แหล่งที่มา : กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา
ย่อสั้น
ผู้ที่ครอบครองที่ดินซึ่งไม่มีหนังสือสำคัญนั้นจะมาร้องต่อศาลขอให้แสดงว่าผู้นั้นเป็นเจ้าของที่ดินขอให้ศาลสั่งให้เจ้าพนักงานที่ดินออกโฉนดให้โดยยังไม่ปรากฏว่าเจ้าพนักงานไม่ยอมออกโฉนดให้หรือว่ามีผู้ใดโต้แย้งประการใดนั้นหาได้ไม่
ย่อยาว
เดิมผู้ร้องได้ยื่นคำร้องต่อศาลว่าที่พิพาทนายหว่างปู่ผู้ร้องได้ครอบครองทำประโยชน์มาหลายสิบปี จนเมื่อ 20 ปี มานี้นายหว่างได้ยกที่พิพาทให้แก่ผู้ร้อง ๆ ได้ครอบครองมาประมาณรวมกันกว่า 40 ปีแล้ว ผู้ร้องประสงค์จะขอออกโฉนดจึงขอให้ศาลมีคำสั่งว่าที่พิพาทนี้ผู้ร้องได้สิทธิครอบครองและกรรมสิทธิ์แล้วตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 1367, 1382 ขอให้แจ้งไปยังหอทะเบียนที่ดินเพื่อดำเนินการรังวัดออกโฉนดให้ผู้ร้องต่อไป
ในวันนัดไต่สวนผู้คัดค้านได้ยื่นคำคัดค้านว่าที่พิพาทเป็นที่ดินมีใบไต่สวนและโฉนดแล้ว มีชื่อนายโปรยสามีผู้คัดค้านและผู้คัดค้านเป็นเจ้าของ นายโปรยตายจึงตกเป็นมรดกแก่ผู้คัดค้านกับนายหว่างบิดานายโปรยปกครองร่วมกันมา เมื่อนายหว่างตายแล้วก็เป็นมรดกตกได้แก่ผู้คัดค้านแต่ผู้เดียว โจทก์ไม่เคยครอบครองในฐานะเป็นเจ้าของ คดีของผู้ร้องขาดอายุความแล้ว
ศาลชั้นต้นสั่งให้ดำเนินคดีอย่างมีข้อพิพาทและวินิจฉัยว่าการที่ผู้ร้องผู้เป็นบุตรดำเนินคดีกับผู้คัดค้านซึ่งเป็นมารดานั้นต้องห้ามตาม ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 1534 พิพากษาให้ยกคำร้อง
ผู้ร้องอุทธรณ์ ศาลอุทธรณ์เห็นว่าตามคำร้องของผู้ร้องนั้นไม่มีทางจะมาขอใช้สิทธิทางศาลอย่างคดีไม่มีข้อพิพาท ไม่จำเป็นต้องวินิจฉัยว่าเป็นอุทลุมพิพากษายืนให้ยกคำร้อง
ผู้ร้องฎีกา
ศาลฎีกาเห็นว่าที่พิพาทเป็นที่ดินยังไม่มีหนังสือสำคัญการขอออกโฉนดจึงต้องทำตามวิธีการใน พระราชบัญญัติออกโฉนดที่ดิน (ฉบับที่ 7) พ.ศ. 2486และกฎกระทรวงมหาดไทย จะขอให้ศาลสั่งหาได้ไม่ ต่อเมื่อเจ้าพนักงานไม่ออกโฉนดให้หรือมีผู้โต้แย้งประการใดจึงชอบที่จะมาดำเนินคดีทางศาลเป็นคดีมีข้อพิพาท ฉะนั้นคดีนี้จึงเป็นการไม่ชอบด้วย ประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่งมาตรา 55 แม้ศาลชั้นต้นจะได้รับคำร้องไว้และพิพากษาคดีไปแล้วก็ดี แต่ศาลฎีกาก็เห็นว่าไม่ควรรับไว้พิจารณาจึงพิพากษายืนตามศาลอุทธรณ์
