แหล่งที่มา : กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา
ย่อสั้น
ฟ้องว่าตั้งตัวแทนให้นำเงินไปชำระค่าที่ดินแทนตัวแทนเอาเงินนั้นไปชำระให้ผู้ขายแต่เพียงบางส่วนซ้ำยังใส่ชื่อตนเองเป็นผู้ซื้อที่ดินเสียด้วยจึงขอให้ศาลบังคับตัวแทนยอมให้ตัวการลงชื่อเป็นเจ้าของที่ดินหรือถ้าบังคับไม่ได้ก็ให้บังคับให้คืนเงินให้ดังนี้กรณีไม่ต้องด้วย ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 798 จึงไม่จำต้องมีหลักฐานการตั้งตัวแทนเป็นหนังสือ (เทียบฎีกาที่ 640/2489).
ย่อยาว
โจทก์ฟ้องว่าโจทก์ได้ตกลงซื้อที่ดินมีโฉนดจากนางคำมีเป็นเงิน5,500 บาท ถึงกำหนดชำระเงินโจทก์ป่วย จึงมอบเงินจำนวนนั้นให้จำเลยนำไปชำระแทนโจทก์ จำเลยชำระเงินให้นางคำมีเพียง 3,500 บาทและให้นางคำมีทำหนังสือจะซื้อขายที่ดินไว้ก่อนในนามจำเลยเป็นผู้จะซื้อ ต่อมานางคำมีนัดโจทก์ไปรับโอนที่ดินยังหอทะเบียน จำเลยรับจะนำเงินอีก 2,000 บาทไปให้นางคำมีด้วยแต่ครั้งแล้วกลับหลีกเลี่ยงไม่ไปหอทะเบียนตามนัด โจทก์ทวงถามจำเลยกลับอ้างว่าจำเลยมีชื่อในสัญญาเป็นผู้ซื้อที่ดินเอง โจทก์จึงฟ้องให้บังคับจำเลยยอมให้โจทก์ลงชื่อเป็นเจ้าของที่ดินแปลงพิพาท และให้จำเลยคืนเงิน 2,000 บาท หรือถ้าบังคับไม่ได้ก็ให้จำเลยคืนเงิน5,500 บาทแก่โจทก์
จำเลยต่อสู้ว่าโจทก์ไม่เคยมอบเงิน 5,500 บาทแก่จำเลยเพื่อไปซื้อที่ดินแทนโจทก์ เงินที่ซื้อเป็นเงินของจำเลยเอง และตัดฟ้องว่าโจทก์ไม่มีหลักฐานเป็นหนังสือ ในการที่กล่าวอ้างว่าจำเลยเป็นตัวแทนโจทก์ไปทำสัญญาจะซื้อที่ดินขัดกับ ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 798 โจทก์ฟ้องบังคับคดีไม่ได้
ศาลชั้นต้นสั่งให้โจทก์สืบก่อน แต่พอถึงวันนัดให้งดสืบเพราะเป็นประเด็นหารือบทว่าจำเลยได้รับเงิน 5,500 บาทจากโจทก์เพื่อชำระให้นางคำมีแทนโจทก์หรือไม่ และถ้ารับรับไปในฐานะตัวแทนซื้อที่ดินหรือไม่ แต่ปรากฏว่าโจทก์ไม่ได้มีหลักฐานเป็นหนังสือว่าตั้งจำเลยเป็นตัวแทนไปซื้อที่ดิน ย่อมขัดต่อ ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 798 พิพากษายกฟ้อง แต่ไม่ตัดสิทธิโจทก์ที่จะฟ้องใหม่ในประเด็นที่ว่าจำเลยรับเงินไปจากโจทก์
โจทก์อุทธรณ์ ศาลอุทธรณ์เห็นว่าคดีนี้เป็นเรื่องโจทก์เรียกร้องเอาที่ดินซึ่งมอบหมายให้จำเลยไปซื้อแทนหรือให้จำเลยคืนเงินซึ่งรับไปเป็นค่าที่ดิน ไม่ต้องด้วยประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 798 ไม่จำต้องมีหลักฐานการตั้งตัวแทนเป็นหนังสือ พิพากษายก ให้ศาลชั้นต้นพิจารณาพิพากษาใหม่
จำเลยฎีกา ศาลฎีกาเห็นว่าคดีนี้เป็นเรื่องโจทก์ฟ้องเรียกเอาประโยชน์ที่ตัวแทนได้รับไว้จากการที่โจทก์มอบหมายให้ไปทำการแทน ถ้าบังคับไม่ได้ก็ให้จำเลยคืนเงินที่ได้รับมอบหมายคืนให้โจทก์ กรณีไม่ต้องด้วย ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 798 ตามนัยฎีกาที่ 640/2489จึงพิพากษายืน
