แหล่งที่มา : กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา
ย่อสั้น
การร้องขอพิศูจน์สัญชาติต่อเจ้าพนักงานหรือต่อศาลตาม พ.ร.บ.คนเข้าเมือง พ.ศ.2480 มาตรา 28 นั้น เป็นสิทธิของผู้ที่จะต้องขอพิศูจน์เอง คนอื่นจะต้องขอแทนมิได้ แม้ผู้ที่ร้องขอให้พิศูจน์นั้นเป็นผู้เยาว์ บิดาก็ร้องขอแทนไม่ได้
ย่อยาว
ผู้ร้องยื่นคำร้องต่อศาลว่า นางสาว ซ.บุตรผู้ร้องเดินทางจากประเทศจีนเข้ามาในประเทศไทยเจ้าพนักงานตรวจคนเข้าเมืองไม่ยอมแสดงว่า นางสาว ซ. มีสัญชาติไทย ขอให้ศาลสั่งแสดงว่า นางสาว ซ.เกิดในประเทศไทย และเป็นคนมีสัญชาติไทย พนักงานอัยยการคัดค้าน
ศาลขั้นต้นเห็นว่า ตามพ.ร.บ.คนเข้าเมือง ๒๔๘๐ มาตรา ๒๘ จะร้องขอพิศูจน์ต่อเจ้าพนักงานหรือทางศาลได้ทางใดทางหนึ่ง ไม่ใช่ทั้ง ๒ ทางเมื่อเจ้าพนักงานชี้ขาดถึงที่สุดแล้ว ก็มาร้องทางศาลอีกไม่ได้ ให้ยกคำร้อง
ศาลอุทธรณ์เห็นว่า ตามมาตรา ๒๘ ที่ให้ร้องขอพิศูจน์ต่อเจ้าพนักงานเพื่อความรวดเร็วเท่านั้น ไม่ตัดสิทธิที่จะมีขอพิศูจน์ทางศาลอีก เช่นคดีนี้ให้ยกคำสั่งศาลชั้นต้นให้ศาลชั้นต้นดำเนินการพิจารณาแล้วสั่งใหม่
พนักงานอัยยการฎีกา
ศาลฎีกาเห็นว่า ตามมาตรา ๒๘ พ.ร.บ.คนเข้าเมือง พ.ศ. ๒๔๘๐ ผู้นั้นจะร้องขอพิศูจน์ต่อเจ้าพนักงานหรือต่อศาลก็ได้ เป็นสิทธิของนางสาว ซ.หาใช่สิทธิของนายฮงเซ่งที่จะร้องขอไม่ แม้ทาง ป.ม.วิ.แพ่งมาตรา ๕๕ นางสาว ซ. ต่างหากที่ถูกโต้แย้งสิทธิหรือมีกรณีจะต้องใช้สิทธิในทางศาล นายฮงเซ่งมาร้องขอตาม พ.ร.บ.คนเข้าเมือง มาตรา ๒๘ ไม่ได้ ชอบที่นางสาว ซ. จะร้องขอเอง ส่วนนางสาว ซ.จะร้องขอโดยลำพังได้ หรือไม่ หรือต้องปฏิบัติสถานใดเป็นเรื่องของกระบวนพิจารณา
พิพากษากลับ ให้ยกคำร้องตามศาลชั้นต้น
