แหล่งที่มา : กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา
ย่อสั้น
การประเมินเก็บภาษีร้านค้านั้น ต้องอาศัยความจริงแห่งประโยชน์ที่บังเกิดจากทรัพย์สิน อันเป็นมูลที่จะเก็บภาษี
หลักที่จะคำนวณค่ารายปีในชั้นแรกก็คือ จำนวนเงินซึ่งร้านค้านั้นสมควรให้เช่าได้ในปีหนึ่ง ๆ เท่าใด ซึ่งจะเล็งเห็น ได้จากความคิดเห็นของวิญญูชนธรรมดาตามกาละเทศะ และมุ่งเอาความจริงเป็นหลัก ถ้าทางเจ้าหน้าที่สรรพากร เรียกประเมินเกินไปแล้ว ผู้เสียภาษีก็ย่อมมีสิทธิขอคืนได้./
ย่อยาว
ดคี ๒ สำนวนนี้ โจทก์ฟ้องเป็นทำนองเดียวกันว่า โจทก์ต่างเช่าห้องของสำนักงานทรัพย์สินส่วนพระมหากษัตริย์ อยู่ที่ ตลาดทำการค้าขาย เมื่อ พ.ศ. ๒๔๙๓ สมุห์บัญชีอำเภอได้ประเมินภาษีร้านค้าของโจทก์ และเรียกเก็บไปแล้วในปีเดียว กันนั้นเอง นายถวิลสรรพากร จำเลยที่ ๑ และจำเลยที่ ๒ ผู้ช่วย ได้ประเมินใหม่และเรียกเก็บเพิ่มขึ้น โจทก็ต่างอุทธรณ์ คำสั่งต่อข้าหลวงประจำจังหวัดฯ ได้ยกอุทธรณ์ของโจทก์เสีย โจทก์จึงมาฟ้องขอให้ศาลพิพากษาว่าการประเมินภาษีของ จำเลยเป็นการเกินสมควร ขอให้สั่งคืนเงินที่เก็บเพิ่มให้โจทก์
จำเลยต่อสู้ว่า ที่โจทก์เสียภาษีไว้ชั้นเดิม ยังไม่เป็นการสมควร อาศัยอำนาจตามมาตรา่ ๑๘, ๑๙, ๒๐ และ ๒๔ แห่งประมวล รัษฎากร พ.ศ. ๒๔๘๑ จึงได้จัดการประเมินใหม่ให้ถูกต้อง โดยการสำรวจตรวจสอบเทียบเคียงกับร้านค้าอื่น ๆ ที่มีค่า เช่าสูงกว่า
ศาลชั้นต้นพิพากษายกฟ้องโจทก์ทั้งสองสำนวน
โจทก์ทั้งสองสำนวนอุทธรณ์, ศาลอุทธรณ์พิพากษากลับให้จำเลยคืนเงินภาษีที่เก็บเพิ่มให้แก่โจทก์ทั้งสองสำนวน.
จำเลยฎีกา,
ศาลฎีกาตรวจสำนวนแล้ว ทางพิจารณาได้ความว่าโจทก์เช่าห้องของสำนักงานทรัพย์สิน ฯลฯ ทำการค้าขายเสียค่าเช่า ห้องละ ๑๘ บาทต่อเดือน ในพ.ศ. ๒๔๙๓ สรรพากรอำเภอได้ประเมินเก็บภาษีร้านค้าไปจากโจทก์ โดยถือเอาค่าเช่าที่เสีย กันจริงเป็นเกณฑ์ แต่จำเลยที่ ๑ ซึ่งเป็นสรรพากรจังหวัด เห็นว่า ภาษีที่เรียกเก็บจากโจทก์นั้นต่ำไป จึงสั่งให้ผู้ช่วยไป ตรวจสอบแล้วจำเลยที่ ๑ ประเมินใหม่โดยตีราคาค่าเช่าห้องเป็นห้องละ ๔๐ บาทต่อเดือน โจทก์อุทธรณ์คำสั่งต่อจำเลย ที่
๓ ๆ สั่งยกอุทธรณ์ของโจทก์.
ศาลฎีกาเห็นว่า หลักที่จะคำนวณค่ารายปีในชั้นแรกก็คือ จำนวนเงินซึ่งร้านค้านั้นสมควรให้เช่าได้ในปีหนึ่ง ๆ เท่าใด.
สมควรให้เช่าได้จำนวนเท่าใดนั้น พึงใช้จากความคิดเห็นของวิญญูชนธรรมดาสามัญทั่ว ๆ ปี ตามกาละเทศะ และมุ่งเอา ความจริงเป็นหลัก.
ในคดีนี้ ศาลฎีกาได้พิเคราะห์แล้ว เห็นว่าควรถือเอาค่าเช่าอันแท้จริง ว่าเป็นค่าเช่าที่สมควรแล้ว การประเมินภาษีใหม่ รายนี้ จึงไม่ชอบด้วยกฎหมาย ศาลอุทธรณ์พิพากษาชอบแล้ว.
จึงพิพากษายืน.
