แหล่งที่มา : เนติบัณฑิตยสภา
ย่อสั้น
ศาลชั้นต้นให้งดสืบพยานโจทก์และพยานจำเลยแล้วพิพากษายกฟ้องโจทก์อุทธรณ์คัดค้านคำวินิจฉัยของศาลชั้นต้น อ้างว่าศาลอุทธรณ์ควรฟังข้อเท็จจริงตามที่โจทก์ฟ้อง แล้วพิพากษาให้จำเลยชำระเงินให้โจทก์ตามคำฟ้อง แม้โจทก์จะมิได้อุทธรณ์ขอให้ย้อนสำนวนก็ตามแต่เมื่อศาลอุทธรณ์เห็นว่ากรณีไม่อาจพิพากษาให้โจทก์ชนะคดีตามคำขอในอุทธรณ์ของโจทก์ได้โดยไม่ต้องสืบพยาน ศาลอุทธรณ์ย่อมมีอำนาจพิพากษา ยกคำพิพากษาศาลชั้นต้น ให้ศาลชั้นต้นดำเนินกระบวนพิจารณาต่อไปแล้วพิพากษาใหม่ตามรูปคดีได้
ย่อยาว
โจทก์ฟ้องขอให้บังคับจำเลยชำระเงินกู้พร้อมดอกเบี้ย จำเลยให้การว่าไม่ได้กู้เงินโจทก์ แต่เป็นเรื่องหุ้นส่วนรถยนต์บรรทุกดำเนินกิจการรับจ้างขนดิน ศาลชั้นต้นสั่งงดสืบพยาน แล้วพิพากษายกฟ้อง โจทก์อุทธรณ์ ศาลอุทธรณ์พิพากษายกคำพิพากษาศาลชั้นต้นให้ดำเนินกระบวนพิจารณาสืบพยานแล้วพิพากษาใหม่ จำเลยฎีกา
ศาลฎีกาวินิจฉัยว่า “ที่จำเลยฎีกาว่าโจทก์อุทธรณ์ขอให้ศาลอุทธรณ์พิพากษาให้โจทก์ชนะคดีตามฟ้อง โจทก์ไม่ได้อุทธรณ์ว่าที่ศาลชั้นต้นพิพากษายกฟ้องโจทก์โดยไม่สืบพยานโจทก์จำเลยเป็นการไม่ชอบ ขอให้ศาลอุทธรณ์พิพากษาย้อนสำนวนไปให้ศาลชั้นต้นดำเนินกระบวนพิจารณาใหม่ ดังนั้น ที่ศาลอุทธรณ์พิพากษาให้ย้อนสำนวนไปให้ศาลชั้นต้นดำเนินกระบวนพิจารณาใหม่ตามรูปคดี จึงเป็นการพิพากษานอกประเด็นที่โจทก์อุทธรณ์เป็นการพิพากษานอกฟ้องอุทธรณ์นั้น เห็นว่า อุทธรณ์ของโจทก์เป็นอุทธรณ์ที่คัดค้านคำวินิจฉัยของศาลชั้นต้น ทั้งอ้างว่าศาลอุทธรณ์ควรฟังข้อเท็จจริงตามที่โจทก์ฟ้องและมีคำขอให้ศาลอุทธรณ์พิพากษาให้จำเลยชำระเงินให้โจทก์เต็มตามคำฟ้อง เช่นนี้ เมื่อศาลอุทธรณ์เห็นว่าคำวินิจฉัยของศาลชั้นต้นไม่ถูกต้อง ศาลอุทธรณ์ย่อมไม่อาจพิพากษายืนได้ อย่างไรก็ตามเมื่อศาลอุทธรณ์เห็นว่ากรณีไม่อาจพิพากษาให้โจทก์ชนะคดีตามคำขอในอุทธรณ์ของโจทก์ได้โดยไม่ต้องสืบพยาน ศาลอุทธรณ์ย่อมมีอำนาจพิพากษายกคำพิพากษาศาลชั้นต้น ให้ศาลชั้นต้นดำเนินกระบวนพิจารณาต่อไปแล้วพิพากษาใหม่ตามรูปคดีได้เพราะเป็นการให้โอกาสคู่ความต่อสู้คดีได้เต็มที่ เพื่อศาลจะได้ทราบข้อเท็จจริงว่าเป็นเช่นไร โจทก์ควรชนะคดีตามคำขอในอุทธรณ์ของโจทก์หรือควรพิพากษายกฟ้องตามข้อต่อสู้ของจำเลย คำพิพากษาศาลอุทธรณ์ดังกล่าวจึงชอบด้วยกฎหมายและความยุติธรรมแล้ว ทั้งไม่เป็นการพิพากษานอกประเด็นหรือนอกฟ้องอุทธรณ์แต่อย่างใด ฎีกาจำเลยข้อนี้ฟังไม่ขึ้น
ปัญหาต่อไปตามฎีกาของจำเลยมีว่า ศาลชอบที่จะพิพากษายกฟ้องโจทก์ไปได้โดยไม่ต้องฟังพยานโจทก์จำเลยหรือไม่ ศาลฎีกาพิเคราะห์แล้วเห็นว่า คดีนี้โจทก์ฟ้องว่าจำเลยกู้ยืมเงินโจทก์โดยทำเป็นนิติกรรมอำพรางในรูปโจทก์จ่ายเงินดาวน์รถยนต์บรรทุกให้แก่จำเลยดังปรากฏตามเอกสารท้ายฟ้องหมายเลข 1 จำเลยให้การปฏิเสธว่าไม่เคยกู้เงินโจทก์และไม่มีนิติกรรมอำพราง ดังนั้นศาลจึงไม่อาจชี้ขาดโดยไม่ต้องสืบพยานได้ว่าความจริงเป็นเช่นไร หากความจริงเป็นไปดังที่โจทก์ฟ้องใช่ว่าโจทก์จะไม่มีทางชนะคดีได้ เมื่อเป็นเช่นนี้ศาลจึงไม่อาจพิพากษายกฟ้องโจทก์โดยไม่ต้องฟังพยานโจทก์จำเลยฎีกาจำเลยทุกข้อฟังไม่ขึ้น”
พิพากษายืน