แหล่งที่มา : กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา
ย่อสั้น
โจทก์จำเลยตกลงกันเข้าหุ้นค้าไม้ไผ่ โดยโจทก์ลงทุนเป็นเงิน จำเลยลงแรง จะแบ่งกำไรกันคนละครึ่ง เป็นการเข้าหุ้นส่วนกันตาม ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา1012 แล้ว แม้เรื่องการขาดทุนจะมิได้ตกลงกันไว้ ก็หาเป็นข้อสำคัญไม่
แม้จำเลยจะว่า เมื่อได้กำไร จำเลยจึงจะแบ่งให้โจทก์ครึ่งหนึ่ง ทุนจะคืนโจทก์ ถ้าขาดทุนจำเลยก็จะใช้ให้โจทก์จนครบ จะไม่ยอมให้โจทก์ขาดทุน นั้นก็เป็นเพียงแต่คำรับรองต่อโจทก์เท่านั้น มิใช่ว่า กรณีไม่เข้ามาตรา 1025อันโจทก์จะไม่ต้องรับผิดชอบสำหรับหนี้ของหุ้นส่วนต่อบุคคลภายนอก
ย่อยาว
โจทก์ฟ้องว่า โจทก์กับจำเลยเข้าหุ้นกันค้าไม่ไผ่ โดยโจทก์ลงทุนเป็นเงินจำเลยลงแรงงาน เท่ากับทุนของโจทก์ จำเลยซื้อไม้ไผ่ไปขายแล้วไม่คืนเงินทุนและแบ่งกำไรให้โจทก์ ขอให้ศาลบังคับ
จำเลยให้การปฏิเสธว่า โจทก์ค้าไม่ไผ่ตามลำพัง และเคยให้จำเลยซื้อเชื่อไม่ไผ่มาให้โจทก์เมื่อขายได้แล้วไม่ใช้เงินให้จำเลยแล้วยังกลับมาฟ้องจำเลยด้วย
ศาลชั้นต้นฟังว่าโจทก์จำเลยเข้าหุ่นส่วนกันจริง ตามฟ้อง พิพากษาให้จำเลยใช้เงินแก่โจทก์
จำเลยอุทธรณ์
ศาลอุทธรณ์เห็นว่า น่าจะเป็นเรื่องโจทก์ให้จำเลยยืมเงินไปค้าไม่ไผ่ มากกว่า เพราะไม่ปรากฏว่าตกลงกันในเรื่องขาดทุนอย่างไร ไม่เข้าเกณฑ์ การเป็นหุ้นส่วนกันตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา ๑๐๑๒, ๑๐๒๕ ถือว่าโจทก์สืบไม่สมฟ้อง พิพากษากลับให้กยกฟ้อง
โจทก์ฎีกา
ศาลฎีกาเห็นว่า โจทก์ควบคุมการที่จำเลยจะรับเงินไปจ่ายอยู่ตลอดเวลาไม่แสดงว่า โจทก์จ่ายเงินให้จำเลยไปใช้โดยอิสระอันเป็นลักษณะของการยืมโจทก์จำเลยตกลงเข้าหุ้นส่วนกันโดยโจทก์ออกเงินจำเลยออกแรง แล้วแบ่งกำไรคนละครึ่ง ถือว่าโจทก์จำเลยได้ตกลงเข้ากันเพื่อกระทำกิจการร่วมกันด้วยประสงค์จะแบ่งปันกำไรอันจะพึงได้แต่กิจการที่ทำนั้น ซึ่งเป็นการเข้าหุ้นส่วนกันตาม ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา ๑๐๑๒ แล้ว แม้เรื่องการขาดทุนจะมิได้ตกลงกันไว้ ก็หาเป็นข้อสำคัญไม่ ถ้าหามีการขาดทุนก็ต้องเฉลี่ยขาดทุนตามส่วนของหุ้นอยู่ในตัวเว้นแต่จะตกลงเป็นอย่างอื่น
ตามที่บุตรสาวโจทก์เบิกความว่า จำเลยว่าเมื่อได้กำไร จำเลยจึงแบ่งให้ครึ่งหนึ่ง ทุนจะคืนโจทก์ ถ้าขาดทุนจำเลยก็จะใช้ให้โจทก์จนครบ จะไม่ให้ยอมให้ขาดทุนนั้น แม้จำเลยจะพูดจริง ก็เป็นแต่เพียงคำรับรองต่อโจทก์เท่านั้น มิใช่ว่า กรณีจะไม่เข้ามาตรา ๑๐๒๕ อันโจทก์จะไม่ต้องรับผิดชอบสำหรับหนี้ของหุ้นส่วนต่อบุคคลภายนอกหามิได้
พิพากษากลับ ให้บังคับคดีตามศาลชั้นต้น
