แหล่งที่มา : กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา
ย่อสั้น
ประกาศพระบรมราชโองการเรื่องการใช้รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย ลงวันที่ 18 ก.ย. 2500
พ.ร.บ.การเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร พ.ศ. 2499 ม.7 ประการเรื่องการใช้รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย ลงวันที่ 18 กันยายน 2500 ไม่ใช่เป็นวาระเริ่มแรกขึ้นใหม่แห่งการใช้รัฐธรรมนูญ และสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรประเภทที่ 1 และที่ 2 ไม่จำเป็นต้องมีจำนวนเท่ากัน (อ้างคำสั่งศาลฎีกา 843 -848/2500)
ย่อยาว
เรื่อง คัดค้านการเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรจังหวัดเชียงใหม่
ผู้ร้องยื่นคำร้องว่า การที่ผู้ว่าราชการจังหวัดเชียงใหม่จัดการเลือกตั้งในเขตเลือกตั้งจังหวัดเชียงใหม่เมื่อวันที่ ๑๕ ธันวาคม ๒๕๐๐ นั้น มิได้เป็นไปโดยชอบ เพราะให้มีจำนวนสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร ๕ คน มากกว่าเดิม ๑ คน อันเป็นการที่ทำให้จำนวนสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรทั้งสองประเภทไม่เท่ากัน ขอให้ศาลสั่งว่าการเลือกตั้งเป็นไปโดยมิชอบ และให้มีการเลือกตั้งใหม่ต่อไป
ผู้คัดค้านต่อสู้ว่า การเลือกตั้งดังกล่าวเป็นการชอบแล้ว เพราะตามประกาศพระบรมราชโองการเมื่อวันที่ ๑๘ กันยายน ๒๕๐๐ ว่ารัฐธรรมนูญแห่งประเทศไทย พ.ศ. ๒๔๗๕ แก้ไขเพิ่มเติม พ.ศ. ๒๔๙๕ ให้คงใช้บังคับต่อไป ฉะนั้นวาระเริ่มแรกของการใช้รัฐธรรมนูญหาใช่เริ่มแรกขึ้นใหม่เมื่อวันที่ ๑๘ กันยายน ๒๕๐๐ ดังคำร้องของผู้ร้องไม่
ศาลจังหวัดเชียงใหม่ทำความเห็นมีใจความว่า การเลือกตั้งดังกล่าว ชอบด้วยกฎหมายแล้ว มิได้ขัดต่อรัฐธรรมนูญประการใด ควรให้ยกคำร้อง
ศาลฎีกาเห็นว่า ปัญหาสำคัญที่จะต้องพิจารณาในคดีนี้ก็คือ ตามประกาศเรื่องการใช้ รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทยเมื่อวันที่ ๑๘ กันยายน ๒๕๐๐ ซึ่งเป็นเหตุให้มีการเลือกตั้งพิพาทขึ้นนี้ จะถือว่าเป็นวาระเริ่มแรกขั้นใหม่แห่งการใช้รัฐธรรมนูญหรือไม่
ตามประกาศพระบรมราชโองการดังกล่าวข้อ ๑ ว่ารัฐธรรมนูญฉบับเดิมให้คงใช้บังคับต่อไปภายใต้เงื่อนไขและข้อ ๒.ว่า พระบรมราชโองการนี้ไม่กระทบกระเทือนการนับเวลาที่ได้ดำเนินมาแล้วตามรัฐธรรมนูญ มาตรา ๑๑๕ และ ๑๑๖ แสดงให้เห็นชัดว่า วาระเริ่มแรกภายในระยะเวลา ๑๐ ปี ตามมาตรา ๑๑๕ ก็ดี การนับเวลา ๕ ปี เมื่อใช้บังคับรัฐธรรมนูญนี้แล้ว ถ้าผู้มีสิทธิเลือกตั้งได้รับการศึกษาชั้นประถมศึกษาตาม มาตรา ๑๑๖ ก็ดี เมื่อได้ดำเนินมาแล้วเพียงใด คงให้เป็นไปตามนั้น หาใช่เริ่มวาระขึ้นใหม่ไม่
เมื่อวาระเริ่มแรกตามที่บัญญัติไว้ในมาตรา ๑๑๕ แห่งรัฐธรรมนูญซึ่งประกาศใช้เมื่อวันที่ ๘ มีนาคม ๒๔๙๕ ได้ผ่านพ้นมาแล้ว และตามประกาศเรื่องการใช้รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทยเมื่อวันที่ ๑๘ กันยายน ๒๕๐๐ เป็นวาระเริ่มของการใช้รัฐธรรมนูญขึ้นใหม่
เมื่อได้วินิจฉัยว่าประกาศเรื่องการใช้รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย ไม่ใช่เป็นระยะเริ่มแรกขึ้นใหม่ขอการใช้รัฐธรรมนูญและวาระเริ่มแรกตามมาตรา ๑๑๕ รัฐธรรมนูญฉบับ พ.ศ.๒๔๗๕ แก้ไขเพิ่มเติม พ.ศ. ๒๔๙๕ ก็ได้ผ่านพ้นมาแล้ว สมาชิกสภาผู้แทนราษฎรประเภทที่ ๑ และประเภทที่ ๒ ก็ไม่จำเป็นต้องมีจำนวนเท่ากัน ตามคำสั่งศาลฎีกาที่ ๘๔๓-๘๔๘/๒๕๐๐
การเลือกตั้งรายพิพาทเป็นการถูกต้องชอบแล้ว มิได้ขัดต่อรัฐธรรมนูญ
ศาลฎีกามีคำสั่งให้ยกคำร้องของผู้ร้อง
