แหล่งที่มา : กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา
ย่อสั้น
การบอกเลิกหุ้นส่วน ในกรณีที่ขาดทุนจะทำต่อไป ก็มีแต่จะขาดทุนไม่มีหวังฟื้นตัวได้ตาม ม. 1057 ย่อมฟ้องร้องได้ทันที ไม่จำเป็นต้องบอกกล่าวล่วงหน้าหรือคอยสิ้นระยะปีหนึ่งในการบัญชี ดังที่บัญญัติไว้ใน ม. 1056 ไม่
ย่อยาว
โจทก์ฟ้องว่าเป็นหุ้นส่วนไม่จดทะเบียนกับจำเลยชื่อว่าอุบลเบ็ญจมาศ เพื่อจัดให้มีการฉายภาพยนต์ กิจการมีแต่ขาดทุนเรื่อยมา ไม่มีหวังจะกลับฟื้นตัวได้ ขอให้ศาลสั่งเลิกหุ้นส่วนและชำระบัญชี
ศาลชั้นต้นพิพากษาให้เลิกหุ้นส่วนอุบลเบ็ญจมาศและให้มีการตั้งผู้ชำระบัญชี
จำเลยอุทธรณ์ว่าโจทก์มิได้บอกเลิกหุ้นส่วนเมื่อสิ้นรอบปี ในทางบัญชีและไม่ได้บอกกล่าวล่วงหน้าไม่น้อยกว่า ๖ เดือนตามป.พ.พ.ม.๑๐๕๖
ศาลอุทธรณ์วินิจฉัยว่า ม. ๑๐๕๖ หมายถึงการสมัครใจขอเลิกหุ้นส่วนที่ไม่กำหนดเวลา แต่คดีนี้โจทก์ฟ้องขอเลิกหุ้นส่วนตาม ม. ๑๐๕๗ อันมีข้ออ้างพิเศษ จะนำ ม. ๑๐๕๖ มาบังคับไม่ได้ จึงพิพากษายืน
จำเลยฎีกาว่าเมื่อกรณีพิเศษตาม ม. ๑๐๕๗ ก็ต้องบอกล่วงหน้า
ศาลฎีกาเห็นว่าการเลิกและชำระบัญชีของห้างหุ้นส่วนตามความที่บัญญัติไว้ใน ป.พ.พ.ม. ๑๐๕๖ นั้นเป็นการเลิกในระหว่างเวลาที่หุ้นส่วนยังดำเนินการไปได้เป็นปกติ ก.ม. จึงบัญญัติให้มีการบอกกล่าวล่วงหน้าและให้เลิกได้ต่อเมื่อสิ้นรอบปีในทางบัญชีเงินของห้างหุ้นส่วนนั้น เพื่อความสะดวกเรียบร้อยและรักษาผลประโยชน์ของผู้เป็นหุ้นส่วนทั้งหลาย ส่วนการเลิกตาม ม. ๑๐๕๗ เป็นการเลิกโดยมีเหตุการณ์เสียหาเกิดขึ้นกลางคันซึ่งควรจะต้องเลิกและชำระบัญชีเสียโดยพลันเพื่อป้องกันมิให้เกิดการเสียหายมากไปอีก ในกรณีเช่นนี้ จึงไม่มีเหตุที่จะต้องรอเวลาเพื่อการบัญชีหรือเพื่อความสะดวกเรียบร้อยแต่อย่างใด ในเรื่องนี้ทางพิจารณาได้ความสมฟ้องว่ามีเหตุการณ์เสียหายเกิดขึ้นจึงควรจะต้องเลิกและชำระบัญชีของห้างหุ้นส่วนรายนี้เสียตามความใน ม.๑๐๕๗ คดีจึงไม่อยู่ในบังคับ ม. ๑๐๕๖ โจทก์ย่อมฟ้องร้องให้เลิกหุ้นส่วนได้ทันที ไม่ต้องบอกกล่าวล่วงหน้าหรือคอยเวลาสิ้นรอบปีในทางบัญชีเงินของห้างหุ้นส่วนแต่อย่างใด ศาลล่างทั้งสองพิจารณาชอบแล้ว จึงพิพากษายืน
