แหล่งที่มา : กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา
ย่อสั้น
โจทก์ซึ่งเป็นผู้เข้าประมูลเช่าโรงงานสุราบางยี่ขันร่วมกับจำเลยที่ 3 และผู้อื่น ได้ยินยอมตกลงตามแจ้งความของทางราชการที่สงวนสิทธิในการเลือกผู้เข้าประมูลรายใดก็ได้ให้เป็นผู้เช่าตามที่เห็นสมควร โดยผู้เข้าประมูลไม่มีสิทธิเรียกร้องค่าเสียหายใด ๆ ทั้งสิ้น ดังนี้เมื่อทางราชการได้ใช้สิทธิเลือกจำเลยที่ 3 ให้เป็นผู้เช่า โจทก์จึงไม่มีสิทธิฟ้องขอให้เพิกถอนสัญญาเช่าที่ทางราชการได้ทำขึ้นกับผู้ที่ได้รับเลือกให้เป็นผู้เช่าหรือขอให้ใช้ค่าเสียหาย
มติคณะรัฐมนตรีที่ให้บริษัท ส. เป็นผู้ประมูลได้ และลงมติอนุมัติให้บริษัทดังกล่าวทำสัญญาเช่าโรงงานสุราบางยี่ขัน เป็นการปฏิบัติราชการตามอำนาจและหน้าที่ของฝ่ายบริหารโดยเฉพาะ ศาลจะพิพากษาให้เพิกถอนมติดังกล่าวหาได้ไม่ ทั้งโจทก์ก็ยินยอมให้ทางราชการสงวนสิทธิที่จะเลือกผู้เข้าประมูลคนใดให้เป็นผู้เช่าได้ตามที่เห็นสมควร โจทก์จึงไม่มี อำนาจฟ้องขอให้เพิกถอนมติดังกล่าว
ย่อยาว
โจทก์ฟ้องว่า กระทรวงอุตสาหกรรมจำเลยที่ ๑ ได้แจ้งความประกาศเสนอเชื้อเชิญบุคคลทั่วไปให้เข้าทำการประมูลเช่าโรงงานสุราบางยี่ขันและโรงงานสุราที่จะสร้างขึ้นใหม่เพื่อใช้สิทธิทำการผลิตและจำหน่ายสุรามีกำหนด ๑๕ ปี โจทก์และบุคคลอื่นรวมทั้งจำเลยที่ ๓ ได้ยื่นคำสนองรับการประมูล การยื่นประมูลของโจทก์ที่เสนอค่าสิทธิร้อยละ ๑๓.๕๙ ถูกต้องครบถ้วนตามเงื่อนไขการประมูล คณะกรรมการเปิดซองประมูลเห็นว่าอยู่ในข่ายการพิจารณา แต่การยื่นประมูลของจำเลยที่ ๓ ที่เสนอค่าตอบแทนหรือค่าสิทธิร้อยละ ๔๕.๖๗ คณะกรรมการประมูลเห็นว่าเป็นการเสนอกำหนดราคาขายส่งเกินกว่าราคาขายส่งที่กำหนดในเงื่อนไขของสัญญาไม่น่าเชื่อว่าจำเลยที่ ๓ จะดำเนินการได้ แต่คณะกรรมการเปิดซองประมูลมิได้ใช้อำนาจวินิจฉัยชี้ขาด จำเลยที่ ๑ ได้พิจารณาเสนอนายกรัฐมนตรีมีสาระสำคัญว่า หลักฐานเสนอการประมูลเช่าของจำเลยที่ ๓ ไม่ตรงตามเงื่อนไข ไม่สมควรจะพิจารณา ส่วนหลักฐานเสนอการประมูลเช่าของโจทก์และบริษัทสุราแม่โขงมีหลักการสมเหตุสมผล จึงขอให้นำเสนอคณะรัฐมนตรีเพื่อคัดเลือกบริษัทใดบริษัทหนึ่งเป็นผู้เช่า ข้อเสนอแนะของจำเลยที่ ๑ ดังกล่าวจึงเป็นการวินิจฉัยชี้ขาดไม่สนองรับการเสนอประมูลเช่าของจำเลยที่ ๓ กรณีต้องถือว่าการเสนอประมูลของจำเลยที่ ๓ ตกไป แทนที่จำเลยที่ ๔ ถึง ๔๘ ในฐานะคณะรัฐมนตรีจะพิจารณาเลือกระหว่างโจทก์และบริษัทสุราแม่โขงจำกัดให้เป็นผู้ประมูลเช่าโรงงานสุราบางยี่ขันได้ กลับมีมติให้จำเลยที่ ๓ เป็นผู้ประมูลได้และได้มีมติอนุมัติให้จำเลยที่ ๓ ทำสัญญาเช่าโรงงานสุราบางยี่ขันกับกรมโรงงานอุตสาหกรรมจำเลยที่ ๒ การลงมติชี้ขาดผลการประมูลให้จำเลยที่ ๓ เป็นผู้ประมูลได้เป็นการใช้อำนาจในทางบริหารโดยมิชอบด้วยกฎหมาย เป็นการทำให้บริษัทโจทก์ต้องสูญเสียสิทธิการประมูลที่โจทก์จะพึงมีตามกฎหมายและโจทก์ต้องได้รับความเสียหาย ขอให้พิพากษาสั่งเพิกถอนมติของจำเลยที่ ๔ ถึง ๔๘ ในฐานะคณะรัฐมนตรีที่ลงมติให้จำเลยที่ ๓ เป็นผู้ประมูลเช่าโรงงานสุราบางยี่ขันได้และมติที่อนุมัติให้บริษัทจำเลยที่ ๓ ทำสัญญาเช่าโรงงานสุราบางยี่ขันขอให้สั่งเพิกถอนสัญญาเช่าโรงงานสุราบางยี่ขันระหว่างจำเลยที่ ๒ และที่ ๓ และสั่งบังคับให้จำเลยที่ ๑ ดำเนินการเพื่อให้คณะกรรมการเปิดซองวินิจฉัยชี้ขาดข้อเสนอการประมูลเช่าโรงงานสุราบางยี่ขันของบริษัทโจทก์และบริษัทสุราแม่โขงจำกัด ให้เสร็จสิ้นและขอให้จำเลยทั้งสี่สิบแปดร่วมกันใช้ค่าเสียหายให้โจทก์
ศาลชั้นต้นตรวจพิเคราะห์คำฟ้องของโจทก์แล้วพิพากษายกฟ้อง
โจทก์อุทธรณ์
ศาลอุทธรณ์พิพากษายืน
โจทก์ฎีกา
ศาลฎีกาวินิจฉัยว่า ได้ความตามคำบรรยายฟ้องของโจทก์ว่าโจทก์กับบริษัทสุรามหาราษฎร์ จำกัด จำเลยที่ ๓ และบุคคลอื่นต่างก็เป็นผู้เข้าประมูลตามแจ้งความกระทรวงอุตสาหกรรมจำเลยที่ ๑ เรื่องการประมูลให้เช่าโรงงานสุราบางยี่ขันฯ ซึ่งมีข้อความว่า การวินิจฉัยข้อเสนอของผู้เข้าประมูลทางราชการสงวนไว้ซึ่งสิทธิที่จะเลือกผู้เข้าประมูลรายใดก็ได้ตามที่เห็นสมควรให้เป็นผู้เช่าและไม่จำเป็นต้องเลือกผู้ที่เสนอราคาสูงเสมอไป โดยผู้เข้าประมูลไม่มีสิทธิเรียกร้องค่าเสียหายใด ๆ ทั้งสิ้นกับปรากฏตามแจ้งความดังกล่าวด้วยว่า ผู้เข้าประมูลยินยอมตกลงตามแจ้งความนี้ทั้งหมด ดังนี้ เห็นว่าเมื่อโจทก์ซึ่งเป็นผู้เข้าประมูลรายหนึ่งได้ตกลงยินยอมตามที่ทางราชการสงวนสิทธิที่จะเลือกผู้เข้าประมูลรายใดก็ได้เป็นผู้เช่าตามที่เห็นสมควร โดยโจทก์ไม่มีสิทธิเรียกร้องค่าเสียหายใด ๆ ทั้งสิ้นแล้ว โจทก์จึงหามีสิทธิฟ้องร้องขอให้เพิกถอนสัญญาเช่าโรงงานสุราบางยี่ขัน ระหว่างกรมโรงงานอุตสาหกรรมจำเลยที่ ๒ กับบริษัทสุรามหาราษฎร์ จำกัด จำเลยที่ ๓ ซึ่งทางราชการได้ใช้สิทธิเลือกเห็นสมควรให้เป็นผู้เช่าหรือขอให้สั่งบังคับกระทรวงอุตสาหกรรม จำเลยที่ ๑ ดำเนินการเพื่อให้คณะกรรมการเปิดซองวินิจฉัยชี้ขาดข้อเสนอการประมูลเช่าของโจทก์และของบริษัทสุราแม่โขง จำกัด หรือขอให้จำเลยทั้งหมดร่วมกันใช้ค่าเสียหายเพราะโจทก์เสียสิทธิที่จะได้เป็นผู้รับประมูลได้เช่าแต่ประการหนึ่งประการใดไม่ เพราะโจทก์ได้ตกลงยินยอมไว้แก่ทางราชการดังกล่าวแล้วฟ้องของโจทก์ที่ขอให้พิพากษาสั่งเพิกถอนมติของจำเลยที่ ๔ ถึง ๔๘ ในฐานะคณะรัฐมนตรีที่ลงมติให้บริษัทสุรามหาราษฎร์ จำกัดจำเลยที่ ๓ เป็นผู้ประมูลเช่าโรงงานสุราบางยี่ขันกับเพิกถอนมติที่อนุมัติให้บริษัทสุรามหาราษฎร์ จำกัด จำเลยที่ ๓ ทำสัญญาเช่าโรงงานสุราบางยี่ขันนั้น เห็นว่าการที่จำเลยที่ ๔ ถึง ๔๘ ในฐานะคณะรัฐมนตรีได้ลงมติดังกล่าวทั้งสองคราว ปรากฏตามคำบรรยายฟ้องว่า เป็นมติให้บริษัทสุรามหาราษฎร์ จำกัด จำเลยที่ ๓ เป็นผู้ประมูลได้ และอนุมัติหลักการให้กระทรวงอุตสาหกรรม จำเลยที่ ๑ เจรจาแก้ไขเพิ่มเติมหรือเปลี่ยนแปลงเงื่อนไขสัญญาเช่าที่จะทำกับบริษัทสุรามหาราษฎร์ จำกัดจำเลยที่ ๓ ได้ และต่อมาจึงได้ลงอนุมัติให้บริษัทสุรามหาราษฎร์ จำกัดจำเลยที่ ๓ ทำสัญญาเช่าโรงงานสุราบางยี่ขันนั้น เห็นว่าแม้จะเป็นมติเปลี่ยนแปลง คำชี้ขาดของคณะกรรมการเปิดซองประมูลซึ่งได้รับความเห็นชอบของกระทรวงอุตสาหกรรมจำเลยที่ ๑ แล้วก็ดีหรือวินิจฉัยชี้ขาดมุ่งถึงเงินค่าสิทธิที่บริษัทสุรามหาราษฎร์ จำกัดจำเลยที่ ๓ เสนอให้ต่อทางราชการด้วยตัวเลขสูงสุดอย่างเดียวดังโจทก์กล่าวอ้างก็ดีก็เป็นการปฏิบัติราชการตามอำนาจและหน้าที่ของฝ่ายบริหารโดยเฉพาะ ศาลจะพิพากษาเพิกถอนมติของจำเลยดังกล่าวหาได้ไม่ ส่วนที่โจทก์อ้างว่ามติดังกล่าวไม่เป็นธรรมต่อโจทก์ก็ปรากฏว่าโจทก์ยินยอมให้ทางราชการสงวนสิทธิที่จะเลือกผู้เข้าประมูลรายใดก็ได้เป็นผู้เช่าตามที่เห็นสมควรดังกล่าวข้างต้นแล้วโจทก์จึงไม่มีอำนาจฟ้องขอให้เพิกถอนมติของจำเลย
พิพากษายืน
