แหล่งที่มา : กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา
ย่อสั้น
ที่ดินของโจทก์และจำเลยอยู่ติดกันและเป็นที่ดินมีแต่ใบไต่สวน โจทก์หาว่าจำเลยบุกรุกที่ดินตรงที่พิพาทอำเภอเปรียบเทียบแล้วตกลงกันไม่ได้ อำเภอสั่งให้ทั้งสองฝ่ายไปขอสอบเขต เมื่อปรากฏแน่แล้วว่าเป็นของใครก็จะคืนให้กัน และให้ฝ่ายรุกล้ำเสียค่าเสียหายเป็นข้าวคิดเป็นรายปี ได้ทำบันทึกข้อตกลงกันนี้ไว้ และจำเลยเป็นฝ่ายครอบครองที่พิพาทนับแต่นั้นตลอดมา การที่จำเลยยึดถือที่พิพาทนับแต่นั้นย่อมมิใช่เป็นการยึดถือเพื่อการแย่งครอบครอง โจทก์จึงไม่จำต้องฟ้องภายใน 1 ปี และในปีต่อ ๆ มาเมื่อโจทก์นำรังวัดและจำเลยคัดค้าน แม้จะเป็นการไม่ยอมรับนับถือสิทธิของโจทก์ แต่ก็มิใช่ถือเอาเป็นแน่ว่าที่พิพาทเป็นของจำเลยทีเดียว แม้จะล่วงเลยมาหลายปี แต่ก็ยังอยู่ในระหว่างที่ทั้งสองฝ่ายยินยอมให้สอบเขตตามข้อตกลงดังกล่าวแล้ว จำเลยจึงยกเอาเวลาที่ล่วงเลยมานั้นมาตัดฟ้องว่าโจทก์ขาดอายุความไม่ได้
ย่อยาว
ได้ความว่าที่ดินที่มีแต่ใบไต่สวนของโจทก์และจำเลยอยู่ติดกัน ราวกลางปี พ.ศ. ๒๔๙๕ โจทก์หาว่าจำเลยบุกรุกเข้าทำนา อำเภอเปรียบเทียบแล้วตกลงกันไม่ได้ ต่างฝ่ายต่างชี้เขตรุกล้ำที่ของกันและกัน อำเภอสั่งให้ทั้งสองฝ่ายไปขอสอบเขต ให้รู้เขตแน่ว่าใครรุกใคร เมื่อปรากฏแน่แล้วว่าที่พิพาทเป็นของใครก็จะคืนให้ และให้ฝ่ายรุกล้ำเสียค่าเสียหายเป็นข้าวไร่ละ ๕ ถังต่อปี ได้ทำบันทึกจดไว้โดยทั้งสองฝ่ายยินยอมตามที่ไกล่เกลี่ย นับแต่นั้นตลอดมาจำเลยเป็นฝ่ายครอบครองที่พิพาท เมื่อ พ.ศ. ๒๔๙๖ โจทก์นำช่างแผนที่รังวัดที่ของโจทก์ จำเลยคัดค้านว่ารังวัดรุกล้ำเข้ามาในที่พิพาทที่จำเลยครอบครองขอให้รังวัดที่ดินของจำเลยด้วย เพื่อรู้เขตแน่นอนว่าของใครแค่ไหน และขอให้เจ้าพนักงานช่วยระงับข้อพิพาทระหว่างโจทก์จำเลย พ.ศ. ๒๔๙๙ พนักงานรังวัดไปรังวัดอีกครั้ง ครั้งนี้ทำแผนที่พิพาทไว้ด้วยว่าจำเลยคัดค้านตรงไหน แต่เรื่องก็เงียบกันมา จนปี พ.ศ. ๒๕๐๑ โจทก์ยอมปักหลับเขตใหม่ตามรูปใบไต่สวนเดิมและรังวัดใหม่ จำเลยก็คงยอมให้รังวัดโดยจำเลยตจะไปดูเขตของจำเลยด้วย จนถึง พ.ศ. ๒๕๐๒ ช่างแผนที่ออกไปรังวัด จำเลยไม่ยอมให้รังวัด โจทก์จึงฟ้องภายใน ๑
ปีนับแต่วันที่จำเลยไม่ยอมให้รังวัด ขอให้พิพากษาแสดงว่าโจทก์มีสิทธิครอบครองที่พิพาท ห้ามจำเลยเกี่ยวข้อง
ศาลชั้นต้นเห็นว่า จำเลยเป็นฝ่ายครอบครองที่พิพาทมาแต่ปี พ.ศ. ๒๔๙๕ โจทก์ขาดอำนาจการครอบครองไปแล้วโดยมิได้ฟ้องร้องเรียกคืนภายใน ๑ ปี นับแต่ถูกแย่งครอบครอง ฟ้องโจทก์จึงขาดอายุความและจำเลยได้สิทธิครอบครอง พิพากษายกฟ้อง
ศาลอุทธรณ์พิพากษายืน
ศาลฎีกาเห็นว่า การยึดถือที่พิพาทของจำเลยตั้งแต่วันทำบันทึกข้อตกลงกันชั้นอำเภอเป็นต้นไปนั้นมิใช่เป็นการยึดถือเพื่อแย่งการครอบครอง เพราะการพิพาทเรื่องเขตนั้นก็คงพิพาทกันไป ส่วนการทำนาคงทำไปพลางก่อนเท่าที่เคยทำมา ยังไม่ถือเป็นแน่นอนว่าตรงนั้นเป็นของตน โจทก์จึงไม่จำต้องฟ้องภายใน ๑ ปี เพราะไม่มีการแย่งการครอบครองต่อไปแล้ว และการที่ต่อมาจำเลยได้คัดค้านการรังวัดของโจทก์ แม้จะเป็นการไม่ยอมรับนับถือสิทธิของโจทก์ในที่พิพาท แต่ก็มิใช่ถือเอาเป็นแน่นว่าที่พิพาทเป็นของจำเลยทีเดียว ดังนั้น ที่โจทก์ฟ้องคดีนี้ แม้จะล่วงเลยมาหลายปี แต่ก็ยังอยู่ในระหว่างที่ทั้งสองฝ่ายยินยอมให้สอบเขตตามข้อตกลงที่อำเภอนั้น จำเลยจึงยกเอาเวลาที่ล่วงเลยมานั้นมาตัดฟ้องว่าขาดอายุความไม่ได้
