แหล่งที่มา : กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา
ย่อสั้น
บิดาตาย เจ้าหนี้ฟ้องมารดาเด็กบังคับจำนอง เป็นการฟ้องทายาทตาม ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 1737,1738 มารดาทำสัญญาประนีประนอมยอมความในคดีได้ ไม่ต้องรับอนุญาตจากศาลก่อน ไม่ใช่ทำในฐานะผู้ใช้อำนาจปกครองตาม มาตรา 1546 มารดามาฟ้องในฐานะผู้แทนโดยชอบธรรมของเด็กว่าสัญญาประนีประนอมนั้นไม่ผูกพันเด็กไม่ได้
ย่อยาว
โจทก์ฟ้องว่า หม่อมหลวงดรุณบิดาโจทก์ ได้กู้เงินจำเลย 200,000 บาทและจดทะเบียนจำนองที่ดินให้จำเลยไว้ ต่อมาบิดาโจทก์ถึงแก่กรรมจำเลยในฐานะเจ้าหนี้กองมรดกได้ฟ้องนางพิศมัยมารดาโจทก์ แล้วนางพิศมัยกับจำเลยได้ตกลงทำสัญญาประนีประนอมยอมความต่อศาลว่า จะชำระหนี้ให้จำเลยตามฟ้อง เมื่อศาลอนุญาตให้นางพิศมัยเป็นผู้จัดการมรดกแล้วจะโอนที่ดินและบ้านให้เป็นกรรมสิทธิ์แก่จำเลยภายใน 7 วัน ถ้าไม่ดำเนินการให้จำเลยนำที่ดินมาขายทอดตลาดได้ โจทก์เห็นว่านางพิศมัยไม่มีสิทธิ์ทำสัญญาประนีประนอมดังกล่าวโดยไม่ได้รับอนุญาตจากศาล เพราะโจทก์เป็นเด็กและเป็นเจ้าของรวมในที่ดินและบ้านดังกล่าว ขอให้ศาลพิพากษาว่าสัญญาประนีประนอมเป็นโมฆะไม่ผูกพันโจทก์
จำเลยให้การว่า จำเลยเป็นเจ้าหนี้กองมรดกยังไม่ได้รับชำระหนี้จึงชอบที่จะได้รับชำระหนี้จากทรัพย์สินในกองมรดกโดยเรียกร้องจากทายาทคนใดคนหนึ่งก็ได้ สัญญาประนีประนอมมีผลบังคับได้โดยสมบูรณ์ ขอให้ยกฟ้อง
ศาลชั้นต้นพิพากษาให้ยกฟ้องโจทก์
โจทก์อุทธรณ์
ศาลอุทธรณ์พิพากษายืน
โจทก์ฎีกา
ศาลฎีกาวินิจฉัยว่า การที่จำเลยฟ้องนางพิศมัยในคดีแพ่งหมายเลขแดงที่ 9103/2516 ของศาลชั้นต้น เพื่อให้ชำระหนี้ของหม่อมหลวงดรุณ หากไม่ชำระก็ขอให้บังคับจำนองที่ดินโฉนดที่ 14305 พร้อมด้วยสิ่งปลูกสร้างนั้น เป็นกรณีที่เจ้าหนี้กองมรดกบังคับสิทธิเรียกร้องของตนต่อทายาทของผู้ตายตามมาตรา 1737, 1738 แห่งประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ เมื่อนางพิศมัยทำสัญญาประนีประนอมยอมความกับจำเลยในคดีดังกล่าวมีใจความว่า นางพิศมัยจะโอนที่ดินกับบ้านซึ่งนำมาจำนองไว้นั้นให้แก่จำเลยเป็นการชดใช้หนี้จำนองในเมื่อนางพิศมัยได้รับแต่งตั้งเป็นผู้จัดการมรดก ถ้านางพิศมัยไม่ดำเนินการดังกล่าว ก็ให้จำเลยบังคับจำนองนำที่ดินมาขายทอดตลาดชำระหนี้ได้ทันที และศาลพิพากษาตามยอมไปแล้ว ดังนี้ย่อมถือได้ว่านางพิศมัยกระทำไปในฐานะทายาทของผู้ตายเพื่อจัดการเกี่ยวกับทรัพย์มรดก หาใช่กระทำในฐานะผู้ใช้อำนาจปกครองโจทก์ซึ่งเป็นผู้เยาว์ แม้โจทก์ทั้งสามจะมีส่วนเป็นเจ้าของที่ดินดังกล่าวในฐานะทายาทผู้มีสิทธิรับมรดกของหม่อมหลวงดรุณก็ตาม กรณีก็ไม่ต้องด้วยประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 1546 ที่จะต้องได้รับอนุญาตจากศาลเสียก่อนศาลล่างทั้งสองพิพากษายกฟ้องโจทก์ชอบแล้ว ที่โจทก์ฎีกาว่าสัญญาประนีประนอมยอมความและคำพิพากษาตามยอมในคดีแพ่งหมายเลขแดงที่ 9103/2516 ของศาลชั้นต้นไม่ผูกพันกองมรดกฟังไม่ขึ้น
พิพากษายืน
