แหล่งที่มา : กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา
ย่อสั้น
ด้ายหลอดของโจทก์จำเลยใช้เครื่องหมายการค้าเป็นรูปสมอด้วยกันแต่ตราของโจทก์ใหญ่กว่า รูปสมอก็ใหญ่กว่ามีชื่อบริษัทโจทก์และคำว่า ด้ายจักรเป็นภาษาอังกฤษที่ขอบส่วนของจำเลยเป็นรูปสมอมีดาวล้อมเก้าดวงที่ขอบมีอักษรย่อชื่อยี่ห้อของจำเลยกับคำว่าตราดาวเก้าดวงล้อมเป็นภาษาอังกฤษและตราเล็กก็แตกต่างทำนองเดียวกับตราของจำเลยเล็กกว่าของโจทก์ทั้งสองตราดังนี้เครื่องหมายของจำเลยไม่คล้ายคลึงกับเครื่องหมายของโจทก์
ย่อยาว
คดีโจทก์ฟ้องว่า บริษัทคล๊าคแอนด์กัมปะนี จำกัด โจทก์เป็นนิติบุคคลจดทะเบียนตามกฎหมายแห่งประเทศบริเทนใหญ่ ตั้งสำนักงานอยู่ที่เมืองเพสเล่ย์ ในสกอตแลนด์ และได้แต่งตั้งให้บริษัทแองโกลไทยจำกัด ซึ่งมีนายอาร์ อาร์ แม๊บสัน ผู้จัดการ เป็นผู้รับมอบอำนาจมีอำนาจฟ้องร้องคดีได้
บริษัทคล๊าคแอนด์กัมปะนี จำกัด เป็นผู้ประดิษฐ์ด้ายหลอดเย็บผ้าและได้ส่งด้ายหลอดเข้ามาขายในประเทศไทย โดยใช้เครื่องหมายการค้าเป็นรูปสมอและคำว่า Anchor เป็นสารสำคัญ ท้องตลาดเรียกว่าตราสมอ เครื่องหมายการค้านี้ โจทก์ได้จดทะเบียนไว้ที่กองเครื่องหมายการค้า กระทรวงเศรษฐการแล้ว เมื่อวันที่ 10 มีนาคม 2493 จำเลยได้ขอจดทะเบียนการค้าเลขที่ 14601 ต่อกองเครื่องหมายการค้ากระทรวงเศรษฐการ ขอจดตัวจำเลยเป็นเจ้าของเครื่องหมายการค้าซึ่งมีรูปลักษณะเครื่องหมายเป็นรูปสมอเป็นสารสำคัญ กับมีดาวเก้าดวงล้อมเป็นส่วนประกอบสำหรับสินค้าจำพวกด้ายหลอดเย็บผ้า แต่นายทะเบียนเครื่องหมายการค้าพิจารณาเห็นว่าเครื่องหมายของจำเลยมีลักษณะเหมือนคล้ายกับเครื่องหมายการค้าของโจทก์ จึงปฏิเสธไม่ยอมจดทะเบียนให้จำเลย ต่อมาจำเลยยื่นหนังสือต่อนายทะเบียนเครื่องหมายการค้าว่า เครื่องหมายการค้าของจำเลยไม่ควรถือว่ามีลักษณะเหมือนคล้ายกับเครื่องหมายการค้าของโจทก์ นายทะเบียนเครื่องหมายการค้าพิจารณาใหม่เห็นว่า เครื่องหมายการค้าของโจทก์และจำเลยมีลักษณะแตกต่างกันอยู่ จึงให้ดำเนินการจดทะเบียนต่อไป โดยให้รอไว้30 วันตามความในมาตรา 22(ฆ) แห่งพระราชบัญญัติเครื่องหมายการค้าพ.ศ. 2474 โจทก์เห็นว่าเท่าที่นายทะเบียนพิจารณารูปที่จำเลยยื่นซองจดทะเบียนกับรูปของโจทก์แล้ว ผ่อนผันให้จำเลยจดทะเบียนได้นั้นเป็นการไม่ชอบและในทางปฏิบัติจำเลยก็ได้พยายามทำให้รูปเครื่องหมายการค้าของจำเลยโดยเฉพาะรูปสมอให้เด่นชัดขึ้นส่วนดาวเก้าดวงกลับทำให้แทบจะเลือนหายไปจึงขอให้ศาลพิพากษาว่าเครื่องหมายการค้าของจำเลยตามคำขอที่ 10601 เหมือนคล้ายกับเครื่องหมายการค้าของโจทก์ ขอให้สั่งห้ามมิให้จำเลยใช้เครื่องหมายการค้าตามคำขอเลขที่ 14601 ต่อไป และให้จำเลยถอนคำขอจดทะเบียนเครื่องหมายการค้านี้ด้วย
จำเลยให้การว่า เครื่องหมายการค้าของจำเลยมีรูปดาวเก้าดวงซึ่งเป็นส่วนสำคัญเห็นเด่นชัดล้อมรูปสมออยู่ภายในวงอักษรว่า “Lee Tian Tai” (ลี่เทียนไถ่) Nine Stars surround brand (ดาวเก้าดวงล้อมตรา) และอีกด้านหนึ่งมีอักษรว่า “L.T.T Nine Stars surround brand (แอล.ที.ที ดาวเก้าดวงล้อม) สิ่งเหล่านี้รวมเป็นเครื่องหมายการค้าของจำเลย
โจทก์จะมีสิทธิเป็นเจ้าของเครื่องหมายการค้า “ตราสมอสำหรับด้ายหลอดตามฟ้อง และมีการมอบอำนาจให้บริษัทแองโกลไทย จำกัดดำเนินการฟ้องร้องคดีได้หรือไม่ จำเลยไม่รู้เห็น หากจะมีการมอบอำนาจกันจริง การฟ้องร้องที่บริษัทแองโกลไทย จำกัด ดำเนินไปก็ไม่มีผลตามกฎหมาย เพราะบริษัทแองโกลไทย จำกัด เป็นนิติบุคคลมีสิทธิและหน้าที่ภายในข้อบังคับและตราสารจัดตั้งเพื่อการค้าเท่านั้น ไม่มีวัตถุประสงค์ในการที่จะรับมอบอำนาจเพื่อฟ้องร้องบุคคล
เครื่องหมายการค้าที่โจทก์อ้างว่า เป็นของโจทก์ เมื่อเทียบกับของจำเลยแล้วมีลักษณะไม่เหมือนกันและไม่คล้ายกัน ไม่เป็นการลวงให้สาธารณชนผิดหลง คำบางคำเช่น 200 ยารดนั้นเป็นสิ่งที่ใช้กันทั่วไปในวงการค้า โจทก์จะถือสิทธิแต่ผู้เดียวไม่ได้
ในที่สุดจำเลยตัดฟ้องว่า โจทก์ฟ้องเคลือบคลุม ตามกฎหมายโจทก์จะต้องคัดค้านการขอจดทะเบียนที่จำเลยยื่นไว้ แต่โจทก์สละสิทธิเสียโจทก์จึงยังไม่มีอำนาจฟ้องจำเลย และฟ้องโจทก์ไม่บรรยายโดยชัดแจ้งซึ่งสถานแห่งข้อหาจึงเป็นฟ้องไม่สมบูรณ์
ศาลชั้นต้นพิจารณาแล้ววินิจฉัยว่า ข้อตัดฟ้องของจำเลยฟังไม่ขึ้น บริษัทแองโกลไทย จำกัด มีอำนาจฟ้องคดีนี้แทนบริษัทคล๊าคแอนด์กัมปะนี จำกัดและเห็นว่าเครื่องหมายการค้าของจำเลยคล้ายคลึงกับเครื่องหมายการค้าของโจทก์ที่ได้จดทะเบียนไว้ จึงห้ามจำเลยมิให้ใช้เครื่องหมายการค้าตามคำขอเลขที่ 14601 ต่อไปให้จำเลยจัดการถอนคำขอจดทะเบียนเครื่องหมายการค้าดังกล่าวแล้วเสียด้วย ให้จำเลยใช้ค่าธรรมเนียมกับค่าทนาย 800 บาท แทนโจทก์
จำเลยอุทธรณ์
ศาลอุทธรณ์พิจารณาเห็นว่า ข้อตัดฟ้องของจำเลยฟังไม่ขึ้นเช่นเดียวกัน แต่ส่วนเครื่องหมายการค้าของโจทก์จำเลยนั้นศาลอุทธรณ์เห็นว่า เมื่อได้พิเคราะห์เครื่องหมายการค้าของโจทก์จำเลยที่พิพาทกันแล้ว เห็นว่าแตกต่างกันมาก ที่สำคัญก็คือของโจทก์ตราใหญ่ไม่มีดาวเก้าดวงล้อมสมอ มีชื่อบริษัทโจทก์และคำว่าด้ายจักรเป็นภาษาอังกฤษที่ขอบ ของจำเลยมีดางเก้าดวงล้อมและมีอักษรย่อชื่อยี่ห้อของจำเลยกับคำว่า ตราดาวเก้าดวงล้อมเป็นภาษาอังกฤษที่ขอบส่วนตราเล็กของโจทก์มีสมออยู่ตรงกลางมีคำว่าสมอเป็นภาษาอังกฤษอยู่ระหว่างเส้นคู่ผ่ากลางตรา และมีชื่อบริษัทโจทก์กับคำว่าทำในบริเทนใหญ่เป็นภาษาอังกฤษที่ขอบ ของจำเลยมีดาวเก้าดวง และมีชื่อยี่ห้อจำเลยกับคำว่า ตราดาวเก้าดวงล้อมเป็นภาษาอังกฤษที่ขอบตราของจำเลยเล็กกว่าของโจทก์ทั้ง 2 ตรา และรูปสมอก็เล็กกว่ามองดูเห็นได้ว่าผิดกันมาก ตราสมอเป็นตราสำคัญของเครื่องหมายการค้าของโจทก์ ส่วนเครื่องหมายการค้าของจำเลยมีตราสมอและดาวเก้าดวงล้อมเป็นสารสำคัญ ศาลอุทธรณ์จึงเห็นว่า เครื่องหมายการค้าของจำเลยไม่คล้ายคลึงกับเครื่องหมายของโจทก์ และไม่ทำให้สับสนหรือหลงผิดจึงพิพากษากลับคำพิพากษาศาลชั้นต้น ให้ยกฟ้องโจทก์ให้โจทก์ใช้ค่าธรรมเนียมทั้งสิ้น กับค่าทนาย 2 ศาล รวม 1,200 บาท แทนจำเลย
โจทก์ฎีกาว่าโจทก์พอใจในคำพิพากษาศาลแพ่งและศาลอุทธรณ์ทุกข้อ เว้นแต่ข้อที่ศาลอุทธรณ์วินิจฉัยว่า เครื่องหมายการค้าของจำเลยไม่คล้ายคลึงกับของโจทก์ โจทก์เห็นว่าตราของจำเลยคล้ายคลึงกับตราของโจทก์ ทำให้หลง หรืออาจหลงได้ว่าเป็นตราเครื่องหมายของเจ้าของเดียวกันจำเลยมีเจตนาจะเลียนตราเครื่องหมายของโจทก์จึงเจาะจงใช้ให้มีสมอไว้เพื่อให้คนผิดหลง ศาลจึงชอบที่จะสั่งห้ามมิให้จำเลยใช้และจดทะเบียนเครื่องหมายเช่นนี้
ศาลฎีกาได้ประชุมปรึกษาคดีนี้แล้ว ได้ความตามทางพิจารณาว่าบริษัทคล๊าคแอนด์กัมปะนีได้จดทะเบียนเป็นนิติบุคคลตามกฎหมายในประเทศบริเทนใหญ่มีสำนักงานตั้งอยู่ที่จังหวัดเพสเล่ย์ในสกอตแลนด์ บริษัทนี้เป็นบริษัทประกอบอุตสาหกรรมทำด้ายหลอดตราสมอออกจำหน่าย ได้จดทะเบียนการค้าไว้แทบทุกประเทศ สำหรับประเทศไทยบริษัทได้ส่งสินค้าด้ายหลอดตราสมอเข้ามาจำหน่ายประมาณ 40 ปีแล้วมีคนนิยมมากและคนทั่วไปรู้จักดี เมื่อประเทศไทยมีกฎหมายออกบังคับให้จดทะเบียนเครื่องหมายการค้า บริษัทก็ได้ทำการจดทะเบียนเครื่องหมายการค้าด้ายหลอดตราสมอไว้แล้ว ตราสมอนี้เป็นสารสำคัญสำหรับสินค้าของบริษัทโจทก์บริษัทคล๊าคแอนด์กัมปะนี จำกัดได้แต่งตั้งบริษัทแองโกลไทย จำกัด ซึ่งมีนายอาร์ อาร์ แม๊บสันเป็นผู้จัดการมีสำนักงานอยู่ในกรุงเทพฯ เป็นตัวแทนในกิจการต่าง ๆ ที่เกี่ยวกับสินค้าด้ายหลอดนี้ และให้มีอำนาจฟ้องร้องเพื่อขอให้ศาลบังคับห้ามบุคคลหรือบริษัทใด ๆ ไม่ให้ใช้เครื่องหมายดังกล่าวด้วย
ต่อมาเมื่อเดือนมีนาคม 2493 จำเลยได้ยื่นคำขอจดทะเบียนเครื่องหมายการค้าเลขที่ 14601 ต่อนายทะเบียนเครื่องหมายการค้ากระทรวงเศรษฐการ โดยขอจดตัวจำเลยเป็นเจ้าของเครื่องหมายการค้าเครื่องหมายการค้าที่จำเลยขอจดทะเบียนนี้เป็นรูปสมอมีดาวเก้าดวงล้อมโจทก์เห็นว่า เครื่องหมายการค้าที่จำเลยยื่นคำขอจดทะเบียนเหมือนคล้ายกับเครื่องหมายตราสมอของโจทก์ อาจทำให้ประชาชนเข้าใจผิดว่าเป็นสินค้าของโจทก์ ๆ จึงได้ยื่นคำคัดค้านต่อนายทะเบียนครั้งแรกนายทะเบียนเห็นว่า ตราสมอซึ่งเป็นสารสำคัญคล้ายคลึงกันจึงปฏิเสธไม่ยอมจดทะเบียนให้จำเลย จำเลยได้ยื่นคำแถลงเพิ่มเติมต่อนายทะเบียน ๆ พิจารณาอีกครั้งหนึ่งเห็นว่า เครื่องหมายของโจทก์และจำเลยไม่เหมือนกัน เมื่อเทียบเคียงกันดูก็ไม่อาจทำให้ผู้อื่นผิดหลงได้ นายทะเบียนจึงรับดำเนินการจดทะเบียนให้จำเลย แต่ให้รอไว้ 30 วัน เพื่อให้ฝ่ายคัดค้านมาดำเนินคดีฟ้องร้องยังโรงศาลโจทก์จึงนำคดีมาฟ้อง
ศาลฎีกาได้พิจารณาหลักฐานและเครื่องหมายการค้าของโจทก์จำเลยแล้วเห็นว่า แม้เครื่องหมายการค้าของจำเลยจะมีรูปสมอเช่นเดียวกับเครื่องหมายการค้าของโจทก์ก็ดีแต่ก็มีข้อที่ผิดแผกแตกต่างกันคือ ของโจทก์ที่เป็นตราใหญ่มีรูปสมอและมีชื่อบริษัทโจทก์และคำว่าด้ายจักรเป็นภาษาอังกฤษที่ขอบ ส่วนของจำเลยเป็นรูปสมอมีดาวล้อมเก้าดวง ที่ขอบมีอักษรย่อชื่อยี่ห้อของจำเลยกับคำว่าตราดาวเก้าดวงล้อมเป็นภาษาอังกฤษ ที่ตราเล็กของโจทก์มีรูปสมออยู่ตรงกลางมีคำว่า Anchor อยู่ระหว่างเส้นคู่ผ่ากลางตรา มีชื่อบริษัทโจทก์กับคำว่า ทำในบริเทนใหญ่เป็นภาษาอังกฤษที่ขอบ ของจำเลยมีรูปสมออยู่ตรงกลางและมีดาวเก้าดวงล้อมรอบ ส่วนที่ขอบมีคำว่า”ลี่เทียนไถ่” และคำว่าตราดาวเก้าดวงล้อม เป็นภาษาอังกฤษ อนึ่งตราของจำเลยเล็กกว่าของโจทก์ทั้งสองตรา และรูปสมอก็เล็กกว่ารูปสมอของโจทก์ทั้งสองตราเช่นเดียวกัน ศาลฎีกาเห็นว่า ลักษณะที่แตกต่างกันเช่นนี้มองดูด้วยตาก็เห็นว่าผิดกันมาก ตราของจำเลยมีดาวเก้าดวงล้อมรอบรูปสมอเป็นลักษณะบ่งเฉพาะให้เห็นว่าแตกต่างกับตราสมอของโจทก์อยู่แล้ว
ส่วนพยานบุคคลที่โจทก์นำสืบว่า ตราของจำเลยอาจทำให้ผู้ซื้อหลงผิดได้ว่าเป็นตราของโจทก์นั้น นอกจากผู้ที่ทำงานในบริษัทแองโกลไทย จำกัด แล้ว ก็เป็นผู้ที่รับด้ายหลอดของโจทก์ไปขายและคนที่อยู่ในร้านเหล่านั้นซึ่งก็ย่อมจะให้การเป็นประโยชน์แก่โจทก์เพราะมีส่วนได้เสียอยู่ด้วย แต่กระนั้นก็ดี นายเจียวฮุ้นพยานโจทก์ก็ว่า คนเคยใช้ด้ายตราสมอของโจทก์มาแล้วมาเห็นตราของจำเลยก็อาจรู้ได้ว่าไม่ใช่ตราสมอของห้างโจทก์ และเพื่อนของพยานเองที่มาซื้อด้ายจากพยานก็ไม่หลงนายตี๊พยานโจทก์อีกคนหนึ่งว่า พยานดูด้ายหลอดของจำเลยก็รู้ว่าไม่ใช่ของโจทก์ นายวันชัยพยานอีกคนหนึ่งก็ว่าถ้าดูทุกส่วนของตราโจทก์จำเลยแล้วก็ไม่เหมือนกัน เพราะอันหนึ่งมีดาวล้อม และยิ่งที่จำเลยห่อกระดาษขายเป็นห่อ ๆ แล้ว พยานว่าดาวที่กระดาษห่อนั้นยิ่งเห็นได้ชัด ดังนี้จึงเห็นว่า แม้พยานโจทก์เองก็ยังไม่ผิดหลงในเรื่องตราของโจทก์และจำเลย อนึ่ง นายเอน ดีบาดเล่ย์ ผู้จัดการแผนกสินค้าด้ายหลอดของบริษัทแองโกลไทย จำกัดเบิกความว่า สินค้าด้ายตราสมอนี้ขายดี มีผู้ปลอมบ้าง เลียนบ้างทางบริษัทจึงออกหนังสือเวียนเตือนให้ลูกค้าทราบเป็นภาษาอังกฤษไทยและจีน ทั้งส่งรูปเครื่องหมายของโจทก์ไปให้ลูกค้าปิดไว้ที่ตู้โชว์ด้วย ดังนี้ผู้ที่ต้องการซื้อด้ายตราสมอของโจทก์ก็คงจะระวังตรวจตราดูก่อนซื้อ ซึ่งถ้าดูแต่ตราดวงใหญ่ของจำเลยที่ปิดอยู่ข้างหนึ่งของด้ายหลอดก็รู้ได้ว่าไม่ใช่ตราของโจทก์ ยิ่งถ้าดูอีกข้างหนึ่งซึ่งปิดตราเล็กก็จะเห็นได้ชัดยิ่งขึ้นว่าไม่ตราของโจทก์ผู้ซื้อย่อมไม่หลงว่า ด้ายหลอดของจำเลยคือด้ายหลอดของโจทก์ศาลฎีกาจึงเห็นพ้องกับศาลอุทธรณ์ว่า เครื่องหมายการค้าของจำเลยไม่คล้ายคลึงกับเครื่องหมายของโจทก์ และไม่ทำให้สับสนหรือหลงผิดที่ศาลอุทธรณ์พิพากษายกฟ้องชอบแล้ว
จึงพิพากษายืน ให้โจทก์เสียค่าทนายชั้นฎีกาแทนจำเลยอีก 100 บาท
