แหล่งที่มา : สำนักงานส่งเสริมงานตุลาการ
ย่อสั้น
บริษัท น. ถูกนายทะเบียนหุ้นส่วนบริษัทฯ ขีดชื่อออกจากทะเบียนบริษัทและประกาศการขีดชื่อบริษัทในราชกิจจานุเบกษา บริษัท น. จึงเป็นอันเลิกกันโดยผลของกฎหมาย อันเป็นการเลิกกันเพราะเหตุอย่างอื่นนอกจากเหตุล้มละลายซึ่งต้องมีการชำระบัญชีของบริษัทตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์มาตรา 1251 ผู้ร้องในฐานะกรรมการของบริษัท น. จึงมีอำนาจขอให้ศาลตั้งผู้ชำระบัญชีได้
ย่อยาว
คดีสืบเนื่องมาจากผู้ร้องยื่นคำร้องว่าผู้ร้องเป็นกรรมการและผู้ถือหุ้นของบริษัทนีน่า นีโน่ จำกัด ซึ่งจดทะเบียนเป็นนิติบุคคลประเภทบริษัท จำกัด เมื่อวันที่ 14กรกฎาคม 2532 ต่อมาประมาณปี 2535 บริษัทนีน่า นีโน่ จำกัด หยุดประกอบกิจการเนื่องจากประสบภาวะการขาดทุน จึงถูกนายทะเบียนหุ้นส่วนบริษัทกรุงเทพมหานครขีดชื่อออกจากทะเบียนบริษัท โดยคณะกรรมการและผู้ถือของบริษัทไม่ทราบ และมีการประกาศการขีดชื่อบริษัทในราชกิจจานุเบกษาเมื่อวันที่ 11 กันยายน 2538 บริษัทจึงเลิกกันตามกฎหมายแล้ว แต่ยังไม่มีผู้ชำระบัญชีของบริษัท ผู้ร้องเป็นผู้มีส่วนได้เสียตามกฎหมาย ขอให้ตั้งผู้ร้องเป็นผู้ชำระบัญชีของบริษัท
ศาลชั้นต้นพิจารณาแล้วเห็นว่า คดีพอวินิจฉัยได้แล้วให้งดการไต่สวนพยานผู้ร้องแล้วมีคำสั่งว่า บริษัทนีน่า นีโน่ จำกัด ถูกนายทะเบียนขีดชื่อออกจากทะเบียนเป็นบริษัทร้าง สถานะความเป็นนิติบุคคลของบริษัทดังกล่าวย่อมสิ้นสุดลงและบริษัทเป็นอันเลิกกันโดยผลของกฎหมาย การที่ผู้ร้องขอให้มีคำสั่งตั้งผู้ชำระบัญชีของบริษัทโดยไม่ปรากฏว่า บริษัทดังกล่าวได้มีการกลับจดชื่อเข้าสู่ทะเบียนจึงเป็นการข้ามขั้นตอนตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 1246(6) ไม่มีเหตุที่จะตั้งผู้ชำระบัญชีให้ยกคำร้อง
ผู้ร้องอุทธรณ์เฉพาะปัญหาข้อกฎหมายโดยตรงต่อศาลฎีกาโดยได้รับอนุญาตจากศาลชั้นต้นตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่ง มาตรา 223 ทวิ
ศาลฎีกาวินิจฉัยว่า “ข้อเท็จจริงรับฟังได้ในเบื้องต้นว่า บริษัทนีน่า นีโน่ จำกัดจดทะเบียนเป็นนิติบุคคลประเภทบริษัทจำกัด ต่อมาบริษัทนีน่า นีโน่ จำกัด หยุดประกอบกิจการเนื่องจากประสบภาวะการขาดทุน นายทะเบียนหุ้นส่วนบริษัทกรุงเทพมหานครได้ขีดชื่อออกจากทะเบียนบริษัทและได้ประกาศการขีดชื่อบริษัทในราชกิจจานุเบกษา เมื่อวันที่ 11 กันยายน 2538 ทำให้บริษัทดังกล่าวเป็นอันเลิกกันโดยผลของกฎหมายคดีมีปัญหาข้อกฎหมายตามอุทธรณ์ของผู้ร้องประการเดียวว่าคดีมีเหตุที่จะตั้งผู้ชำระบัญชีบริษัทนีน่า นีโน่ จำกัด ได้หรือไม่ เห็นว่า เมื่อบริษัทนีน่านีโน่ จำกัด ถูกขีดชื่อบริษัทออกจากทะเบียนบริษัทและมีการประกาศการขีดชื่อบริษัทในราชกิจจานุเบกษาแล้ว จึงเป็นกรณีที่บริษัทเลิกกันโดยผลของกฎหมาย อันเป็นการเลิกกันเพราะเหตุอย่างอื่นนอกจากเหตุล้มละลาย จึงต้องมีการชำระบัญชีของบริษัทเสมอไปตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 1251 เพื่อให้ผู้ชำระบัญชีเข้ามาจัดการงานของบริษัทเพื่อประโยชน์ในการรวบรวมทรัพย์สิน จำหน่ายทรัพย์สิน ชำระหนี้ คืนทุนแบ่งกำไรหรือขาดทุนและทำการอย่างอื่น ๆ ตามแต่จำเป็นเพื่อชำระบัญชีให้เสร็จไปด้วยดี ดังนั้น การที่ผู้ร้องขอให้ตั้งผู้ชำระบัญชีจึงมิใช่เป็นการข้ามขั้นตอนตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์มาตรา 1246(6) ดังที่ศาลชั้นต้นวินิจฉัย เพราะไม่ใช่เป็นเรื่องที่ผู้ร้องขอให้สั่งให้กลับจดชื่อบริษัทคืนเข้าสู่ทะเบียนบริษัท ผู้ร้องในฐานะเป็นกรรมการของบริษัทจึงมีอำนาจขอให้ศาลตั้งผู้ชำระบัญชีได้ ที่ศาลชั้นต้นมีคำสั่งยกคำร้องของผู้ร้องไม่ต้องด้วยความเห็นของศาลฎีกา อุทธรณ์ของผู้ร้องฟังขึ้น”
พิพากษายกคำสั่งของศาลชั้นต้น ให้ศาลชั้นต้นดำเนินการไต่สวนพยานผู้ร้องแล้วมีคำสั่งใหม่ตามรูปคดี
