แหล่งที่มา : กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา
ย่อสั้น
โจทก์จำเลยจดทะเบียนสมรสกันภายหลังใช้ ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ บรรพ 5 ต่อมาได้ตกลงทำหนังสือหย่ากันไว้โดยความยินยอมทั้ง 2 ฝ่าย และมีพยานลงลายมือชื่อ 2 คนถูกต้องตาม มาตรา 1498 วรรคสอง แต่จำเลยบิดพริ้วไม่ยอมไปจดทะเบียนการหย่าตามมาตรา 1499 โจทก์ย่อมฟ้องขอให้ศาลบังคับให้จำเลยไปจดทะเบียนการหย่าเพื่อความสมบูรณ์ตาม มาตรา 1499 ได้ และถ้าจำเลยไม่ปฏิบัติตาม ก็ให้ถือคำพิพากษาเป็นการแสดงเจตนาตาม ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 213
ถ้าผัวเมียสมรสกันก่อนใช้ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ บรรพ 5 หนังสือหย่านี้จะใช้ได้สมบูรณ์ทันทีในขณะได้ทำหนังสือสัญญาหย่านี้เสร็จ(ประชุมใหญ่ครั้งที่ 11/2500)
ย่อยาว
โจทก์ฟ้องว่า เดิมโจทก์จำเลยเป็นสามีภรรยากันโดยชอบด้วยกฎหมายจดทะเบียนสมรสเมื่อ พ.ศ.2486 ระหว่างอยู่กิน จำเลยประพฤติชั่วอย่างร้ายแรงหลายประการ และแล้วได้ทิ้งร้างโจทก์ไปอยู่กับภรรยาใหม่ไม่ให้ความอุปการะเลี้ยงดู โจทก์ได้เลี้ยงบุตร (5 คน) ฝ่ายเดียวตลอดมา โจทก์จำเลยจึงได้ทำหนังสือหย่าขาดจากกันและนัดวันไปจดทะเบียนการหย่า แบ่งสินสมรสและแบ่งการปกครองบุตรครั้นถึงกำหนดวันไปจดทะเบียนการหย่า จำเลยแกล้งบิดพริ้วไม่ไป ขอให้ศาลพิพากษาให้โจทก์จำเลยหย่าขาดจากกัน หรือบังคับให้จำเลยไปจดทะเบียนหย่าขาดกับโจทก์ กับให้จำเลยชำระเงินค่าทรัพย์ตามฟ้อง 34,000 บาทให้แก่โจทก์พร้อมดอกเบี้ย
จำเลยรับว่าได้ทำหนังสือหย่าไว้จริง
โจทก์จำเลยต่างไม่สืบพยาน ขอให้ศาลวินิจฉัยหนังสือหย่าว่าจะใช้ได้ตามกฎหมายหรือไม่
ศาลแพ่งพิพากษาให้จำเลยจดทะเบียนหย่าให้โจทก์ภายใน 7 วันถ้าไม่ปฏิบัติตามก็ให้ถือเอาคำพิพากษาเป็นการแสดงเจตนาตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 213 คำขออื่นให้ยก
จำเลยอุทธรณ์
ศาลอุทธรณ์พิพากษาแก้ให้ยกฟ้องโจทก์
โจทก์ฎีกา
ศาลฎีกาเห็นว่า คดีนี้ได้ความว่าโจทก์จำเลยจดทะเบียนสมรสเป็นสามีภรรยากันภายหลังการใช้ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ บรรพ 5ได้ตกลงทำหนังสือหย่ากันไว้โดยความยินยอมทั้งสองฝ่ายถูกต้องตามมาตรา 1498 แต่ยังมิได้จดทะเบียนการหย่านั้นตามที่บังคับไว้ใน มาตรา 1499
ที่ประชุมใหญ่ เห็นว่าหนังสือหย่านี้ใช้ได้ตาม มาตรา 1498 วรรค 2 แห่งประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ เพราะคู่หย่าได้ทำหนังสือหย่านี้ขึ้นไว้โดยความยินยอมทั้งสองฝ่ายและมีพยานลงลายมือชื่อ 2 คน ครบถ้วนบริบูรณ์ ถ้าผัวเมียคู่นี้สมรสกันก่อนใช้ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ บรรพ 5 หนังสือหย่านี้จะใช้ได้สมบูรณ์ทันทีในขณะที่ได้ทำหนังสือหย่านี้เสร็จ หากแต่ผัวเมียคู่นี้สมรสกันภายหลังการใช้ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ บรรพ 5 ซึ่งบัญญัติถึงการมีทะเบียนสมรสไว้แล้ว ฉะนั้นการหย่าจะสมบูรณ์ต่อเมื่อสามีภรรยาได้จดทะเบียนการหย่านั้นแล้ว หมายความว่าคู่หย่าจะต้องไปจดทะเบียนการหย่าเสียจึงจะเป็นการสมบูรณ์ โจทก์จึงฟ้องขอให้ศาลบังคับจำเลยให้ไปจดทะเบียนหย่าได้
พิพากษากลับศาลอุทธรณ์ ยืนตามคำพิพากษาศาลแพ่ง
