แหล่งที่มา : กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา
ย่อสั้น
ผู้ร้องยื่นคำร้องขอให้ศาลตั้งเป็นผู้จัดการมรดก ศาลประกาศกำหนดวันและเวลานัดไต่สวนคำร้องขอและว่าผู้ใดจะคัดค้านคำร้องขอนี้ให้ยื่นคำร้องต่อศาลก่อนกำหนดนี้ดังนี้ เมื่อผู้คัดค้านยื่นคำร้องคัดค้านในวันนัดไต่สวน ก่อนศาลเริ่มต้นไต่สวนคำร้องขอ ศาลอาจรับคำร้องคัดค้านไว้พิจารณาได้
ศาลชั้นต้นสั่งรับคำร้องคัดค้านและได้ดำเนินกระบวนพิจารณาต่อไปบ้างแล้ว จะกลับมาสั่งไม่รับคำร้องคัดค้านในภายหลัง ย่อมเป็นการไม่ชอบ
ย่อยาว
ผู้ร้องยื่นคำร้องว่า ผู้ร้องเป็นภริยาของนายเกี้ยนตั่ว แซ่งุ่ย โดยไม่ได้จดทะเบียนสมรส เกิดบุตรด้วยกัน 2 คน คือเด็กชายอาวุฒิ และเด็กชายเอกสิทธิซึ่งนายเกี้ยนตั่วได้รับรองโดยพฤตินัยแล้วว่าเป็นบุตร นายเกี้ยนตั่วตายไปเมื่อวันที่ 20 กรกฎาคม 2512 นายเกี้ยนตั่วถือหุ้นอยู่ในห้างหุ้นส่วนจำกัดรังนกไทยเกาะแก้ว 1 หุ้น มีสิทธิได้รับเงินปันผล ทรัพย์สินและสิทธิดังกล่าวจึงตกได้แก่บุตรของผู้ร้อง ขอให้ศาลตั้งผู้ร้องเป็นผู้จัดการทรัพย์สินรายนี้ และขออนุญาตโอนขายหุ้นให้ผู้อื่นกับมีคำสั่งว่า เด็กชายอาวุฒิ แซ่งุ่ย และเด็กชายเอกสิทธิ แซ่งุ่ย เป็นบุตรชอบด้วยกฎหมายของนายเกี้ยนตั่ว แซ่งุ่ย ด้วย
ศาลสั่งให้ประกาศทางหนังสือพิมพ์กำหนดนัดไต่สวนคำร้องวันที่ 16 เมษายน 2513 เวลา 8.30 นาฬิกา ถึงวันนัดศาลสั่งเลื่อนไปวันที่ 4 พฤษภาคม 2513 โดยปิดประกาศไว้ที่ศาล ครั้นถึงวันนัดไต่สวนคำร้องในวันที่ 4 พฤษภาคม 2513 ปรากฏว่ามีนางหลิ่วซ่าน แซ่ตัน มายื่นคำร้องคัดค้าน ศาลชั้นต้นสั่งให้ส่งสำเนาให้ผู้ร้องและให้ทำคำแก้คำร้องคัดค้านแล้ว ศาลสั่งนัดชี้สองสถาน ถึงวันนัดศาลสั่งเลื่อนไป ให้ตัวความมาศาลด้วยเพื่อไกล่เกลี่ย ในวันนัดชี้สองสถานนัดหลัง คือ วันที่ 25 พฤษภาคม 2513 ศาลไกล่เกลี่ยแล้วไม่อาจตกลงกันได้ ศาลชั้นต้นจึงมีคำสั่งในรายงานกระบวนพิจารณาว่า ผู้ร้องคัดค้านยื่นคำร้องคัดค้านในวันที่ 4 พฤษภาคม 2513 เจ้าหน้าที่ศาลมิได้ลงเวลายื่นไว้ เวลาราชการเริ่มเวลา 8.30 นาฬิกาเพราะฉะนั้นผู้ร้องจึงไม่อาจยื่นคำร้องคัดค้านได้ก่อนเวลาศาลเปิดทำงาน ผู้ร้องคัดค้านจึงมิได้ยื่นคำร้องคัดค้านก่อนวันที่ 4 พฤษภาคม 2513 เวลา8.30 นาฬิกา ตามประกาศของศาล ผู้ร้องจึงไม่มีสิทธิยื่นคำร้องคัดค้าน จึงมีคำสั่งไม่รับคำร้องคัดค้านของผู้ร้องคัดค้าน ให้นัดไต่สวนคำร้องของผู้ร้องต่อไป
ผู้ร้องคัดค้านอุทธรณ์คำสั่งของศาลชั้นต้น
ศาลอุทธรณ์พิพากษาให้ยกคำสั่งศาลชั้นต้น ให้ศาลชั้นต้นรับคำร้องคัดค้านไว้ดำเนินกระบวนพิจารณาต่อไป
ผู้ร้องฎีกา
ศาลฎีกาเห็นว่า คดีนี้ เริ่มต้นด้วยคำร้องขอฝ่ายเดียวศาลต้องให้ประกาศคำร้องขอทางหนังสือพิมพ์หรือปิดประกาศไว้ในที่เปิดเผย ข้อความตามประกาศศาลที่ว่า “ศาลได้นัดไต่สวนคำร้องขอ ณ วันที่ 4 พฤษภาคม 2513 เวลา 8.30 นาฬิกา ถ้าผู้ใดจะคัดค้านคำร้องขอนี้ประการใด ให้ยื่นคำร้องต่อศาลก่อนกำหนดนี้ ฯลฯ” นั้น เป็นประกาศกำหนดวันเวลาที่ศาลจะทำการไต่สวนคำร้องขอของผู้ร้องเท่านั้น ส่วนที่ให้ผู้คัดค้านยื่นคำร้องคัดค้านก่อนกำหนดนี้ ก็เพื่อความสะดวกในการที่ศาลจะดำเนินกระบวนพิจารณาต่อไปเนื่องจากสำเนาคำร้องขอไม่อาจส่งไปยังผู้คัดค้านซึ่งอาจจะมีหรือไม่มีก็ได้ และไม่อาจรู้ได้ว่าผู้คัดค้านได้ทราบประกาศของศาลเมื่อใด จึงกำหนดวันให้ยื่นคำคัดค้านให้เป็นการแน่นอนไม่ได้ สำหรับคดีนี้ปรากฏว่า วันที่ 2-3 พฤษภาคม 2513 เป็นวันหยุดราชการและผู้คัดค้านได้มายื่นคำร้องคัดค้านต่อศาลก่อนศาลเริ่มไต่สวนคำร้องของผู้ร้องขอด้วยศาลชั้นต้นจึงอาจรับคำร้องคัดค้านไว้พิจารณาได้
อันที่จริงคดีนี้ ศาลชั้นต้นได้รับคำร้องคัดค้านของผู้คัดค้านไว้แล้วโดยจดแจ้งแสดงการรับไว้ที่คำร้องคัดค้านว่า “สำเนาส่งให้นางสุมล แสนสม ผู้ร้อง” และได้สั่งในรายงานกระบวนพิจารณาให้ผู้ร้องทำคำแก้คำร้องคัดค้านมายื่นต่อศาลภายในกำหนด และได้ดำเนินกระบวนพิจารณาต่อไปบ้างแล้ว จะกลับมาย้อนสั่งไม่รับคำร้องคัดค้านอีกนั้น จึงไม่ชอบ
พิพากษายืน
