แหล่งที่มา : สำนักงานส่งเสริมงานตุลาการ
ย่อสั้น
ภารจำยอมเป็น ทรัพยสิทธิที่กฎหมายก่อตั้งขึ้นเพื่อประโยชน์ของเจ้าของอสังหาริมทรัพย์ซึ่งเป็นสามยทรัพย์แม้หากทางพิพาทบนที่ดินของจำเลยทั้งสองเป็นทางภารจำยอมก็เป็นภารยทรัพย์เพื่อประโยชน์แก่ที่ดินซึ่งเป็นสามยทรัพย์เมื่อโจทก์ไม่ใช่เจ้าของที่ดินดังกล่าวโดยได้ยกให้แก่บุตรสาวแล้วโจทก์จะฟ้องขอให้พิพากษาว่าทางพิพาทเป็นทางภารจำยอมไม่ได้และเป็นเรื่องเกี่ยวกับการชำระหนี้อันไม่อาจแบ่งแยกได้ศาลฎีกามีอำนาจพิพากษายกฟ้องถึงจำเลยที่2ซึ่งมิได้อุทธรณ์ฎีกาด้วยได้
ย่อยาว
โจทก์ ฟ้อง ขอให้ บังคับ จำเลย ยอม ให้ โจทก์ และ บริวาร ผ่าน ที่ดินของ จำเลย ตาม หนังสือรับรองการทำประโยชน์ เลขที่ 3646 เป็น ทาง กว้างประมาณ 6 เมตร ยาว ประมาณ 50 เมตร ตลอด แนว ที่ดิน ของ จำเลย จาก บ้านของ โจทก์ จน ถึง ทางสาธารณะ โดย ยอม ให้ โจทก์ สร้าง ถนน คอนกรีต บน ทางดังกล่าว และ ให้ โจทก์ ทำ ท่อน้ำประปา ต่อ สายไฟฟ้า เครื่องอุปโภคและ เครื่องอุปกรณ์ อื่น ๆ ผ่าน ทาง ดังกล่าว สู่ บ้าน ของ โจทก์ ให้ จำเลยไป จดทะเบียน ทาง ดังกล่าว เป็น ทางภารจำยอม แก่ บ้าน ของ โจทก์ หาก จำเลยไม่ปฏิบัติ ตาม ให้ ถือเอา คำพิพากษา ของ ศาล แทน การแสดง เจตนา ของ จำเลย
จำเลย ทั้ง สอง ให้การ ว่า ทาง ดังกล่าว ไม่ใช่ ทางภารจำยอม ขอให้ยกฟ้อง
ศาลชั้นต้น พิพากษา ให้ จำเลย ทั้ง สอง ยอม ให้ โจทก์ และ บริวาร ใช้ที่ดิน ของ จำเลย ทั้ง สอง เป็น ทางเดิน และ รถยนต์ เข้า ออก ได้ มี ขนาด กว้างเท่า ประตู หน้า บ้าน ของ โจทก์ ตาม ภาพถ่าย หมาย จ. 2 จ. 7 ถึง จ. 10แต่ ไม่เกิน 2.50 เมตร ยาว ตั้งแต่ ประตู ดังกล่าว จน ถึง ทางสาธารณะเป็น ทาง ตรง และ ยอม ให้ โจทก์ ทำ ถนน คอนกรีต บน ทางภารจำยอม นี้ กับ ให้จำเลย ทั้ง สอง ไป จดทะเบียน เป็น ทางภารจำยอม หาก ไม่ ดำเนินการ ให้ ถือเอาคำพิพากษา แทน การแสดง เจตนา ของ จำเลย ทั้ง สอง คำขอ อื่น นอกจาก นี้ ให้ยก
จำเลย ที่ 1 อุทธรณ์
ศาลอุทธรณ์ ภาค 2 พิพากษายืน
จำเลย ที่ 1 ฎีกา
ศาลฎีกา วินิจฉัย ว่า “พิเคราะห์ แล้ว ข้อเท็จจริง ฟังได้ เป็นยุติ ว่า ที่ดิน ตาม หนังสือรับรองการทำประโยชน์ (น.ส.3 ก. ) เลขที่1666 ตำบล ตาคลี อำเภอตาคลี จังหวัด นครสวรรค์ เอกสาร หมาย จ. 5เดิม เป็น ของ โจทก์ แต่ โจทก์ ได้ ยกให้ นางสาว ลำใย ม่วงงาม บุตรสาว ของ โจทก์ เมื่อ วันที่ 7 มิถุนายน 2531 บ้าน เลขที่ 74/1 หมู่ ที่ 4ตำบล ตาคลี อำเภอตาคลี จังหวัด นครสวรรค์ ปลูก อยู่ บน ที่ดิน ตาม หนังสือรับรองการทำประโยชน์ (น.ส.3 ก. ) เลขที่ 1666 ตำบล ตาคลี อำเภอ ตาคลี จังหวัด นครสวรรค์ เอกสาร หมาย จ. 6 โดย ซื้อ มาจาก นาย ทองคำ อุนาสี เมื่อ วันที่ 25 กันยายน 2533 ทางพิพาท อยู่ บน ที่ดิน ตาม หนังสือรับรองการทำประโยชน์ (น.ส.3 ก. ) เลขที่ 3646
คดี มี ปัญหา ต้อง วินิจฉัย ตาม ฎีกา จำเลย ที่ 1 ว่า ทางพิพาท เป็นทางภารจำยอม หรือไม่ ใน ปัญหา นี้ เมื่อ ข้อเท็จจริง ฟังได้ เป็น ยุติว่า โจทก์ ได้ ยก ที่ดิน ตาม หนังสือรับรองการทำประโยชน์ เลขที่ 1666ตำบล ตาคลี อำเภอตาคลี จังหวัด นครสวรรค์ ซึ่ง เดิม เป็น ของ โจทก์ ให้ นางสาว ลำใย ม่วงงาม บุตรสาว ของ โจทก์ ตั้งแต่ วันที่ 7 มิถุนายน 2531 แล้ว โจทก์ จึง มิใช่ เจ้าของ ที่ดิน ดังกล่าว ที่ บ้าน เลขที่74/1 หมู่ ที่ 4 ตำบล ตาคลี อำเภอตาคลี จังหวัด นครสวรรค์ ปลูก สร้าง อยู่ บน ที่ดิน นั้น อีก ต่อไป ดังนั้น แม้ หาก ทางพิพาท บน ที่ดินของ จำเลย ทั้ง สอง ตาม ที่ โจทก์ ฟ้อง เป็น ทางภารจำยอม ก็ เป็น ภารยทรัพย์เพื่อ ประโยชน์ แก่ ที่ดิน ตาม หนังสือรับรองการทำประโยชน์ เลขที่ 1666ตำบล ตาคลี อำเภอตาคลี จังหวัด นครสวรรค์ เท่านั้น แต่เมื่อ โจทก์ ไม่ใช่ เจ้าของ ที่ดิน ดังกล่าว ซึ่ง เป็น สามยทรัพย์ แล้ว โจทก์ จะ ฟ้องขอให้ พิพากษา ว่า ทางพิพาท เป็น ทางภารจำยอม ไม่ได้ เพราะ ภารจำยอมเป็น ทรัพยสิทธิ ที่ กฎหมาย ก่อตั้ง ขึ้น เพื่อ ประโยชน์ ของ เจ้าของอสังหาริมทรัพย์ ซึ่ง เป็น สามยทรัพย์ ตาม ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์บรรพ 4 ลักษณะ 4 โจทก์ จึง ไม่มี อำนาจฟ้อง คดี นี้ และ โดย ที่ กรณีเป็น เรื่อง เกี่ยวกับ การ ชำระหนี้ อัน ไม่อาจ แบ่งแยก ได้ แม้ จำเลยที่ 2 มิได้ อุทธรณ์ ฎีกา ด้วย ศาลฎีกา ก็ ย่อม มีอำนาจ พิพากษายก ฟ้องให้ มีผล บังคับ ถึง จำเลย ที่ 2 ด้วย ได้ ตาม ประมวล กฎหมาย วิธีพิจารณาความ แพ่ง มาตรา 245(1) ประกอบ ด้วย มาตรา 247 และ เมื่อ ได้ วินิจฉัยเช่นนี้ แล้ว ก็ ไม่จำต้อง วินิจฉัย ฎีกา ของ จำเลย ที่ 1 อีก ต่อไป ”
พิพากษาแก้ เป็น ว่า ให้ยก คำขอ อื่น ทั้งหมด ของ โจทก์ นอกเหนือจาก คำขอ ให้ โจทก์ ทำ ท่อน้ำประปา ต่อ สายไฟฟ้า เครื่องอุปโภค บริโภคและ เครื่องอุปกรณ์ อื่น ๆ ผ่าน ทางภารจำยอม สู่ บ้าน ของ โจทก์ ด้วยนอกจาก ที่ แก้ ให้ เป็น ไป ตาม คำพิพากษา ศาลอุทธรณ์ ภาค 2
