แหล่งที่มา : สำนักวิชาการ
ย่อสั้น
ผู้ร้องเป็นบุตรโดยชอบด้วยกฎหมายของผู้ตายจึงเป็นทายาทผู้มีส่วนได้เสียในทรัพย์มรดกของผู้ตาย การที่ศาลชั้นต้นมีคำสั่งตั้งให้ผู้ร้องเป็นผู้จัดการมรดกของผู้ตายจึงเหมาะสมแล้ว ส่วนผู้คัดค้านไม่ได้จดทะเบียนสมรสกับผู้ตายจึงมิใช่สามีโดยชอบด้วยกฎหมายของผู้ตายอันจะทำให้เป็นทายาทผู้มีสิทธิรับมรดกของผู้ตายจึงไม่มีส่วนได้เสียในทรัพย์มรดกของผู้ตาย อีกทั้งในคำแก้ฎีกาของผู้คัดค้านก็ยืนยันว่าที่ดินพิพาทและสิ่งปลูกสร้างบนที่ดินพิพาทเป็นของผู้คัดค้านคนเดียว มิใช่ทรัพย์มรดกของผู้ตาย ดังนั้น เมื่อผู้คัดค้านมิใช่ผู้มีส่วนได้เสียในทรัพย์มรดกของผู้ตายผู้คัดค้านจึงไม่มีสิทธิร้องขอให้ศาลสั่งถอนผู้ร้องจากการเป็นผู้จัดการมรดกของผู้ตายสำหรับที่ดินพิพาทและสิ่งปลูกสร้างบนที่ดินพิพาท ทั้งไม่มีสิทธิขอให้ตั้งตนเป็นผู้จัดการมรดกของผู้ตาย ส่วนที่ดินพิพาทพร้อมสิ่งปลูกสร้างจะเป็นทรัพย์ของผู้คัดค้านหรือไม่ ผู้คัดค้านต้องไปดำเนินคดีเป็นอีกส่วนหนึ่งต่างหากจากคดีนี้
ย่อยาว
คดีสืบเนื่องมาจากศาลชั้นต้นมีคำสั่งตั้งผู้ร้องในคดีทั้งสองสำนวนเป็นผู้จัดการมรดกของนางสุวิมล ฟรานซิสโก ผู้ตาย โดยให้ผู้ร้องสำนวนแรกเป็นผู้จัดการมรดกที่มีสิทธิและหน้าที่จัดการมรดกโดยทั่วไป และให้ผู้ร้องสำนวนหลังเป็นผู้จัดการมรดกเฉพาะทรัพย์สินส่วนที่เป็นที่ดินโฉนดเลขที่ 40985 ตำบลบางจาก อำเภอพระโขนง กรุงเทพมหานคร พร้อมสิ่งปลูกสร้างบนที่ดินดังกล่าว ต่อมาผู้ร้องในคดีทั้งสองสำนวนต่างยื่นคำร้องขอให้ศาลมีคำสั่งถอนผู้ร้องในอีกสำนวนหนึ่งจากการเป็นผู้จัดการมรดก ศาลชั้นต้นมีคำสั่งให้รวมพิจารณาคดีทั้งสองสำนวนเป็นคดีเดียวกัน โดยให้เรียกผู้ร้องในสำนวนคดีแรกว่า ผู้ร้อง และเรียกผู้ร้องในสำนวนหลังว่า ผู้คัดค้าน โดยผู้ร้องอ้างว่า มรดกที่ดินโฉนดเลขที่ 80985 (ที่ถูก 40985) ตำบลบางจาก อำเภอพระโขนง กรุงเทพมหานคร เป็นทรัพย์สินของผู้ตายซึ่งเป็นมารดาของผู้ร้องแต่เพียงผู้เดียว ผู้คัดค้านเพียงช่วยผู้ตายผ่อนชำระเงินเป็นครั้งคราวเท่านั้น ขอให้มีคำสั่งถอนผู้คัดค้านออกจากการเป็นผู้จัดการมรดก ส่วนผู้คัดค้านอ้างว่า ที่ดินโฉนดเลขที่ 40985 ซึ่งมีบ้านเลขที่ 266 ปลูกอยู่นั้น ผู้คัดค้านเป็นผู้ออกเงินซื้อบ้านและที่ดินแต่เพียงผู้เดียว ขอให้มีคำสั่งถอนผู้ร้องออกจากการเป็นผู้จัดการมรดกของผู้ตายเฉพาะส่วนที่เกี่ยวกับบ้านและที่ดินแปลงดังกล่าว
ศาลชั้นต้นมีคำสั่งให้ยกคำร้องขอของผู้ร้องและผู้คัดค้าน
ผู้ร้องและผู้คัดค้านอุทธรณ์
ศาลอุทธรณ์พิพากษาแก้เป็นว่า ให้ถอนผู้ร้องจากการเป็นผู้จัดการมรดกของนางสุวิมล ฟรานซิสโก ผู้ตาย เฉพาะบ้านเลขที่ 266 ซอยสุขุมวิท 97/1 และที่ดินโฉนดเลขที่ 40985 ตำบลบางจาก อำเภอพระโขนง กรุงเทพมหานคร ให้ยกคำร้องของผู้ร้อง นอกจากที่แก้คงให้เป็นไปตามคำสั่งของศาลชั้นต้น
ผู้ร้องฎีกา
ศาลฎีกาวินิจฉัยว่า “ข้อเท็จจริงรับฟังเป็นยุติว่า ผู้คัดค้านกับผู้ตายอยู่ด้วยกันฉันสามีภริยาแต่ไม่ได้จดทะเบียนสมรส เมื่อวันที่ 4 พฤษภาคม 2533 ผู้ตายกู้เงินจำนวน 2,000,000 บาท จากธนาคารกรุงศรีอยุธยา จำกัด (มหาชน) สาขาอุรุพงษ์ ไปซื้อที่ดินพิพาทโฉนดเลขที่ 40985 ตำบลบางจาก อำเภอพระโขนง กรุงเทพมหานคร ผู้คัดค้านเป็นผู้ผ่อนชำระเงินกู้ดังกล่าวเดือนละ 28,000 บาท โดยการโอนเงินเข้าบัญชีเงินฝากของผู้ตายและให้ผู้ตายถอนเงินไปชำระหนี้แก่ธนาคาร ต่อมาวันที่ 11 ธันวาคม 2541 ผู้ตายถึงแก่ความตาย มีปัญหาที่จะต้องวินิจฉัยตามฎีกาของผู้ร้องว่า สมควรจะถอดถอนผู้ร้องออกจากการเป็นผู้จัดการมรดกของผู้ตายเฉพาะส่วนที่เกี่ยวกับที่ดินพิพาทและสิ่งปลูกสร้างบนที่ดินพิพาทหรือไม่ และสมควรจะถอดถอนผู้คัดค้านออกจากการเป็นผู้จัดการมรดกของผู้ตายหรือไม่ เห็นว่า ผู้ร้องเป็นบุตรโดยชอบด้วยกฎหมายของผู้ตายจึงเป็นทายาทผู้มีส่วนได้เสียในทรัพย์มรดกของผู้ตาย การที่ศาลชั้นต้นมีคำสั่งตั้งให้ผู้ร้องเป็นผู้จัดการมรดกของผู้ตายจึงเหมาะสมแล้ว ส่วนผู้คัดค้านไม่ได้จดทะเบียนสมรสกับผู้ตายจึงมิใช่สามีโดยชอบด้วยกฎหมายของผู้ตายอันจะทำให้เป็นทายาทผู้มีสิทธิรับมรดกของผู้ตาย จึงไม่มีส่วนได้เสียในทรัพย์มรดกของผู้ตาย อีกทั้งในคำแก้ฎีกาของผู้คัดค้านก็ยืนยันว่าที่ดินพิพาทและสิ่งปลูกสร้างบนที่ดินพิพาทเป็นของผู้คัดค้านคนเดียว มิใช่ทรัพย์มรดกของผู้ตาย ดังนั้นเมื่อผู้คัดค้านมิใช่ผู้มีส่วนได้เสียในทรัพย์มรดกของผู้ตาย ผู้คัดค้านจึงไม่มีสิทธิร้องขอให้ศาลสั่งถอนผู้ร้องจากการเป็นผู้จัดการมรดกของผู้ตายสำหรับที่ดินพิพาทและสิ่งปลูกสร้างบนที่ดินพิพาท ทั้งไม่มีสิทธิขอให้ตั้งตนเป็นผู้จัดการมรดกของผู้ตาย ส่วนที่ดินพิพาทพร้อมสิ่งปลูกสร้างจะเป็นทรัพย์ของผู้คัดค้านหรือไม่ ผู้คัดค้านต้องไปดำเนินคดีเป็นอีกส่วนหนึ่งต่างหากจากคดีนี้ที่ศาลอุทธรณ์พิพากษาให้ถอนผู้ร้องจากการเป็นผู้จัดการมรดกของผู้ตายเฉพาะที่ดินพิพาทและสิ่งปลูกสร้างบนที่ดินพิพาทกับตั้งผู้คัดค้านเป็นผู้จัดการมรดกของผู้ตายเฉพาะที่ดินพิพาทและสิ่งปลูกสร้างบนที่ดินพิพาทตามคำร้องของผู้คัดค้านจึงเป็นการไม่ชอบ ฎีกาของผู้ร้องฟังขึ้น”
พิพากษาแก้เป็นว่า ไม่เพิกถอนผู้ร้องจากการเป็นผู้จัดการมรดกของนางสุวิมล ฟรานซิสโก ผู้ตาย สำหรับที่ดินโฉนดเลขที่ 40985 ตำบลบางจาก อำเภอพระโขนง กรุงเทพมหานคร และบ้านเลขที่ 266 ซอยสุขุมวิท 97/1 ให้เพิกถอนผู้คัดค้านจากการเป็นผู้จัดการมรดกของนางสุวิมล ฟรานซิสโก ผู้ตาย และให้ยกคำร้องของผู้คัดค้าน นอกจากที่แก้ให้เป็นไปตามคำพิพากษาศาลอุทธรณ์
