แหล่งที่มา : เนติบัณฑิตยสภา
ย่อสั้น
ตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่ง มาตรา 289 วรรคสองเฉพาะเจ้าหนี้ผู้รับจำนองอสังหาริมทรัพย์ หรือเจ้าหนี้ผู้ทรงบุริมสิทธิเหนืออสังหาริมทรัพย์อันได้จดทะเบียนไว้เท่านั้นที่ต้องร้องขอรับชำระหนี้เข้ามา ก่อนที่จะมีการขายทอดตลาดทรัพย์สินส่วนในกรณีอื่น ๆ ให้ยื่นคำร้องขอเสียก่อนเจ้าพนักงานบังคับคดีส่งคำบอกกล่าวตามที่บัญญัติไว้ใน มาตรา 319 เมื่อไม่ปรากฏว่าเจ้าพนักงานบังคับคดีได้ดำเนินการตามบทบัญญัติมาตรา 319 ผู้ร้องซึ่งเป็นเจ้าหนี้ผู้รับจำนองสังหาริมทรัพย์ จึงยังมีสิทธิยื่นคำร้องขอรับชำระหนี้จำนองก่อนเจ้าหนี้อื่น
ย่อยาว
มูลกรณีสืบเนื่องจากศาลชั้นต้นพิพากษาให้จำเลยชำระเงินแก่โจทก์จำนวน 438,441.50 บาท พร้อมด้วยดอกเบี้ย จำเลยไม่ปฏิบัติตามคำพิพากษา โจทก์จึงขอให้บังคับคดีและนำเจ้าพนักงานบังคับคดียึดทรัพย์ซึ่งได้แก่เครื่องจักรในโรงงานและสิทธิการเช่าโทรศัพท์เจ้าพนักงานบังคับคดีโดยคำสั่งศาลได้ขายทอดตลาดทรัพย์ที่ยึดบางส่วนได้เงินจำนวน 100,000 บาท ผู้ร้องยื่นคำร้องว่า ผู้ร้องเป็นเจ้าหนี้ผู้รับจำนองทรัพย์ที่ขายทอดตลาดจำนวน 5,000,000 บาท เจ้าพนักงานบังคับคดีได้ทำการขายทอดตลาดไปโดยมิได้แจ้งการยึดและการขายทอดตลาดให้ผู้ร้องทราบ ผู้ร้องจึงขอให้ศาลสั่งเจ้าพนักงานบังคับคดีนำเงิน100,000 บาท มาชำระหนี้ให้ผู้ร้องก่อนเจ้าหนี้อื่น โจทก์ยื่นคำคัดค้านว่า ผู้ร้องไม่ยื่นคำร้องขอรับชำระหนี้ในกำหนดเวลาตามกฎหมายขอให้ยกคำร้อง ศาลชั้นต้นมีคำสั่งให้ยกคำร้อง ผู้ร้องอุทธรณ์ศาลอุทธรณ์พิพากษากลับ ให้เจ้าพนักงานบังคับคดีนำเงินที่ขายทรัพย์สินมาชำระหนี้ให้ผู้ร้องก่อนเจ้าหนี้อื่น โจทก์ฎีกา
ศาลฎีกาวินิจฉัยว่า “ข้อเท็จจริงในชั้นบังคับคดีฟังได้ว่าทรัพย์สินที่โจทก์เจ้าหนี้ตามคำพิพากษานำยึดเพื่อบังคับคดีตามบัญชียึดทรัพย์รวม 12 รายการ และเจ้าพนักงานบังคับคดีได้ขายทอดตลาดทรัพย์ 4 รายการ ตามคำร้องของผู้ร้องไปแล้วเป็นเงิน 100,000 บาทเป็นทรัพย์ประเภทเครื่องจักรในโรงงานของจำเลย ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของเครื่องจักรที่ได้จำนองไว้กับธนาคารผู้ร้องเป็นจำนวนเงิน5,000,000 บาท ปรากฏตามหนังสือสัญญาจำนองเครื่องจักรลงวันที่27 เมษายน 2524 ซึ่งได้ทำไว้ที่สำนักงานทะเบียนเครื่องจักรกลางและได้จดทะเบียนการจำนองไว้ต่อนายทะเบียนตามพระราชบัญญัติจดทะเบียนเครื่องจักร พ.ศ. 2514 เจ้าพนักงานบังคับคดีได้ขายทอดตลาดตามประกาศเจ้าพนักงานบังคับคดี กรมบังคับคดีเมื่อวันที่ 27 ธันวาคม2528 หลังจากนั้นเมื่อวันที่ 9 มกราคม 2529 ผู้ร้องจึงได้ยื่นคำร้องขอให้นำเงินที่ขายทรัพย์สินได้มาชำระหนี้ผู้ร้องก่อนเจ้าหนี้อื่น มีปัญหาวินิจฉัยตามที่โจทก์ฎีกาโต้แย้งว่า เมื่อผู้ร้องมิได้ยื่นคำร้องขอก่อนเอาทรัพย์ขายทอดตลาด ผู้ร้องจะยังมีสิทธิขอบังคับชำระหนี้จำนองบางส่วนจากเงินที่ขายทรัพย์สินได้ในชั้นนี้หรือไม่ พิเคราะห์แล้ว เห็นว่า ตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่งมาตรา 289 ซึ่งบัญญัติให้บุคคลภายนอกอันได้แก่เจ้าหนี้ในฐานะพิเศษโดยอาศัยอำนาจแห่งการจำนองที่อาจบังคับได้หรืออำนาจแห่งบุริมสิทธิชอบที่จะขอบังคับชำระหนี้เอาจากทรัพย์สินของลูกหนี้ตามคำพิพากษาที่เจ้าพนักงานบังคับคดีได้ยึดไว้ หรือจากเงินที่ขายหรือจำหน่ายทรัพย์สินนั้นได้ก่อนเจ้าหนี้อื่น ๆ ตามบทบัญญัติแห่งประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ และวางบทบังคับไว้โดยเฉพาะสำหรับเจ้าหนี้ผู้รับจำนองอสังหาริมทรัพย์ หรือเจ้าหนี้ผู้ทรงบุริมสิทธิเหนืออสังหาริมทรัพย์อันได้จดทะเบียนไว้เท่านั้นที่ต้องร้องขอเข้ามาก่อนที่จะมีการขายทอดตลาดทรัพย์สินนั้น จึงจะมีสิทธิที่จะขอรับชำระหนี้ในชั้นนี้ส่วนในกรณีอื่น ๆ นอกจากนี้ให้ยื่นคำร้องขอเสียก่อนส่งคำบอกกล่าวตามที่บัญญัติไว้ในประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่ง มาตรา 319สำหรับกรณีการจำนองทรัพย์สินของลูกหนี้ตามคำพิพากษารายนี้ มิใช่เป็นทรัพย์สินประเภทอสังหาริมทรัพย์อันจะเข้าข่ายที่ต้องปฏิบัติตามความในมาตรา 289 วรรคสองตอนต้น ดังนั้นสำหรับเจ้าหนี้ผู้รับจำนองอสังหาริมทรัพย์อันเป็นทรัพย์ที่จำนองได้ตามกฎหมายหรือเจ้าหนี้ผู้ทรงบุริมสิทธิอื่น ๆ กรณีจึงอยู่ในบังคับของมาตรา289 วรรคสองตอนท้าย ซึ่งให้ยื่นคำร้องขอเสียก่อนที่เจ้าพนักงานบังคับคดีจะส่งคำบอกกล่าวไปยังเจ้าหนี้ตามคำพิพากษาหรือเจ้าหนี้บุริมสิทธิเพื่อขอให้ตรวจสอบบัญชีส่วนเฉลี่ยของเงินที่ได้จากการจำหน่ายทรัพย์ เมื่อข้อเท็จจริงไม่ปรากฏว่าเจ้าพนักงานบังคับคดีได้ดำเนินการตามบทบัญญัติมาตรา 319 แล้ว ผู้ร้องจึงยังมีสิทธิขอรับชำระหนี้ก่อนเจ้าหนี้อื่น คำวินิจฉัยศาลอุทธรณ์ชอบแล้ว ฎีกาโจทก์ฟังไม่ขึ้น”
พิพากษายืน
