แหล่งที่มา : เนติบัณฑิตยสภา
ย่อสั้น
จำเลยยื่นคำร้องคัดค้านการขายทอดตลาดว่าโจทก์ เข้าประมูลซื้อที่ดินและในการประมูลซื้อที่ดินโจทก์กดราคาที่ดินของจำเลยให้ต่ำกว่าปกติเป็นการซื้อที่ไม่ชอบด้วยกฎหมาย โดยราคาที่เจ้าพนักงานบังคับคดีประเมินไว้จะต่ำกว่าราคาที่เจ้าพนักงานที่ดินประเมินถึง 4 เท่าและราคาที่เจ้าพนักงานบังคับคดีอนุมัติให้ขายแก่โจทก์ซึ่งให้ราคาสูงสุด จะต่ำกว่าราคาที่เจ้าพนักงานที่ดินประเมินเกิน 3 เท่า ทั้งเป็นการขายครั้งแรก หากเป็นจริงตามคำร้องจะเห็นได้ว่า การกระทำของ เจ้าพนักงานบังคับคดีมีลักษณะกดราคาที่ดินให้ต่ำมาก และไม่ระมัดระวังในการตรวจสอบราคาอันแท้จริง ส่อพฤติการณ์ว่าไม่สุจริตอยู่ในตัว ย่อมมีเหตุตามกฎหมาย ที่ศาลจะเพิกถอนการขายได้ตาม ประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่ง มาตรา 296 วรรคสอง แม้ตามคำร้องคัดค้านการขายทอดตลาดของจำเลยจะมิได้กล่าวอ้างอย่างตรงไปตรงมาว่าเป็นการกระทำของเจ้าพนักงานบังคับคดีก็ตาม แต่หากพิจารณาคำร้องพร้อมเอกสารที่แนบท้ายคำร้องแล้วพอแปลได้ว่าเป็นการกล่าวอ้างว่าเจ้าพนักงานบังคับคดีดำเนินการบังคับคดีฝ่าฝืนบทบัญญัติแห่งการบังคับคดี ดังนี้ ถือว่าคำร้อง ของ จำเลยชอบด้วยกฎหมายแล้ว ควรที่ศาลชั้นต้นจะต้องดำเนินการไต่สวนและมีคำสั่งต่อไป
ย่อยาว
คดีสืบเนื่องมาจากศาลชั้นต้นพิพากษาให้จำเลยชำระเงินจำนวน 1,000,000 บาท พร้อมดอกเบี้ยอัตราร้อยละ 15 ต่อปีของต้นเงินดังกล่าวนับแต่วันที่ 1 มีนาคม 2537 เป็นต้นไปจนกว่าจะชำระเสร็จแก่โจทก์หากจำเลยไม่ชำระ ให้ยึดที่ดินตามหนังสือรับรองการทำประโยชน์ (น.ส.3 ก.) ทรัพย์จำนองออกขายทอดตลาดนำเงินมาชำระหนี้โจทก์จนครบจำเลยไม่ปฏิบัติตามคำพิพากษาโจทก์จึงนำเจ้าพนักงานบังคับคดียึดที่ดินทั้ง 2 แปลง โดยประเมินราคาไว้ 753,600 บาท ประกาศขายทอดตลาดต่อมาในการขายทอดตลาดที่ดินดังกล่าว โจทก์เป็นผู้ประมูลซื้อทรัพย์ได้ในราคา 1,200,000 บาท หัวหน้าสำนักงานบังคับคดีจังหวัดลพบุรี จึงมีคำสั่งอนุญาตให้ขายแก่โจทก์ตามที่เจ้าพนักงานบังคับคดีเสนอ
จำเลยยื่นคำร้องว่า ราคาที่ดินทั้ง 2 แปลง ที่ได้ขายทอดตลาดไปต่ำกว่าราคาที่ซื้อขายกันทั่วไปบริเวณที่ดินตั้งอยู่และยังต่ำกว่าราคาประเมินของสำนักงานที่ดิน ซึ่งประเมินราคาไว้ในราคา 3,131,750 บาท มาก เป็นการซื้อที่ไม่ชอบ ขอให้เพิกถอนการขายทอดตลาดของเจ้าพนักงานบังคับคดีและประกาศขายทอดตลาดใหม่
ศาลชั้นต้นสั่งยกคำร้อง
จำเลยอุทธรณ์
ศาลอุทธรณ์ภาค 2 พิพากษายืน
จำเลยฎีกา
ศาลฎีกาวินิจฉัยว่า “ข้อเท็จจริงฟังได้ว่า เมื่อวันที่ 13 กุมภาพันธ์ 2540 โจทก์ได้นำเจ้าพนักงานบังคับคดีไปทำการยึดทรัพย์จำนอง คือที่ดินตามหนังสือรับรองการทำประโยชน์ (น.ส.3 ก.) ทะเบียนเลขที่ 4 และที่ 55 หมู่ที่ 2 ตำบลหนองกะเบียน (สายห้วยแก้ว) อำเภอบ้านหมี่ จังหวัดลพบุรี เนื้อที่ 37 ไร่ 1 งาน 40 ตารางวา และ 25 ไร่ 1 งาน80 ตารางวา ตามลำดับ เพื่อนำมาขายทอดตลาด โดยที่ดินแปลงแรกหรือทะเบียนเลขที่ 4 อยู่ติดถนนสายหนองโพธิ์-หนองม่วง ส่วนที่ดินแปลงที่สองทะเบียนเลขที่ 55 อยู่ติดที่ดินแปลงแรกทางด้านหลัง และไม่มีด้านใดติดถนนสาธารณะ ดังปรากฏตามรายการยึดที่ดินและแผนที่แบบ 11 ฉบับลงวันที่ 13 กุมภาพันธ์ 2540 รวม 3 ฉบับ โดยเจ้าพนักงานบังคับคดีประเมินราคาที่ดินทั้งสองแปลงไว้รวม 753,600 บาท ต่อมาเจ้าพนักงานบังคับคดีได้ประกาศขายทอดตลาดและดำเนินการขายทอดตลาดเป็นครั้งแรกในวันที่ 6 พฤษภาคม 2540 ซึ่งมีผู้มาฟังการขายทอดตลาด 6 คน และโจทก์เป็นผู้ให้ราคาสูงสุด 1,200,000 บาท โดยจำเลยคัดค้านการขายทอดตลาด แต่เจ้าพนักงานบังคับคดีได้นับหนึ่งถึงสามและทำการเคาะไม้ขายแก่โจทก์ พร้อมกับเสนอหัวหน้าสำนักงานบังคับคดีจังหวัดลพบุรีอนุญาตให้ขายอีกชั้นหนึ่งด้วย
คดีมีปัญหาต้องวินิจฉัยตามฎีกาจำเลยว่า คำร้องคัดค้านการขายทอดตลาดของจำเลย ฉบับลงวันที่ 8 พฤษภาคม 2540 ชอบด้วยกฎหมายหรือไม่ จำเลยยื่นคำร้องคัดค้านว่า โจทก์เข้าประมูลซื้อที่ดินในราคา 1,200,000 บาทซึ่งเป็นราคาที่ต่ำกว่าราคาซื้อขายทั่ว ๆ ไป และต่ำกว่าราคาประเมินของสำนักงานที่ดินจังหวัดลพบุรี สาขาบ้านหมี่ ซึ่งประเมินราคาไว้รวม 3,131,750 บาท ตามหนังสือรับรองแนบท้ายคำร้องการประมูลซื้อที่ดินครั้งนี้ โจทก์กดราคาที่ดินของจำเลยให้ต่ำกว่าปกติเป็นการซื้อที่ไม่ชอบด้วยกฎหมาย เห็นว่า หากเป็นจริงตามคำร้อง ราคาที่เจ้าพนักงานบังคับคดีประเมินไว้จะต่ำกว่าราคาที่เจ้าพนักงานที่ดินประเมินถึง 4 เท่า และราคาที่เจ้าพนักงานบังคับคดีอนุมัติให้ขายแก่โจทก์ ซึ่งให้ราคาสูงสุดต่ำกว่าราคาที่เจ้าพนักงานที่ดินประเมินเกือบ 3 เท่าทั้งเป็นการขายครั้งแรก ซึ่งเป็นการแสดงให้เห็นว่า การกระทำของเจ้าพนักงานบังคับคดีมีลักษณะกดราคาที่ดินให้ต่ำมากไม่ระมัดระวังในการตรวจสอบราคาอันแท้จริง ส่อพฤติการณ์ว่าไม่สุจริตอยู่ในตัว ย่อมมีเหตุตามกฎหมายที่ศาลชั้นต้นจะเพิกถอนการขายได้ตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่ง มาตรา 296 วรรคสอง แม้ตามคำร้องคัดค้านการขายทอดตลาดของจำเลยมิได้กล่าวอ้างอย่างตรงไปตรงมาว่าเป็นการกระทำของเจ้าพนักงานบังคับคดีก็ตาม แต่เมื่อพิเคราะห์คำร้องคัดค้านการขายทอดตลาดพร้อมเอกสารที่แนบท้ายคำร้องคัดค้านการขายทอดตลาดแล้วก็พอแปลได้ว่าเป็นการกล่าวอ้างว่าเจ้าพนักงานบังคับคดีดำเนินการบังคับคดีฝ่าฝืนบทบัญญัติแห่งการบังคับคดีนั่นเองคำร้องของจำเลยจึงถือว่าชอบด้วยกฎหมายแล้วทุกประการอันควรที่ศาลชั้นต้นจะต้องดำเนินการไต่สวนต่อไป
พิพากษายกคำพิพากษาศาลอุทธรณ์ภาค 2 และคำสั่งศาลชั้นต้นให้ศาลชั้นต้นรับคำร้องของจำเลยไว้ดำเนินการไต่สวนต่อไป
