แหล่งที่มา : กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา
ย่อสั้น
ผู้ร้องซื้อที่ดินจากจำเลยและได้ใช้สิทธิครอบครองที่ดินตลอดมาตั้งแต่ซื้อและปลูกเรือนลงในที่ดินนั้น แต่จำเลยยังไม่ได้จดทะเบียนโอนกรรมสิทธิที่ดินให้ผู้ร้อง ต่อมาจำเลยถูกพิพากษาให้เป็นบุคคลล้มละลาย เมื่อเจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์ยึดที่ดินแปลงนี้ ก็จะยึดเรือนของผู้ร้องด้วยไม่ได้ เพราะกรณีเข้าข้อยกเว้นตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 109 ซึ่งไม่ถือว่าเรือนของผู้ร้องเป็นส่วนควบของที่ดินจำเลย
ย่อยาว
ศาลชั้นต้นพิพากษาให้จำเลยเป็นบุคคลล้มละลาย ผู้ร้องยื่นคำร้องต่อศาลชั้นต้นว่า เจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์ยึดเรือนของผู้ร้องซึ่งปลูกอยู่ในที่ดินโฉนดที่ 2796 ผู้ร้องได้ยื่นคำร้องขัดทรัพย์ต่อเจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์สอบสวนแล้วมีคำสั่งว่า เรือนของผู้ร้องตกเป็นส่วนควบของที่ดิน ผู้ร้องไม่มีสิทธิร้องขัดทรัพย์ ไม่ให้ถอนการยึด ผู้ร้องจึงขอให้ศาลสั่งปล่อยเรือน
เจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์ของผู้ล้มละลายคัดค้านว่า ผู้ร้องทำสัญญาซื้อขายที่ดินตามคำร้องจากผู้ล้มละลาย ยังมิได้จดทะเบียนโอนกรรมสิทธิ์ เรือนที่ผู้ร้องปลูกลงในที่ดินย่อมเป็นส่วนควบของเจ้าของที่ดินจึงเป็นของผู้ล้มละลาย ผู้ร้องไม่มีสิทธิร้องขัดทรัพย์
ศาลชั้นต้นสั่งงดสืบพยาน แล้วมีคำสั่งให้ยกคำร้องของผู้ร้อง
ผู้ร้องอุทธรณ์
ศาลอุทธรณ์พิพากษายืน
ผู้ร้องฎีกา
ศาลฎีกาเห็นว่า ข้อเท็จจริงรับกันว่า เมื่อ พ.ศ. 2502 ผู้ร้องทำหนังสือสัญญาซื้อที่ดินโฉนดที่ 2796 ของจำเลย แล้วผู้ร้องปลูกเรือน 1 หลังลงในที่ดินนั้น ผู้ร้องผ่อนชำระราคาที่ดินให้จำเลยครบถ้วนแล้ว แต่จำเลยโอนที่ดินให้ยังไม่ได้เพราะติดจำนอง ต่อมาในปี 2506 จำเลยถูกศาลพิพากษาให้เป็นบุคคลล้มละลาย เจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์ยึดที่ดินโฉนดที่ 2796 และยึดเรือนนี้ด้วย มีปัญหาว่าเรือนนี้เป็นส่วนควบของที่ดินหรือไม่ เห็นว่าผู้ร้องผ่อนชำระราคาที่ดินให้จำเลยครบถ้วนแล้ว แต่จำเลยยังไม่ได้จดทะเบียนโอนกรรมสิทธิ์ที่ดินให้ผู้ร้อง แม้จะถือว่าที่ดินยังเป็นของจำเลย และเรือนพิพาทจะมีลักษณะถาวรติดที่ดินก็ตาม แต่ผู้ร้องใช้สิทธิครอบครองที่ดินนี้ตั้งแต่ซื้อจากจำเลยตลอดมา เมื่อผู้ร้องมีสิทธิในที่ดินและใช้สิทธินั้นปลูกเรือนพิพาทลงไว้ในที่ดิน กรณีก็เข้าข้อยกเว้นตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 109 ไม่ถือว่าเรือนพิพาทเป็นส่วนควบกับที่ดินของจำเลยผู้ล้มละลาย เจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์ไม่มีสิทธิยึดเรือนพิพาทซึ่งเป็นของผู้ร้อง
พิพากษากลับ ให้เจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์ปล่อยเรือนพิพาทให้ผู้ร้อง
