แหล่งที่มา : กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา
ย่อสั้น
โอนที่ดินของตนให้เป็นกรรมสิทธิของสหกรณ์ เพื่อให้สมาชิกของสหกรณ์ผู้หนึ่งกู้เงินของสหกรณ์ได้ ดังนี้ภายหลังตนจะให้สหกรณ์คืนที่ดินแก่ตนไม่ได้ แม้จะได้ชำระหนี้ที่สมาชิกผู้นั้นกู้มาจากสหกรณ์แล้วก็ดี ในเมื่อข้อบังคับของสหกรณ์ หรือตามเจตนาของคู่สัญญาไม่ปรากฎว่าให้ผู้โอนเอาที่กลับคืนได้ดังนั้น
ย่อยาว
โจทก์ฟ้องว่า โจทก์โอนที่ดินของโจทก์ให้แก่จำเลยที่ ๒ เพื่อเป็นประกันเงิน ซึ่งจำเลยที่ ๑ เป็นหนี้จำเลยที่ ๒ ตามข้อบังคับของสหกรณ์และตามที่ตกลงกัน จำเลยที่ ๒ จะต้องคืนที่ให้โจทก์ในเมื่อได้ชำระหนี้เสร็จแล้ว โจทก์จึงฟ้องขอให้จำเลยที่ ๑ ชำระหนี้แก่จำเลยที่ ๒ หรือมิฉะนั้นให้จำเลยที่ ๒ รับชำระหนี้แก่จำเลยที่ ๒ หรือมิฉะนั้นให้จำเลยที่ ๒ รับชำระหนี้จากโจทก์ ผู้ซึ่งจะใช้หนี้แทนจำเลยที่ ๑
จำเลยให้การว่าโจทก์ไม่ใช่สมาชิกสหกรณ์จะฟ้องเอาที่ดินคืนไม่ได้
ศาลชั้นต้นเห็นว่า การที่โจทก์โอนที่ดินให้จำเลยที่ ๒ นั้นกรรมสิทธิไม่ตกไปยังจำเลยที่ ๒ ควรถือเสมือนอย่างจำนองที่ดินไว้แก่กันเท่านั้น พิพากษาให้จำเลยที่ ๒ โดยจำเลยที่ ๓-๔ เป็นตัวแทนรับชำระหนี้จากโจทก์ แล้วให้ที่ดินพิพาทโอนกลับมาเป็นของโจทก์ตามเดิม
จำเลยอุทธรณ์
ศาลอุทธรณ์เห็นว่า โจทก์โอนที่ดินให้แก่จำเลยที่ ๒ ไปแล้ว โจทก์จะเอากลับคืนโดยการชำระหนี้แทนจำเลยที่ ๑ เช่นนั้นหาได้ไม่ พิพากษากลับให้ยกฟ้อง
โจทก์ฎีกา
ศาลฎีกาเห็นว่า ถ้าเป็นการจำนองโจทก์ใช้หนี้จำนองเสร็จแล้ว ก็ย่อมจะได้ที่ดินคืนเป็นการไถ่ถอนจำนอง แต่คดีนี้หาใช่เป็นเช่นนั้นไม่ที่รายนี้ไม่ใช่จำนอง จำนวนเงินที่จำเลยที่ ๑ เป็นหนี้สหกรณ์จำเลยที่ ๒ นั้น เป็นหนี้ระหว่างบุคคลต่อบุคคลโดยเฉพาะ ไม่ผูกพันที่ดินรายนี้ คล้ายเหตุนี้ โจทก์จะเอาที่ดินกลับโดยจะปฏิบัติอย่างไถ่ถอนจำนอง จึงมิเป็นการชอบ และตามข้อบังคับของสหกรณ์นั้น เมื่อโอนที่ดินไปยังสหกรณ์แล้ว ผู้ที่จะเอาคืนได้ก็แต่เฉพาะสมาชิกเท่านั้น โจทก์ไม่ใช่สมาชิกจะเอาคืนไม่ได้
จึงพิพากษายืน
