แหล่งที่มา : กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา
ย่อสั้น
เจ้าหนี้ผู้ขอรับชำระหนี้เป็นกรรมการของบริษัทลูกหนี้ย่อมจะต้องทราบถึงฐานะของลูกหนี้ได้ดีกว่าตกอยู่ในสภาพ เช่นไร การที่เจ้าหนี้ได้รับชำระดอกเบี้ยจากตั๋วสัญญาใช้เงินแต่เพียงบางส่วนตลอดจนลูกหนี้ต้องไปกู้ยืมเงินจากที่ต่าง ๆ เพื่อนำมาพยุงฐานะของลูกหนี้ที่กำลังทรุดลงจนในที่สุดทางราชการได้มีคำสั่งเพิกถอนใบอนุญาตดำเนินธุรกิจของลูกหนี้เช่นนี้ เจ้าหนี้ซึ่งมีส่วนเกี่ยวข้องในการบริหารบริษัทลูกหนี้จะปฏิเสธว่าไม่ทราบถึงฐานะอันแท้จริงของลูกหนี้ว่ามีหนี้สินล้นพ้นตัวหาได้ไม่ ดังนั้น การที่เจ้าหนี้ได้นำเงินเข้าฝากกับลูกหนี้หลังจากที่ทราบดีว่าลูกหนี้มีหนี้สินล้นพ้นตัวแล้ว จึงต้องห้ามมิให้ขอรับชำระหนี้เงินฝากดังกล่าวตามพระราชบัญญัติล้มละลาย พ.ศ.2483 มาตรา 94(2)
ย่อยาว
คดีนี้ศาลชั้นต้นมีคำสั่งพิทักษ์ทรัพย์บริษัทเครดิตฟองซิเอร์ธนกิจ จำกัด ลูกหนี้ (จำเลย) ไว้เด็ดขาด เมื่อวันที่ ๒๖ มิถุนายน ๒๕๒๗ นางสาวมาลียา เครือตราชู เจ้าหนี้ยื่นคำขอรับชำระหนี้ต่อเจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์เป็นค่าหนี้ตามตั๋วสัญญาใช้เงินจำนวน ๔๓๔,๕๑๖ บาท จากกองทรัพย์สินของลูกหนี้ เจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์ได้นัดให้บรรดาเจ้าหนี้และลูกหนี้ตรวจคำขอรับชำระหนี้ตามพระราชบัญญัติล้มละลาย พุทธศักราช ๒๔๘๓ มาตรา ๑๐๔ แล้ว บริษัทเครดิตฟองซิเอร์ไพบูลย์ จำกัด เจ้าหนี้รายที่ ๓๕ โต้แย้งว่า หนี้ที่เจ้าหนี้ยื่นคำขอรับชำระหนี้เป็นหนี้ที่เกิดขึ้นโดยสมยอมไม่มีมูลหนี้ และเป็นหนี้ที่เจ้าหนี้ยินยอมให้ลูกหนี้กระทำขึ้นโดยเจ้าหนี้ได้รู้ถึงการที่ลูกหนี้มีหนี้สินล้นพ้นตัวจึงเป็นหนี้ที่ไม่อาจขอรับชำระหนี้ได้ เห็นสมควรให้ยกคำขอรับชำระหนี้ของเจ้าหนี้รายนี้
เจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์สอบสวนแล้วฟังว่า หนี้ตามตั๋วสัญญาใช้เงินเอกสารหมาย จ.๑ ถึง จ.๑๕ เจ้าหนี้ได้ฝากไว้กับลูกหนี้โดยที่เจ้าหนี้ไม่รู้ว่าลูกหนี้มีหนี้สินล้นพ้นตัวและเจ้าหนี้ยังไม่ได้รับชำระหนี้ เจ้าหนี้จึงมีสิทธิได้รับชำระหนี้ตามตั๋วสัญญาใช้เงินดังกล่าวเป็นเงิน ๕๔,๓๖๒.๓๐ บาท ส่วนตั๋วสัญญาใช้เงินเอกสารหมาย จ.๑๖ ถึง จ.๒๓ นั้น เจ้าหนี้รู้ถึงการที่ลูกหนี้มีหนี้สินล้นพ้นตัวแล้ว ไม่อาจนำมาขอรับชำระหนี้ได้ตามพระราชบัญญัติล้มละลาย พุทธศักราช ๒๔๘๓ มาตรา ๙๔(๒) เห็นควรให้เจ้าหนี้ได้รับชำระหนี้จำนวน ๕๔,๓๖๒.๓๐ บาท จากกองทรัพย์สินของลูกหนี้ตามพระราชบัญญัติล้มละลาย พุทธศักราช ๒๔๘๓ มาตรา ๑๓๐ (๘) คำขอนอกจากนี้ให้ยก
ศาลชั้นต้นพิจารณาแล้ว มีคำสั่งให้เจ้าหนี้ได้รับชำระหนี้ตามความเห็นของเจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์
เจ้าหนี้อุทธรณ์
ศาลอุทธรณ์พิพากษาแก้เป็นว่า ให้เจ้าหนี้ได้รับชำระหนี้จำนวน ๓๘๐,๑๕๓.๗๐ บาท จากกองทรัพย์สินของลูกหนี้เพิ่มอีก นอกจากที่แก้คงให้เป็นไปตามคำสั่งของศาลชั้นต้น
เจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์ฎีกา
ศาลฎีกาตรวจสำนวนประชุมปรึกษาแล้ว ตามทางสอบสวนของเจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์ปรากฏว่า เจ้าหนี้รายนี้ได้นำเงินเข้าฝากไว้กับลูกหนี้เป็นจำนวนทั้งสิ้น ๒๓ รายการ ปรากฏตามเอกสารหมาย จ.๑ ถึง จ.๒๓ แต่เฉพาะหนี้ตามเอกสารหมาย จ.๑๖ ถึง จ.๒๓ รวม ๘ รายการ ซึ่งเป็นปัญหาในคดีนี้ปรากฏว่าเจ้าหนี้ได้นำเงินเข้าฝากกับลูกหนี้หลังกจากที่เจ้าหนี้ได้เข้าเป็นกรรมการผู้มีอำนาจของบริษัทลูกหนี้แล้ว ทางเจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์จึงเห็นว่าเป็นกรณีที่เจ้าหนี้ยอมให้ลูกหนี้ก่อหนี้ขึ้นทั้งที่ทราบดีว่าลูกหนี้เป็นผู้มีหนี้สินล้นพ้นตัวจึงต้องห้ามตามพระราชบัญญัติล้มละลาย พ.ศ.๒๔๘๓ มาตรา ๙๔(๒) ในการที่เจ้าหนี้จะขอรับชำระหนี้ดังกล่าวจากกองทรัพย์สินของลูกหนี้ คดีจึงมีประเด็นในชั้นนี้เฉพาะหนี้รวม ๘ รายการ ตามเอกสารหมาย จ.๑๖ ถึง จ.๒๓ ดังกล่าว
พิเคราะห์แล้ว เห็นว่าในช่วงเวลาที่เจ้าหนี้เข้าร่วมเป็นกรรมการผู้มีอำนาจในการดำเนินกิจการของบริษัทลูกหนี้ด้วยนั้น เจ้าหนี้ย่อมจะต้องทราบถึงฐานะของลูกหนี้ได้ดีว่าตกอยู่ในสภาพเช่นไร การที่เจ้าหน้าหนี้ได้รับชำระดอกเบี้ยจากตั๋วสัญญาใช้เงินแต่เพียงบางส่วนก็ดี ตลอดจนบริษัทลูกหนี้ต้องไปกู้ยืมเงินจากกลุ่มบริษัทเงินทุนหลักทรัพย์และกลุ่มสมาคมผู้ประกอบธุรกิจเครดิตฟองซิเอร์ หลายบริษัทเพื่อเป็นทุนนำมาพยุงฐานะของลูกหนี้ที่กำลังทรุดลงก็ดี ซึ่งปรากฏในเวลาต่อมาว่าสภาพการณ์ของบริษัทลูกหนี้ก็หาได้กระเตื้องขึ้นไม่ จนผลสุดท้ายทางราชการได้มีคำสั่งเพิกถอนใบอนุญาตในการดำเนินธุรกิจของลูกหนี้เป็นเหตุให้บริษัทลูกหนี้จำต้องเลิกกิจการไป จากข้อเท็จจริงอันเป็นพฤติการณ์ของลูกหนี้ที่ปรากฏเช่นนี้ เจ้าหนี้ในฐานะกรรมการของบริษัทลูกหนี้ซึ่งมีส่วนเกี่ยวข้องในการบริหารด้วยผู้หนึ่งจะมาปฏิเสธในภายหลังว่าไม่ทราบถึงฐานะอันแท้จริงของลูกหนี้ว่ามีหนี้สินล้นพ้นตัว จึงยอมให้ก่อหนี้ผูกพันตามจำนวนดังกล่าวจึงฟังไม่ขี้น ที่ศาลอุทธรณ์พิพากษาให้เจ้าหนี้ได้รับชำระหนี้ตามเอกสารหมาย จ.๑๖ ถึง จ.๒๓ รวม ๘ รายการด้วยนั้น ศาลฎีกาไม่เห็นพ้องด้วย ฎีกาเจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์ฟังขึ้น
พิพากษาแก้เป็นว่า ให้เจ้าหนี้ได้รับชำระหนี้ตามคำสั่งศาลชั้นต้น
