แหล่งที่มา : กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา
ย่อสั้น
การที่เจ้าของร่วมในหนี้จำนวนหนึ่ง แต่คนเดียวได้เอาเงินจำนวนนั้นไปรับจำนองที่พิพาท และได้ขอพิสูจน์หนี้จำนอง เต็มตามสัญญาจำนองตลอดจนได้ซื้อทอดตลาดที่พิพาทโอนใส่ชื่อเป็นผู้ซื้อแต่คนเดียว ก็ดี ดังนี้ถือว่าเป็นการจัดการแทนเจ้าของร่วมคนอื่นๆด้วย ซึ่งไม่จำต้องมีหลักฐานการตั้งตัวแทนและจะยกอายุความได้สิทธิหรือเสียสิทธิ์ มาต่อสู้ไม่ได้ เจ้าของร่วมคนอื่นฟ้องขอแบ่งแยกส่วนกรรมสิทธิ์ในที่พิพาทได้
ย่อยาว
ได้ความว่า ก. (บิดาโจทก์และ ท.) เป็นพี่ชายจำเลย ก. และจำเลยเป็นเจ้าหนี้ร่วมในเงินที่ให้พระ ส. กู้ 80,000 บาท และพระ ส. ยอมเอาที่ดิน 3 แปลงมาจำนอง ในการจำนองนี้มีเอกสารระหว่างโจทก์จำเลยว่า ให้โจทก์กับ ท.มีสิทธิเป็นเจ้าของเงินที่รับจำนองคนละ 12,200 บาท ก. ตายมา 28 ปีแล้ว ต่อมาพระ ส. ล้มละลายกองหมายยึดที่ดินพิพาทและสิ่งปลูกสร้าง จำเลยได้ยื่นพิสูจน์หนี้เต็มตามสัญญาจำนอง และจำเลยเป็นผู้ซื้อทอดตลาดที่พิพาทได้ในราคา 30,000 บาท จำเลยขอให้หักหนี้จำนองใช้ราคาที่ดิน แล้วได้จัดการโอนทะเบียนที่ดินพิพาทโดยจำเลยเป็นผู้ซื้อจากกองรักษาทรัพย์โจทก์ฟ้องขอแบ่งแยกกรรมสิทธิ์ที่พิพาท 3 แปลง 1 ใน 4 โดยอ้างว่าจำเลยได้จัดการแทน จำเลยต่อสู้ว่าได้ทำเป็นส่วนตัว ไม่ได้จัดการแทนโจทก์ กับต่อสู้อายุความและอื่น ๆ หลายประการ
ศาลอุทธรณ์เห็นพ้องกับศาลชั้นต้นว่า จำเลยได้จัดทำไปเพื่อประโยชน์ของโจทก์จำเลยและ ท.ร่วมกัน ไม่มีปัญหาวินิจฉัยเรื่องแบบของการตั้งตัวแทน ตราบใดที่โจทก์จำเลยเป็นเจ้าของร่วมกันอยู่ และจำเลยมิได้บอกกล่าวแก่โจทก์ว่าครอบครองเอาเป็นของตนเสียคนเดียวแล้วอายุความได้สิทธิหรือเสียสิทธิย่อมไม่เกิดขึ้น พิพากษายืนตามศาลชั้นต้นที่ให้แบ่งแยกที่พิพาท 3 แปลงรวมทั้งสิ่งปลูกสร้างให้โจทก์ 1 ใน 4 ส่วนตามฟ้อง ไม่ตกลงให้ประมูลหรือขายทอดตลาดคำขออื่นให้ยก
จำเลยฎีกา
ศาลฎีกาเห็นว่า การที่จำเลยจัดการดังกล่าว แม้จะปรากฏชื่อจำเลยแต่เพียงคนเดียวแต่ในระหว่างกันเองต้องถือว่าได้ทำไปในฐานะจัดการแทนโจทก์ซึ่งเป็นเจ้าของร่วม ที่จำเลยเถียงว่าเป็นแต่เพียงยืมหนี้จำนองของโจทก์ไปซื้อที่ดินนั้นฟังไม่ขึ้น เพราะรูปคดีเป็นเรื่องจัดการทรัพย์สินที่ผู้อื่นมอบมาให้จัดการเพื่อหาประโยชน์ด้วยความไว้วางใจ ไม่จำต้องมีหลักฐานในการตั้งตัวแทนเพราะเป็นเรื่องจัดการแทนในระหว่างเจ้าของร่วมแห่งทรัพย์สิทธิมิใช่เป็นเรื่องตั้งตัวแทนกระทำนิติกรรม การที่จำเลยยึดถือที่ดินต่อมาเป็นการยึดถือแทนเจ้าของรวมคนอื่น ๆ ด้วย จำเลยจะยกเอาอายุความได้สิทธิหรือเสียสิทธิมาต่อสู้ เพื่อเอากรรมสิทธิที่พิพาทเสียคนเดียวยังไม่ได้
พิพากษายืน
