แหล่งที่มา : กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา
ย่อสั้น
โจทก์มีรถยนต์หลายประเภทสำหรับให้ผู้อื่นเช่าไปใช้ประโยชน์ กำหนดเวลาเช่าเป็นรายเดือนก็มี เป็นเวลา 1 ปีก็มี ค่าเช่าคิดเป็นรายเดือนต่อรถยนต์หนึ่งคัน แม้สัญญาเช่าระหว่างโจทก์กับผู้เช่าจะเพิ่มหน้าที่ของโจทก์นอกเหนือไปจากหน้าที่ของผู้ให้เช่าตามที่กฎหมายกำหนดไว้ก็ตาม ก็ไม่ทำให้ลักษณะของสัญญาเช่าเปลี่ยนแปลงไปเป็นสัญญารับขนดังโจทก์อ้าง ถือว่าการค้าของโจทก์เป็นการค้าประเภทให้เช่าทรัพย์สินที่ไม่ใช่อสังหาริมทรัพย์ต้องคำนวณภาษีการค้าร้อยละ 2.5 ของรายรับ ไม่ใช่ร้อยละ 0.5
ย่อยาว
โจทก์ฟ้องว่า เมื่อกลางเดือนกันยายน 2508 จำเลยที่ 2 ซึ่งเป็นพนักงานประเมินภาษีของจำเลยที่ 1 มีใบสั่งแจ้งการประเมินภาษีการค้า ภ.ค. (พ) 8 ต/3 รวม 3 ฉบับ ว่าโจทก์เสียภาษีการค้าผิดประเภท คือ ทำรายรับให้เช่าทรัพย์สินซึ่งต้องเสียภาษีอัตราร้อยละ 2.5 ไปเสียในภาษีการค้าประเภทขนส่ง อัตราร้อยละ 0.5 ให้โจทก์นำค่าภาษีการค้า เงินเพิ่ม เบี้ยปรับ ภาษีบำรุงเทศบาลไปชำระรวมเป็นเงิน 312,629.25 บาท โจทก์ยื่นอุทธรณ์คัดค้านการประเมินภาษีของจำเลยที่ 2 ต่อจำเลยที่ 1ว่าโจทก์เสียภาษีการค้าและภาษีบำรุงเทศบาลไว้ถูกต้องแล้ว
จำเลยที่ 3 ที่ 4 ที่ 5 ซึ่งเป็นคณะกรรมการพิจารณาอุทธรณ์ตามประมวลรัษฎากรวินิจฉัยอุทธรณ์ของโจทก์ว่า โจทก์จัดรถยนต์ให้บุคคลอื่นใช้ โดยได้รับผลประโยชน์ตอบแทนตามงวดระยะเวลาที่กำหนดไว้ เข้าลักษณะเป็นการประกอบการค้าประเภทการค้าให้เช่าทรัพย์สิน ต้องคำนวณภาษีการค้าในอัตราร้อยละ 2.5 ของรายรับ แต่มีเหตุผ่อนผัน คงเรียกเก็บ 167,101.13 บาท
โจทก์เห็นว่าคำสั่งประเมินภาษีของจำเลยที่ 1 ที่ 2 และคำวินิจฉัยอุทธรณ์ของจำเลยที่ 3 ที่ 4 ที่ 5 ยังไม่ถูกต้อง เพราะโจทก์ประกอบกิจการขนส่ง หาใช่เป็นการให้เช่ารถยนต์ไม่ ผู้จ้างมิได้ใช้หรือได้รับประโยชน์ในทรัพย์สินอย่างหนึ่งอย่างใดชั่วระยะเวลาจำกัด มิได้มีอำนาจครอบครองรถยนต์โดยเด็ดขาด โจทก์มีสิทธินำรถยนต์กลับคืน และจัดหาเปลี่ยนรถยนต์คันอื่นไปให้ใช้แทนตามใจชอบ ในการรับขนส่งของหรือคนโดยสารไปยังที่ที่ผู้จ้างกำหนด รถยนต์จะแล่นผ่านเข้าไปได้หรือไม่ก็ตาม โจทก์ต้องจัดหาพาหนะอื่นที่เหมาะสมแก่ภูมิประเทศเพื่อขนส่งสิ่งของให้ถึงที่กำหนด การเลือกเส้นทางก็ดี การจัดพาหนะเพื่อสับเปลี่ยนก็ดี โจทก์และคนขับรถของโจทก์มีสิทธิเลือกและจัดหาพาหนะเอง ผู้จ้างไม่มีหน้าที่ต้องรับผิดในความสูญหายบุบสลาย ไม่มีหน้าที่สงวนบำรุง รักษา ตรงกันข้าม โจทก์ต้องมีหน้าที่รับผิดชอบในการรับขนสิ่งของหรือผู้โดยสารตามคำสั่งต้องจัดตั้งสถานีเพื่อตรวจซ่อมแซมรถยนต์ ต้องจัดหาประกันภัยในจำนวนประกันให้เป็นที่พอใจผู้จ้างโดยโจทก์มีหน้าที่ต้องรับผิดในความเสียหายหรือค่าใช้จ่ายในความสูญหาย เสียหาย ของสิ่งของและบุคคลผู้จ้าง พนักงานของผู้จ้างหรือตัวแทน คนงานของผู้จ้าง อีกทั้งผลประโยชน์ของผู้จ้างแต่ผู้จ้างไม่มีหน้าที่ชดใช้ค่าเสียหายทรัพย์สินของโจทก์ และไม่มีหน้าที่ซ่อมแซมรถยนต์ของโจทก์
จึงขอให้พิพากษายกเลิกเพิกถอนใบสั่งประเมินเรียกเก็บภาษีและเงินเพิ่มของจำเลยรวม 3 ฉบับ และคำวินิจฉัยอุทธรณ์ของจำเลยที่ 3 ที่ 4 ที่ 5 ที่ให้โจทก์ชำระค่าภาษีการค้าและเงินเพิ่ม รวมเป็นเงิน 167,101.13 บาทเสีย
จำเลยทั้งห้าให้การว่า คำสั่งแจ้งการประเมินภาษีการค้าของเจ้าพนักงานประเมินและคำวินิจฉัยอุทธรณ์ของคณะกรรมการพิจารณาอุทธรณ์ตามฟ้องโจทก์ถูกต้องแล้ว โจทก์เป็นผู้ประกอบการค้าประเภท 5 การให้เช่าทรัพย์สินซึ่งมิใช่อสังหาริมทรัพย์
ศาลชั้นต้นพิจารณาแล้วเห็นว่า ที่บริษัทโจทก์ทำสัญญาให้หน่วยงานต่างประเทศได้ใช้ประโยชน์รถชนิดต่าง ๆ นั้น เป็นกรณีให้เช่าทรัพย์สิน มิใช่เป็นการรับขนหรือขนส่ง ฉะนั้นที่เจ้าพนักงานประเมินภาษีและคณะกรรมการพิจารณาอุทธรณ์ชี้ขาดให้โจทก์เสียภาษีการค้าประเภทให้เช่าทรัพย์สินอัตราร้อยละ 2.5 จึงเป็นการถูกต้อง พิพากษายกฟ้อง
โจทก์อุทธรณ์
ศาลอุทธรณ์พิพากษายืน
โจทก์ฎีกา
ศาลฎีกาพิเคราะห์แล้ว สัญญาเช่ารถยนต์ตามเอกสารหมาย จ.8 จ.9จ.10 และ ล.1 มีข้อความสารสำคัญระบุว่า เป็นการเช่ารถยนต์จำนวนหนึ่งสำหรับใช้ประโยชน์โดยเฉพาะของผู้ให้เช่า มีกำหนดระยะเวลาการเช่า ระยะเวลาเช่าจะเริ่มต้นเมื่อได้ส่งมอบรถให้แก่ผู้เช่าผู้เช่าจะต้องจ่ายค่าเช่าให้โจทก์เป็นรายเดือน ต่อรถยนต์ที่เช่าเป็นรายคันรถที่ตกลงเช่ามีหลายชนิด ในสัญญาได้ระบุถึงสิทธิของผู้เช่า และหน้าที่ของโจทก์ไว้หลายประการ เช่น
1. ถ้ารถที่เช่าเกิดเสียหรือชำรุดใช้การไม่ได้ ต้องเสียเวลาแก้ไขเกิน 24 ชั่วโมง ผู้ให้เช่าต้องหารถชนิดเดียวกันให้ผู้เช่าแทนรถที่เสีย จนกระทั่งรถที่เช่าจะอยู่ในสภาพที่ใช้การได้อีก
2. ต้องหาคนรถที่พูดภาษาอังกฤษได้ดีพอสมควร คนรถต้องถือเป็นพนักงานของผู้ให้เช่า
3. ผู้เช่าจะใช้รถได้ทุกแห่งภายในราชอาณาจักร
4. ผู้เช่าเสียค่าน้ำมันรถเอง ส่วนน้ำมันเครื่อง จารบี ค่าซ่อมแซม หรือการเปลี่ยนชิ้นส่วนของเครื่องยนต์ ผู้ให้เช่าเป็นผู้ออก
5. ผู้ให้เช่ามีหน้าที่ต้องจัดการซ่อมแซมรถ
6. ผู้ให้เช่ามีหน้าที่ต้องจัดการให้มีประกันภัยสำหรับการเสียหายอันเกิดกับตัวรถผู้เช่าจะต้องได้รับความคุ้มครองจากการประกันภัยด้วย
7. ผู้เช่าจะไม่ต้องจ่ายค่าเช่าเมื่อรถที่เช่าถูกนำออกไปจากความครอบครองของผู้เช่าโดยไม่ได้รับการบอกกล่าวและได้รับความยินยอมของผู้เช่าก่อน
เมื่อสัญญาเช่ารถยนต์ตามเอกสารหมาย จ.8 จ.9 จ.10 และ ล.1มีข้อความดังกล่าวแล้ว จึงเห็นได้ว่าที่โจทก์กล่าวอ้างและนำสืบว่าผู้จ้างมิได้ใช้หรือได้รับประโยชน์ในทรัพย์สินชั่วระยะเวลาจำกัดมิได้มีอำนาจควบคุมรถยนต์ของโจทก์โดยเด็ดขาด โจทก์มีสิทธิจะนำรถยนต์กลับคืน และจัดหาเปลี่ยนรถยนต์คันใหม่ไปให้ใช้แทนตามใจชอบ ไม่ว่าเวลาใด โอกาสใด จึงเป็นการขัดกับข้อความที่ระบุไว้ในสัญญา ข้อกล่าวอ้างดังกล่าวนี้จึงไม่มีเหตุผลที่จะรับฟังว่าเป็นความจริง
ข้อตกลงบางข้อ แม้จะเพิ่มหน้าที่ของผู้ให้เช่าคือโจทก์ นอกเหนือไปจากหน้าที่ของผู้ให้เช่าตามที่กฎหมายกำหนดไว้ก็ตามหาเป็นเหตุทำให้สภาพแห่งสัญญาเช่าเปลี่ยนแปลงเป็นอย่างอื่นดังโจทก์กล่าวอ้างไม่
คดีจึงฟังได้ตามเหตุผลที่วินิจฉัยมาแล้วว่า การค้าของโจทก์เป็นการค้าประเภทการให้เช่าทรัพย์สินที่มิใช่อสังหาริมทรัพย์
พิพากษายืน
