แหล่งที่มา : กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา
ย่อสั้น
ผู้ถือหุ้นในบริษัทจำกัดได้โอนขายหุ้นทั้งหมดให้ผู้อื่นไปแล้ว และบริษัทก็ได้แก้ทะเบียนให้ผู้รับโอนเป็นผู้ถือหุ้นแล้ว ถึงแม้เงินค่าหุ้นนั้นจะยังส่งใช้ไม่ครบอยู่ก็ดี โจทก์ผู้ชนะคดีบริษัทจำเลยจะขออายัติสิทธิเรียกร้องบังคับให้ผู้โอนขายหุ้นนั้นชำระเงินค่าหุ้นที่ยังส่งใช้ไม่ครบ ไม่ได้ เพราะบริษัท จำเลยหมดสิทธิจะเรียกร้องจากผู้โอนหุ้นไปแล้ว ผู้รับโอนย่อมรับโอนไปทั้งสิทธิและหน้าที่ต่อบริษัท
ในคดีอายัติสิทธิเรียกร้องของจำเลยต่อบุคคลภายนอกให้ชำระเงินนั้น ศาลฎีกาโดยมติที่ประชุมใหญ่เห็นว่า เป็นคดีไม่มีทุนทรัพย์ จึงเสียค่าขึ้นศาล 50 บาท ตาม ตารางข้อ 2 (ก) (ประชุมใหญ่ ครั้งที่ 21/2503)
ย่อยาว
จำเลยไม่ชำระเงินตามคำพิพากษาให้โจทก์ ๆ จึงขออายัดสิทธิเรียกร้องเงินค่าหุ้นที่ผู้ร้องยังไม่ได้ชำระแก่บริษัทจำเลย ศาลแพ่งออกหมายอายัดสิทธิเรียกร้องถึงผู้ร้องทั้งสองให้ชำระเงินค่าหุ้นที่ค้างชำระเป็นเงิน ๑๑,๖๐๐ บาท และ ๕๐,๗๕๐ บาท ตามลำดับ
ผู้ร้องทั้งสองต่างยื่นคำคัดค้านว่า ได้โอนขายหุ้นทั้งหมดให้ผู้มีชื่อไปแล้ว (ก่อนโจทก์ขออายัดเกือบ ๒ ปี) ผู้ร้องไม่ต้องรับผิดที่จะชำระค่าหุ้น
ศาลแพ่งไต่สวนแล้วสั่งว่า ผู้ร้องได้โอนขายหุ้นไปทั้งหมดแล้วจริงโดยแจ้งการโอนให้บริษัทจำเลยทราบแล้ว และได้แก้ไขทะเบียนผู้ถือหุ้นแล้วด้วย ผู้ร้องไม่ต้องชำระค่าหุ้นอีก จึงให้ถอนการอายัดเสีย
โจทก์อุทธรณ์ ศาลอุทธรณ์ฟังข้อเท็จจริงตามศาลแพ่ง แต่เห็นว่า หุ้นที่โอนขายกันนั้นยังชำระไม่เต็มหุ้น ยังค้างอีกร้อยละ ๕๐ ซึ่งผู้ร้องจะต้องรับผิดตาม ๑๑๓๓ จึงสั่งให้กลับคำสั่งศาลแพ่ง เป็นยกคำร้องคัดค้านของผู้ร้องทั้งสอง
ผู้ร้องทั้งสองฎีกา โดยเสียค่าขึ้นศาล ๕๐ บาท
ปัญหาว่า ในคดีขออายัดสิทธิเรียกร้องให้ชำระเงินเช่นนี้ จะต้องเสียค่าขึ้นศาล ๕๐ บาท เป็นคดีไม่มีทุนทรัพย์หรือเป็นคดีมีทุนทรัพย์ตามจำนวนเงินที่อายัดนั้น ศาลฎีกาโดยมติที่ประชุมใหญ่เห็นว่า เป็นคดีไม่มีทุนทรัพย์ จึงเสียค่าขึ้นศาล ๕๐ บาท ตาม ตารางข้อ ๒ (ก) ชอบแล้ว
ส่วนปัญหาว่าผู้ร้องจะต้องรับผิดในค่าหุ้นที่ค้างชำระหรือไม่นั้น ศาลฎีกาเห็นว่า เมื่อบริษัทจำเลยได้ยอมรับเอาผู้รับโอนหุ้นมาเป็นผู้ถือหุ้นแทนผู้ร้องในสมุดทะเบียนผู้ถือหุ้นแล้ว แม้เงินค่าหุ้นจะยังใช้ไม่ครบ บริษัทจำเลยก็หมดสิทธิจะเรียกร้องจากผู้ร้องเพราะผู้รับโอนย่อมรับไปทั้งสิทธิและหน้าที่ต่อบริษัท ส่วนความรับผิดของผู้โอนในเงินค่าหุ้นที่ยังส่งใช้ไม่ครบตาม ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา ๑๑๓๓ ก็เฉพาะแต่หนี้ที่บริษัทได้ก่อให้เกิดขึ้นก่อนการโอนหุ้น และผู้โอนก็ยังไม่ต้องใช้หนี้นั้น เว้นแต่จะปรากฏแต่ศาลว่า บรรดาผู้ถือหุ้นของบริษัททั้งหมดไม่สามารถออกส่วนใช้หนี้อันเขาจะพึงต้องออกใช้นั้นได้ หาใช่เป็นความรับผิดของผู้ที่ออกจากการเป็นผู้ถือหุ้นไปแล้วมีต่อบริษัทไม่ โจทก์จึงไม่มีสิทธิขออายัดบังคับให้ผู้ร้องชำระเงินค่าหุ้นที่ยังส่งใช้ไม่ครบ
จึงพิพากษากลับคำพิพากษาศาลอุทธรณ์ ให้เพิกถอนคำสั่งอายัดที่ให้ผู้ร้องชำระเงินตามหมายอายัดนั้นเสีย
