แหล่งที่มา : กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา
ย่อสั้น
ตามสัญญาซื้อขายระหว่างโจทก์จำเลย โจทก์จะต้องส่งมอบเครื่องสูบน้ำรายการที่ 2 จำนวน 24 เครื่องให้จำเลยภายในวันที่ 3 กุมภาพันธ์ 2521 โจทก์ส่งมอบในวันที่ 6 กุมภาพันธ์ 2521 จำนวน 12 เครื่อง ส่วนอีก 12 เครื่อง โจทก์จำเลยยังโต้แย้งกันอยู่ว่า ส่งในวันที่ 3 หรือวันที่ 6 กุมภาพันธ์ 2521 ปรากฏว่าเครื่องสูบน้ำทำงานไม่ได้ เนื่องจากการต่อท่อไม่ถูกต้อง โจทก์จึงขอรับเครื่องสูบน้ำทั้ง 24 เครื่องไปแก้ไขใหม่แล้วส่งกลับมาให้จำเลยเมื่อวันที่ 16 ตุลาคม 2522 กรรมการของจำเลยได้ตรวจรับเรียบร้อยเมื่อวันที่ 25 ตุลาคม 2522 สัญญาซื้อขายระหว่างโจทก์จำเลยได้กำหนดไว้ในข้อ ซี 16 ว่า ถ้าผู้ขายไม่สามารถส่งมอบสินค้าได้ภายในกำหนด ผู้ซื้อมีสิทธิเรียกร้องค่าปรับจากผู้ขายได้ เป็นรายเดือนในอัตราร้อยละ 5 ของราคาสินค้าที่ยังไม่ได้ส่งมอบ เมื่อโจทก์ส่งของเกินกำหนดเวลาดังกล่าวก็ต้องถือว่าส่งมอบล่าช้าแล้ว และเมื่อปรากฏว่าเครื่องสูบน้ำที่โจทก์ส่งใช้งานไม่ได้จนโจทก์ต้องรับคืนไปแก้ไข และส่งมาให้จำเลยในวันที่ 16 ตุลาคม 2522 นั้นเอง ความล่าช้าเกิดขึ้นเพราะสินค้าของโจทก์บกพร่องใช้งานไม่ได้ โจทก์จึงต้องรับผิดในความล่าช้านั้น จะถือว่าโจทก์ส่งมอบเครื่องสูบน้ำแล้ว ตั้งแต่เดือนกุมภาพันธ์ 2521 ไม่ได้ เพราะการส่งมอบเครื่องสูบน้ำของโจทก์ก็คือ การชำระหนี้ตามสัญญาซื้อขายนั่นเอง ตามสัญญานั้นโจทก์จะต้องส่งเครื่องสูบน้ำที่มีอุปกรณ์ครบถ้วนและต้องเป็นเครื่องสูบน้ำที่อยู่ในสภาพใช้งานได้ เมื่อเครื่องสูบน้ำขาดอุปกรณ์บางชิ้นและใช้งานไม่ได้ ดังนี้จำเลยย่อมมีสิทธิจะปฏิเสธไม่รับเครื่องสูบน้ำนั้นได้ โจทก์จะบังคับให้จำเลยรับเครื่องสูบน้ำดังกล่าวไว้หาได้ไม่ และจำเลยก็ไม่ยอมรับเครื่องสูบน้ำนั้นจนกระทั่งโจทก์ได้แก้ไขจนใช้งานได้แล้ว การที่โจทก์ส่งเครื่องสูบน้ำมาให้จำเลยในตอนแรกเมื่อเดือนกุมภาพันธ์ 2521 จึงยังถือไม่ได้ว่าเป็นการส่งมอบอันเป็นการชำระหนี้ตามสัญญาซื้อขาย ต้องถือว่าโจทก์เพิ่งส่งมอบเมื่อวันที่ 16 ตุลาคม 2522 ซึ่งเป็นวันที่โจทก์ส่งเครื่องสูบน้ำที่อยู่ในสภาพใช้งานได้ แม้สัญญาซื้อขายจะไม่ได้ระบุว่า การส่งมอบจะต้องทำอย่างไร จึงจะถือว่าสมบูรณ์ แต่การตีความว่า โจทก์มีสิทธิส่งเครื่องสูบน้ำที่ใช้งานไม่ได้นั้น ย่อมไม่เป็นไปตามความประสงค์ในทางสุจริตแต่อย่างไรก็ดี จำเลยมีส่วนทำให้การส่งมอบล่าช้าอยู่เหมือนกัน โจทก์ส่งเครื่องสูบน้ำให้ตั้งแต่เดือนกุมภาพันธ์ 2521 จำเลยเพิ่งตรวจสอบเมื่อเดือนสิงหาคม 2521 จึงทราบว่าเครื่องสูบน้ำขาดอุปกรณ์และต่อมาจึงทราบว่าใช้งานไม่ได้ ทั้งไม่ปรากฏว่าจำเลยเสียหายอะไรเป็นพิเศษจากการส่งมอบล่าช้า จึงเห็นสมควรลดค่าปรับลงจากที่ศาลชั้นต้นกำหนดไว้อีกซึ่งศาลมีอำนาจลดได้เองตามบทบัญญัติ ของประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 383
ข้อที่จำเลยไม่ได้ยกขึ้นต่อสู้ไว้ให้เป็นประเด็นในศาลล่างแล้ว ข้อต่อสู้ดังกล่าวของจำเลยก็ไม่มีกฎหมายสนับสนุนอีกด้วย จึงฟังไม่ขึ้น
ย่อยาว
โจทก์ฟ้องว่า จำเลยทำสัญญาซื้อเครื่องสูบน้ำจากโจทก์ ๒ รายการ รายการแรก ๒ เครื่อง รายการที่ ๒ จำนวน ๒๔ เครื่อง โจทก์ส่งมอบเครื่องสูบน้ำทั้ง ๒ รายการให้จำเลยแล้วและจำเลยตรวจรับเสร็จเมื่อวันที่ ๒๕ ตุลาคม ๒๕๒๒ จำเลยไม่ยอมชำระราคา ขอให้บังคับให้จำเลยให้ราคาเครื่องสูบน้ำ ๒ รายการพร้อมด้วยดอกเบี้ย
จำเลยให้การและฟ้องแย้งว่า โจทก์ผิดสัญญาส่งเครื่องสูบน้ำรายการที่ ๒ มีอุปกรณ์ไม่ถูกต้องครบถ้วนและนำไปใช้การไม่ได้ ทั้งส่งเครื่องสูบน้ำทั้ง ๒ รายการล่าช้าเกินกำหนด ต้องเสียค่าปรับให้จำเลยตามสัญญาในอัตราร้อยละ ๕ ต่อเดือนของราคาของที่ขาดส่งตลอดเวลาที่ล่าช้า และโจทก์จะต้องเสียภาษีอัตราร้อยละ ๑ ขอให้โจทก์ชำระเงินค่าปรับ และค่าภาษีพร้อมด้วยดอกเบี้ย
โจทก์ให้การแก้ฟ้องแย้งว่า ฟ้องแย้งเคลือบคลุม สิทธิเรียกเอาค่าปรับขาดอายุความ ๑ ปี เครื่องสูบน้ำที่โจทก์ส่งมอบใช้งานได้ตามสัญญา จำเลยตรวจรับเครื่องสูบน้ำล่าช้า จะถือว่าโจทก์ส่งมอบล่าช้าไม่ได้ จำเลยคำนวณค่าปรับไม่ถูกต้อง โจทก์ไม่จำเป็นต้องเสียภาษีให้จำเลย เพราะฟ้องแย้งของจำเลยไม่ได้บรรยายให้ชัดแจ้งว่า จำเลยใช้สิทธิใดมาเก็บภาษีส่วนนี้จากโจทก์ และไม่ได้ระบุว่าเป็นค่าภาษีอะไร
ศาลชั้นต้นพิพากษาให้จำเลยชำระเงิน ๑,๑๙๑,๔๔๙.๓๓ บาท พร้อมด้วยดอกเบี้ยแก่โจทก์
โจทก์และจำเลยอุทธรณ์
ศาลอุทธรณ์พิพากษาแก้ให้จำเลยชำระเงิน ๑,๒๙๗.๙๐๕.๓๓ บาท พร้อมด้วยดอกเบี้ยแก่โจทก์
จำเลยฎีกา
ศาลฎีกาฟังข้อเท็จจริงว่า จำเลยซื้อเครื่องสูบน้ำจากโจทก์ ๒ รายการ รายแรกจำนวน ๒ เครื่อง รายการที่ ๒ จำนวน ๒๔ เครื่อง คงมีปัญหาเฉพาะเครื่องสูบน้ำรายการที่ ๒ ตามสัญญาซื้อขายระหว่างโจทก์จำเลย โจทก์จะต้องส่งมอบเครื่องสูบน้ำรายการที่ ๒ จำนวน ๒๔ เครื่องให้จำเลยภายในวันที่ ๓ กุมภาพันธ์ ๒๕๒๑ โจทก์ส่งมอบในวันที่ ๖ กุมภาพันธ์ ๒๕๒๑ จำนวน ๑๒ เครื่อง ส่วนอีก ๑๒ เครื่อง โจทก์จำเลยยังโต้แย้งกันอยู่ว่า ส่งในวันที่ ๓ หรือวันที่ ๖ กุมภาพันธ์ ๒๕๒๑ กรรมการตรวจรับของจำเลยตรวจพบว่าเครื่องสูบน้ำขาดอุปกรณ์ไป ๒ อย่าง คือเครื่องวัดรอบเครื่องยนต์และเครื่องวัดความดันน้ำมัน วันที่ ๓๑ สิงหาคม ๒๕๒๑ จำเลยได้แจ้งให้โจทก์ส่งอุปกรณ์ที่ขาดไป โจทก์รับเครื่องสูบน้ำไปทำการแก้ไขแล้วส่งกลับคืนมาให้จำเลย จำเลยทำการทดสอบแล้วปรากฏว่า เครื่องสูบน้ำทำงานไม่ได้ เนื่องจากการต่อท่อไม่ถูกต้อง โจทก์จึงขอรับเครื่องสูบน้ำทั้ง ๒๔ เครื่องไปแก้ไขใหม่แล้วส่งกลับมาให้จำเลยเมื่อวันที่ ๑๖ ตุลาคม ๒๕๒๒ กรรมการของจำเลยได้ตรวจรับเรียบร้อยเมื่อวันที่ ๒๕ ตุลาคม ๒๕๒๒ สัญญาซื้อขายระหว่างโจทก์จำเลย ได้กำหนดไว้ในข้อ ซี ๑๖ ว่า ถ้าผู้ขายไม่สามารถส่งมอบสินค้าได้ภายในกำหนด ผู้ซื้อมีสิทธิเรียกร้องค่าปรับจากผู้ขายได้ เป็นรายเดือนในอัตราร้อยละ ๕ ของราคาสินค้าที่ยังไม่ได้ส่งมอบ แล้ววินิจฉัยว่าตามสัญญา โจทก์จะต้องส่งเครื่องสูบน้ำให้จำเลยภายในวันที่ ๓ กุมภาพันธ์ ๒๕๒๑ เมื่อโจทก์ส่งของเกินกำหนดเวลาดังกล่าวก็ต้องถือว่าส่งมอบล่าช้าแล้ว และเมื่อปรากฏว่า เครื่องสูบน้ำที่โจทก์ส่งใช้งานไม่ได้จนโจทก์ต้องรับคืนไปแก้ไข และส่งมาให้จำเลยในวันที่ ๑๖ ตุลาคม ๒๕๒๒ เช่นนี้ก็ต้องถือว่าโจทก์เพิ่งส่งมอบเครื่องสูบน้ำในวันที่ ๑๖ ตุลาคม ๒๕๒๒ นั้นเอง ความล่าช้าเกิดขึ้นเพราะสินค้าของโจทก์บกพร่องใช้งานไม่ได้ โจทก์จึงต้องรับผิดในความล่าช้านั้น จะถือว่าโจทก์ส่งมอบเครื่องสูบน้ำแล้วตั้งแต่เดือนกุมภาพันธ์ ๒๕๒๑ ไม่ได้ เพราะการส่งมอบเครื่องสูบน้ำของโจทก์ก็คือการชำระหนี้ตามสัญญาซื้อขายนั่นเอง ตามสัญญานั้นโจทก์จะต้องส่งเครื่องสูบน้ำที่มีอุปกรณ์ครบถ้วน และต้องเป็นเครื่องสูบน้ำที่อยู่ในสภาพใช้งานได้ เมื่อเครื่องสูบน้ำขาดอุปกรณ์บางชิ้น และใช้งานไม่ได้ ดังนี้ จำเลยย่อมมีสิทธิจะปฏิเสธไม่รับเครื่องสูบน้ำนั้นได้ โจทก์จะบังคับให้จำเลยรับเครื่องสูบน้ำดังกล่าวไว้หาได้ไม่ และจำเลยก็ไม่ยอมรับเครื่องสูบน้ำนั้นจนกระทั่งโจทก์ได้แก้ไขจนใช้งานได้แล้ว การที่โจทก์ส่งเครื่องสูบน้ำมาให้จำเลยในตอนแรกเมื่อเดือนกุมภาพันธ์ ๒๕๒๑ จึงยังถือไม่ได้ว่าเป็นการส่งมอบอันเป็นการชำระหนี้ตามสัญญาซื้อขาย ต้องถือว่าโจทก์เพิ่งส่งมอบเมื่อวันที่ ๑๖ ตุลาคม ๒๕๒๒ ซึ่งเป็นวันที่โจทก์ส่งเครื่องสูบน้ำที่อยู่ในสภาพใช้งานได้ แม้สัญญาซื้อขายจะไม่ได้ระบุว่า การส่งมอบจะต้องทำอย่างไร จึงจะถือว่าสมบูรณ์ แต่การตีความว่าโจทก์มีสิทธิส่งเครื่องสูบน้ำที่ใช้งานไม่ได้นั้น ย่อมไม่เป็นไปตามความประสงค์ในทางสุจริตแต่อย่างไรก็ดี จำเลยมีส่วนทำให้การส่งมอบล่าช้าอยู่เหมือนกัน โจทก์ส่งเครื่องสูบน้ำให้ตั้งแต่เดือนกุมภาพันธ์ ๒๕๒๑ จำเลยมิได้ทำการตรวจสอบเพิ่งจะตรวจสอบครั้งแรกเมื่อวันที่ ๓๐ สิงหาคม ๒๕๒๑ จึงทราบว่าเครื่องสูบน้ำขาดอุปกรณ์และต่อมาจึงทราบว่าใช้งานไม่ได้ ทั้งไม่ปรากฏว่าจำเลยเสียหายอะไรเป็นพิเศษจากการส่งมอบล่าช้า จึงเห็นสมควรลดค่าปรับลงจากที่ศาลชั้นต้นกำหนดไว้อีก ซึ่งศาลมีอำนาจลดได้เองตามบทบัญญัติของประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา ๓๘๓ ที่จำเลยอ้างว่าโจทก์ไม่มีสิทธิเรียกดอกเบี้ยจากเงินค้าเครื่องสูบน้ำจากจำเลยนั้น เห็นว่านอกจากจำเลยจะไม่ได้ยกปัญหาเหล่านี้ขึ้นต่อสู้ ไว้ให้เป็นประเด็น ในศาลล่างแล้ว ข้อต่อสู้ดังกล่าวของจำเลยก็ไม่มีกฎหมายสนับสนุนอีกด้วย จึงฟังไม่ขึ้น
ส่วนเรื่องภาษีนั้น ตามสัญญาซื้อขายระหว่างโจทก์จำเลยข้อ ซี ๕ ว่า ผู้ซื้อเป็นผู้ชำระภาษีการค้า จำเลยก็หักภาษีการค้าจากโจทก์ไม่ได้
พิพากษาแก้คำพิพากษาศาลอุทธรณ์เป็นว่า ให้จำเลยชำระเงิน ๑,๑๐๐,๘๐๑.๓๓ บาท พร้อมดอกเบี้ยแก่โจทก์
