทายาทคนใดมาคัดค้านจนหญิงได้รับโฉนดมาและโอนขายให้แก่บุคคลภายนอก ๆ ได้เสียค่าตอบแทนโดยสุจริตและได้จดทะเบียนโดยสุจริตแล้ว บุคคลภายนอกย่อมได้กรรมสิทธิตาม ป.ม.แพ่ง ฯมาตรา 1299 วรรคท้าย ทายาทจะขอให้เพิกถอนนิติกรรมซื้อขายเสียไม่ได้
ส่วนที่ดินที่ยังมิได้รับโอนมาทายาทย่อมขอให้เพิกถอนประกาศขอรับมรดกของหญิงนั้นได้
ย่อยาว
คดี ๒ สำนวนนี้ โจทก์ฟ้องอ้างว่าโจทก์เป็นบิดาของนายหรี่ผู้ตาย นางเล็กจำเลยอ้างว่าเป็นภริยานายหรี่ แต่ความจริงจำเลยมิได้เป็นภริยาโดยชอบด้วยกฎหมาย นางเล็กจำเลยรับโอนมรดกที่ดินโฉนดที่ ๗๐๓ ไปแล้ว ได้ขายแก่นางพัน จำเลย โจทก์จึงขอให้เพิกถอน ส่วนโฉนดที่ ๗๓๒ อยู่ในระหว่างจำเลยประกาศขอรับมรดก จึงขอให้ถอนคำขอประกาศรับมรดก และให้ใส่ชื่อโจทก์เป็นเจ้าของที่ดินในโฉนดที่ ๗๓๒
ศาลชั้นต้นพิพากษายกฟ้องทั้งสองสำนวน
โจทก์อุทธรณ์
ศาลอุทธรณ์พิพากษายืนในคดีโฉนดที่ ๗๐๓ ส่วนสำนวนโฉนดที่ ๗๓๒ วินิจฉัยว่า นางเล็กจำเลยไม่มีสิทธิรับมรดก ให้ถอนคำขอประกาศรับมรดกของนางเล็กจำเลยเสีย
โจทก์ฎีกา
ศาลฎีกาเห็นว่า คดีเกี่ยวกับโฉนดที่ ๗๐๓ นั้น ศาลล่าง ๒ ศาลฟังข้อเท็จจริงต้องกันมาว่านางพันจำเลยได้รับซื้อที่นี้ไว้เสียค่าตอบแทนโดยสุจริต แม้นางเล็กจำเลยจะไม่ใช่ภริยาโดยชอบด้วยกฎหมายของผู้ตายก็ดี แต่นางเล็กได้อยู่กินกับผู้ตายมาตั้ง ๑๐ ปีกว่า มีบุตรด้วยกันหลายคน นายหรี่ผู้ตายตายลง นางเล็กก็เชื่อโดยสุจริตว่าตนมีสิทธิรับมรดกของนายหรี่ จึงได้ขอรับมรดกเป็นการแย่งสิทธิรับมรดกจากทายาทเช่นโจทก์เป็นต้น เมื่อไม่มีทายาทคัดค้าน จนนางเล็กได้รับโฉนดมาและโอนขายให้แก่นางพันจำเลย ๆ ได้เสียค่าตอบแทนโดยสุจริต และได้จดทะเบียนโดยสุจริตแล้ว นางพันจำเลยย่อมได้กรรมสิทธิตาม ป.ม.แพ่ง ฯ มาตรา ๑๒๙๙ วรรคท้าย ศาลอุทธรณ์พิพากษายกฟ้อง ชอบแล้ว
สำหรับคดีโฉนดที่ ๗๓๒ นั้น มูลกรณีเกิดขึ้นเพราะนางเล็กจำเลยไปร้องขอรับมรดกนายหรี่ เป็นการโต้แย้งสิทธิที่โจทก์ผู้เป็นทายาทจะร้องขอรับมรดก เมื่อศาลได้ชี้ขาดว่า นางเล็กจำเลยไม่ใช่ภริยาโดยชอบด้วยกฎหมาย ให้ถอนคำขอรับมรดกของนางเล็กจำเลยเสีย ก็เป็นอันว่าสิทธิโต้แย้งของโจทก์ได้หมดสิ้นไปโดยคำพิพากษาแล้ว เป็นหน้าที่ของโจทก์จะต้องไปยื่นคำขอรับมรดกนายหรี่ตามกฎหมาย ไม่ใช่ก้าวล่วงมาขอให้ศาลสั่งถอนชื่อนายหรี่ และใส่ชื่อโจทก์แทน
จึงพิพากษายืน
