แหล่งที่มา : เนติบัณฑิตยสภา
ย่อสั้น
เครื่องหมายการค้าของโจทก์เป็นภาพประดิษฐ์คล้ายหยดน้ำถือว่าเป็นภาพประดิษฐ์ตามความหมายของคำว่า “เครื่องหมาย” ใน พ.ร.บ.เครื่องหมายการค้า พ.ศ.2534 มาตรา 4 เมื่อโจทก์มีความประสงค์จะใช้เป็นที่หมายหรือเกี่ยวข้องกับสินค้าเพื่อแสดงว่าสินค้าที่ใช้เครื่องหมายนี้ของโจทก์แตกต่างสินค้าของบุคคลอื่นก็ย่อมถือว่าเป็นเครื่องหมายการค้าตามมาตรา 4 ได้ แต่จะเป็นเครื่องหมายการค้าอันพึงรับจดทะเบียนหรือไม่นั้น ต้องพิจารณาตามมาตรา 6 (1) และมาตรา 7 ว่าเครื่องหมายการค้าดังกล่าวมีลักษณะบ่งเฉพาะหรือไม่
เครื่องหมายการค้าภาพประดิษฐ์คล้ายหยดน้ำของโจทก์มีลักษณะทรงรี แม้จะตกต่างด้วยเส้นโค้งมนและมีปลายแหลมเพื่อทำให้เกิดความสวยงามและแตกต่างไปจากรูปทรงเรขาคณิตทั่วไป แต่เป็นความแตกต่างเพียงเล็กน้อย ไม่ถึงขนาดที่จะทำให้สาธารณชนเห็นได้ถึงความแตกต่างระหว่างเครื่องหมายการค้าของโจทก์กับรูปทรงเรขาคณิตอื่นทั่วๆ ไป ต่างจากเครื่องหมายการค้าที่เป็นภาพประดิษฐ์รูปทรงเรขาคณิตอื่นซึ่งสามารถทำให้สาธารณชนเห็นถึงความแตกต่างได้ อันถือได้ว่าเป็นภาพที่ประดิษฐ์ขึ้นจนมีลักษณะบ่งเฉพาะตามกฎหมาย
เครื่องหมายการค้าภาพประดิษฐ์คล้ายหยดน้ำของโจทก์ถูกนำมาใช้ในลักษณะของส่วนประกอบที่มีอักษรโรมันคำว่า “MAGGI” หรือคำว่า “แม็กกี้” ปรากฏอยู่ข้างในไม่มีลักษณะโดดเด่นเป็นเอกลักษณ์ในอันที่จะทำให้สาธารณชนหรือผู้ใช้สินค้าจดจำหรือแยกแยะความแตกต่างระหว่างสินค้าได้ หากนำไปใช้โดยลำพังกับสินค้า เครื่องหมายการค้าภาพประดิษฐ์คล้ายหยดน้ำของโจทก์ไม่อาจทำให้ประชาชนหรือผู้ใช้สินค้าทราบและเข้าใจได้ว่าสินค้าที่ใช้เครื่องหมายการค้าของโจทก์แตกต่างไปจากสินค้าอื่นเช่นใด ถือว่าเครื่องหมายการค้าภาพประดิษฐ์คล้ายหยดน้ำของโจทก์ไม่ใช่ภาพที่ประดิษฐ์ขึ้นอันจะมีลักษณะบ่งเฉพาะโดยตัวเองตาม พ.ร.บ.เครื่องหมายการค้า พ.ศ.2534 มาตรา 7 วรรคสอง (6)
ย่อยาว
โจทก์ฟ้องว่า โจทก์เป็นนิติบุคคลตามกฎหมายประเทศสวิตเซอร์แลนด์ ประกอบอาชีพผลิตและจำหน่ายสินค้าเครื่องอุปโภคบริโภค โจทก์เป็นเจ้าของเครื่องหมายการค้าอักษรโรมันคำว่า “MAGGI” เครื่องหมายการค้าคำว่า “แม็กกี้” และเครื่องหมายการค้าที่มีคำดังกล่าวร่วมกับภาพประดิษฐ์คล้ายหยดน้ำสีแดงวางอยู่ในใบสลากที่มีพื้นเป็นสีเหลือง โดยมีการใช้และโฆษณาเครื่องหมายการค้าดังกล่าวกับสินค้าของโจทก์เรื่อยมาจนถึงปัจจุบัน ทำให้เครื่องหมายการค้าดังกล่าวมีชื่อเสียงแพร่หลายทั่วไปมาไม่น้อยกว่า 50 ปี โจทก์ได้จดทะเบียนเครื่องหมายการค้าดังกล่าวไว้ในประเทศต่างๆ รวมทั้งประเทศไทย ต่อมาโจทก์มีความประสงค์จะได้รับความคุ้มครองทางทะเบียนในเครื่องหมายการค้าภาพประดิษฐ์ตามลักษณะเป็นเครื่องหมายรูปโดดๆ จึงยื่นขอจดทะเบียนเครื่องหมายการค้าภาพประดิษฐ์
เพื่อใช้กับสินค้าจำพวก 29 และ 30 รายการสินค้าต่าง ๆ แต่นายทะเบียนเครื่องหมายการค้ามีคำสั่งไม่รับจดทะเบียน เพราะเครื่องหมายการค้าของโจทก์ไม่มีลักษณะบ่งเฉพาะเนื่องจากเป็นรูปทรงเรขาคณิตที่ไม่อาจใช้แยกความแตกต่างของสินค้าต่างเจ้าของได้ โจทก์อุทธรณ์ คณะกรรมการเครื่องหมายการค้ามีคำวินิจฉัยยืนตามคำสั่งของนายทะเบียนเครื่องหมายการค้า โจทก์ไม่เห็นพ้องด้วย เนื่องจากคำสั่งของนายทะเบียนเครื่องหมายการค้าและคำวินิจฉัยของคณะกรรมการเครื่องหมายการค้าไม่ถูกต้องและไม่ชอบด้วยกฎหมาย เพราะเครื่องหมายการค้าของโจทก์เป็นภาพประดิษฐ์ มิใช่รูปทรงเรขาคณิตทั่วไป จึงมีลักษณะบ่งเฉพาะโดยตัวเองทั้งยังได้รับการจดทะเบียนในต่างประเทศแล้ว คำสั่งของนายทะเบียนเครื่องหมายการค้าและคำวินิจฉัยของคณะกรรมการเครื่องหมายการค้าทำให้โจทก์ได้รับความเสียหาย ขอให้พิพากษาว่า เครื่องหมายการค้าภาพประดิษฐ์ตามคำขอจดทะเบียนเลขที่ 510540 และ 510750 เป็นเครื่องหมายการค้าที่มีลักษณะบ่งเฉพาะ อันชอบที่จะได้รับการจดทะเบียนตามกฎหมาย ให้เพิกถอนคำสั่งของนายทะเบียนเครื่องหมายการค้า และคำวินิจฉัยของคณะกรรมการเครื่องหมายการค้าและให้จำเลยทั้งสิบดำเนินการเกี่ยวกับคำขอขอจดทะเบียนเครื่องหมายการค้าตามคำขอของโจทก์ดังกล่าวต่อไป
จำเลยทั้งสิบให้การว่า นายทะเบียนเครื่องหมายการค้าและคณะกรรมการเครื่องหมายการค้าได้พิจารณาคำขอจดทะเบียนเครื่องหมายการค้าของโจทก์โดยชอบด้วยกฎหมายและข้อเท็จจริงแล้วเครื่องหมายการค้าของโจทก์เป็นรูปทรงเรขาคณิตที่ไม่มีลักษณะบ่งเฉพาะโดยตัวเอง หลักฐานที่โจทก์นำมาแสดงนั้นยังไม่อาจรับฟังได้ว่ามีการโฆษณาหรือใช้เครื่องหมายการค้าที่ขอจดทะเบียนจนแพร่หลายในประเทศไทย ทั้งเป็นการโฆษณาเครื่องหมายการค้าและบริการที่จดทะเบียนไว้แล้วและแตกต่างจากเครื่องหมายการค้าที่ขอจดทะเบียน การจดทะเบียนเครื่องหมายการค้าในต่างประเทศ ไม่อาจนำมาอ้างเพื่อให้นายทะเบียนเครื่องหมายการค้ารับจดทะเบียนได้ ขอให้ยกฟ้อง
ศาลทรัพย์สินทางปัญญาและการค้าระหว่างประเทศกลางพิพากษายกฟ้อง ค่าฤชาธรรมเนียมให้เป็นพับ
โจทก์อุทธรณ์ต่อศาลฎีกา
ศาลฎีกาแผนกคดีทรัพย์สินทางปัญญาและการค้าระหว่างประเทศวินิจฉัยว่า “พิเคราะห์แล้ว คดีมีข้อเท็จจริงรับฟังเป็นยุติในเบื้องต้นตามที่คู่ความไม่โต้แย้งกันว่า โจทก์เป็นเจ้าของเครื่องหมายการค้าอักษรโรมันคำว่า “MAGGI” เครื่องหมายการค้าคำว่า “แม็กกี้” และเครื่องหมายการค้าที่มีคำดังกล่าวร่วมกับภาพประดิษฐ์คล้ายหยดน้ำ ซึ่งได้จดทะเบียนไว้ในประเทศต่างๆ รวมทั้งประเทศไทย โดยมีการใช้และโฆษณาเครื่องหมายดังกล่าวกับสินค้าของโจทก์เรื่อยมาจนถึงปัจจุบัน ปรากฏตามรูปลักษณะของเครื่องหมายการค้า คำขอจดทะเบียน สลากสินค้าและหลักฐานการจดทะเบียนเอกสารหมาย จ.1, จ.4, จ.6 ถึง จ.26, จ.30 ถึง จ.35 และ จ.45 โจทก์ยื่นขอจดทะเบียนเครื่องหมายการค้าภาพประดิษฐ์
เพื่อใช้กับสินค้าจำพวก 29 และ 30 รายการสินค้าต่างๆ ปรากฏตามคำขอจดทะเบียนเอกสารหมาย จ.2 และ จ.3 แต่นายทะเบียนเครื่องหมายการค้ามีคำสั่งไม่รับจดทะเบียนให้ เพราะเครื่องหมายการค้าของโจทก์ไม่มีลักษณะบ่งเฉพาะ ปรากฏตามคำสั่งนายทะเบียนเครื่องหมายการค้าเอกสารหมาย จ.27, 28, จ.38 และ จ.39 โจทก์อุทธรณ์ปรากฏตามคำอุทธรณ์เอกสารหมาย จ.40 และ จ.41 คณะกรรมการเครื่องหมายการค้ามีคำวินิจฉัยยืนตามคำสั่งของนายทะเบียนเครื่องหมายการค้า ปรากฏตามคำวินิจฉัยอุทธรณ์เอกสารหมาย จ.42 และ จ.43
ปัญหาที่เห็นควรวินิจฉัยตามอุทธรณ์ของโจทก์เป็นประการแรกมีว่า เครื่องหมายการค้าภาพประดิษฐ์ ของโจทก์มีลักษณะบ่งเฉพาะโดยตัวเองหรือไม่ ซึ่งโจทก์อุทธรณ์ในทำนองว่าเครื่องหมายการค้าของโจทก์ เป็นภาพประดิษฐ์ ไม่ใช่รูปทรงเรขาคณิตทั่วไป โดยโจทก์มีนายบุญมาผู้รับมอบอำนาจโจทก์ นางสาวจุฑาทิพย์ ผู้จัดทำคำอุทธรณ์ต่อคณะกรรมการเครื่องหมายการค้าให้แก่โจทก์ นางสาวศรีรัตน์ พนักงานของโจทก์ และนายเฉลิมพงษ์ ทนายความโจทก์มาเบิกความยืนยันว่า เครื่องหมายการค้าภาพประดิษฐ์ดังกล่าวของโจทก์มีลักษณะบ่งเฉพาะโดยตัวเอง ส่วนจำเลยทั้งสิบมีนางเพียรพันธ์ นายทะเบียนเครื่องหมายการค้า และนายกนก ผู้ช่วยเลขานุการคณะกรรมการเครื่องหมายการค้ามาเบิกความในทำนองว่า เครื่องหมายการค้าของโจทก์เป็นรูปทรงเรขาคณิตลักษณะวงรี ซึ่งยังไม่มีลักษณะพิเศษเพียงพอถึงขนาดที่จะทำให้สาธารณชนทราบและเข้าใจได้ว่า สินค้าภายใต้รูปประดิษฐ์ดังกล่าวแตกต่างจากสินค้าอื่น เครื่องหมายการค้าและบริการที่เคยได้รับการจดทะเบียนมาแล้วนั้นแตกต่างจากเครื่องหมายการค้าที่ขอจดทะเบียนคดีนี้ เห็นว่า เครื่องหมายการค้าอันพึงได้รับความคุ้มครองตามกฎหมายจะต้องมีลักษณะที่ทำให้ประชาชนหรือผู้ใช้สินค้าทราบและเข้าใจได้ว่า สินค้าที่ใช้เครื่องหมายการค้านั้นแตกต่างไปจากสินค้าอื่น สำหรับคดีนี้เครื่องหมายการค้าของโจทก์เป็นภาพประดิษฐ์คล้ายหยดน้ำถือว่าเป็นภาพประดิษฐ์ตามความหมายของคำว่า “เครื่องหมาย” ในพระราชบัญญัติเครื่องหมายการค้า พ.ศ.2534 มาตรา 4 เมื่อโจทก์มีความประสงค์จะใช้เป็นที่หมายหรือเกี่ยวข้องกับสินค้า เพื่อแสดงว่าสินค้าที่ใช้เครื่องหมายนี้ของโจทก์แตกต่างจากสินค้าของบุคคลอื่น ก็ย่อมถือว่าเป็นเครื่องหมายการค้าตามพระราชบัญญัติเครื่องหมายการค้า พ.ศ.2534 มาตรา 4 ได้ แต่จะเป็นเครื่องหมายการค้าอันพึงรับจดทะเบียนหรือไม่นั้น ต้องพิจารณาตามมาตรา 6 (1) และมาตรา 7 ว่าเครื่องหมายการค้าดังกล่าวมีลักษณะบ่งเฉพาะหรือไม่ ซึ่งเครื่องหมายการค้าภาพประดิษฐ์คล้ายหยดน้ำของโจทก์นี้เป็นเครื่องหมายที่มีลักษณะทรงรี แม้จะตกต่างด้วยเส้นโค้งมนและมีปลายแหลมเพื่อทำให้เกิดความสวยงามและแตกต่างไปจากรูปทรงเรขาคณิตทั่วไป แต่เป็นความแตกต่างเพียงเล็กน้อย ไม่ถึงขนาดที่จะทำให้สาธารณชนเห็นได้ถึงความแตกต่างระหว่างเครื่องหมายการค้าของโจทก์กับรูปทรงเรขาคณิตอื่นทั่วๆ ไป โดยเฉพาะหากไม่ได้นำมาวางเปรียบเทียบเพื่อพิจารณาพร้อมๆ กัน ต่างจากเครื่องหมายการค้าที่เป็นภาพประดิษฐ์รูปทรงเรขาคณิตอื่นซึ่งสามารถทำให้สาธารณชนเห็นถึงความแตกต่างได้ อันจะถือได้ว่าเป็นภาพที่ประดิษฐ์ขึ้นจนมีลักษณะบ่งเฉพาะตามกฎหมาย เมื่อพิจารณาเครื่องหมายการค้าของโจทก์และบรรจุภัณฑ์ของสินค้าโจทก์ที่มีอยู่ในปัจจุบันวัตถุพยานหมาย วจ.1 ถึง วจ.5 แล้วจะเห็นว่า เครื่องหมายการค้าภาพประดิษฐ์ของโจทก์ถูกใช้มาในลักษณะของส่วนประกอบที่มีอักษรโรมันคำว่า “MAGGI” หรือคำว่า “แม็กกี้” ปรากฏอยู่ข้างในเท่านั้น จึงไม่มีลักษณะโดดเด่นเป็นเอกลักษณ์อย่างใดในอันที่จะทำให้สาธารณชนหรือผู้ใช้สินค้าจดจำหรือแยกแยะความแตกต่างระหว่างสินค้าตามที่โจทก์กล่าวอ้างได้ หากนำไปใช้โดยลำพังกับสินค้า เครื่องหมายการค้าภาพประดิษฐ์คล้ายหยดน้ำของโจทก์ไม่อาจทำให้ประชาชนหรือผู้ใช้สินค้าทราบและเข้าใจได้ว่า สินค้าที่ใช้เครื่องหมายการค้าของโจทก์แตกต่างไปจากสินค้าอื่นเช่นใด ถือว่าเครื่องหมายการค้าภาพประดิษฐ์คล้ายหยดน้ำของโจทก์ไม่ใช่ภาพที่ประดิษฐ์ขึ้น อันจะมีลักษณะบ่งเฉพาะโดยตัวเองตามพระราชบัญญัติเครื่องหมายการค้า พ.ศ.2534 มาตรา 7 วรรคสอง (6) ที่ศาลทรัพย์สินทางปัญญาและการค้าระหว่างประเทศกลางพิพากษายกฟ้องโจทก์มานั้น ศาลฎีกาแผนกคดีทรัพย์สินทางปัญญาและการค้าระหว่างประเทศเห็นพ้องด้วยในผล อุทธรณ์ของโจทก์ในข้อนี้ฟังไม่ขึ้น กรณีไม่จำต้องพิจารณาอุทธรณ์ข้ออื่นของโจทก์อีกต่อไป เพราะไม่ทำให้ผลแห่งคดีเปลี่ยนแปลง”
พิพากษายืน ค่าฤชาธรรมเนียมในชั้นนี้ให้เป็นพับ
