แหล่งที่มา : เนติบัณฑิตยสภา
ย่อสั้น
ศาลพิพากษาให้จำเลยชำระเงินแก่โจทก์ หากไม่ชำระให้ยึดทรัพย์จำนองออกขายทอดตลาด หากได้เงินไม่พอชำระหนี้ให้ยึดทรัพย์สินอื่นของจำเลยออกขายทอดตลาดชำระหนี้จนครบ การยึดที่ดินของลูกหนี้ตามคำพิพากษาซึ่งไม่ใช่ทรัพย์สินที่จำนองไว้แต่ยังไม่นำออกขายจนกว่ามีการขายทอดตลาดที่ดินจำนองเสร็จสิ้นและได้เงินไม่พอชำระหนี้จึงจะนำที่ดินนั้นออกขายย่อมไม่เป็นการขัดต่อขั้นตอนการบังคับคดีตามคำพิพากษา
ย่อยาว
คดีสืบเนื่องมาจากศาลอุทธรณ์ภาค 1 พิพากษาให้จำเลยทั้งสามร่วมกันหรือแทนกันชำระเงินจำนวน 7,337,000 บาท แก่โจทก์พร้อมดอกเบี้ยอัตราร้อยละ 15 ต่อปี ในต้นเงิน 6,250,000 บาท นับถัดจากวันฟ้องจนกว่าจะชำระเสร็จ หากไม่ชำระให้ยึดที่ดินโฉนดเลขที่ 38922, 20730, 20731 ออกขายทอดตลาดชำระหนี้ หากขายทอดตลาดได้เงินไม่พอชำระหนี้ ให้ยึดทรัพย์สินอื่นของจำเลยทั้งสามขายทอดตลาดชำระหนี้แก่โจทก์จนครบ เฉพาะจำเลยที่ 3 ไม่ต้องรับผิดเกินกว่าทรัพย์มรดกของนายมนัสหรือนัติปิ่นทองคำ อันตกได้แก่จำเลยที่ 3 แต่จำเลยทั้งสามไม่ยอมชำระหนี้ตามคำพิพากษาโจทก์ขอให้บังคับคดี เจ้าพนักงานบังคับคดีได้ยึดทรัพย์จำนองคือ ที่ดินโฉนดเลขที่ 20730, 20731 ออกขายทอดตลาดชำระหนี้ ส่วนที่ดินโฉนดเลขที่ 38922 ได้มีการยึดทรัพย์ออกขายทอดตลาดก่อนแล้ว แต่ขายทอดตลาดทรัพย์จำนองที่ดินทั้งสามแปลงไม่ได้ โจทก์ขอยึดทรัพย์อื่นของจำเลยทั้งสามซึ่งศาลชั้นต้นอนุญาต และโจทก์ได้นำเจ้าพนักงานบังคับคดียึดทรัพย์ที่ดินโฉนดเลขที่ 11496 เนื้อที่ประมาณ 1,500 ไร่ ซึ่งเป็นของจำเลยที่ 3 ที่มีกรรมสิทธิ์รวมกับผู้อื่นออกขายทอดตลาดชำระหนี้
จำเลยที่ 3 ยื่นคำร้องขอให้งดการบังคับคดีและสั่งเพิกถอนการยึดที่ดินโฉนดเลขที่ 11496
ศาลชั้นต้นมีคำสั่งให้เพิกถอนคำสั่งเดิมที่อนุญาตให้ยึดทรัพย์ที่ดินโฉนดเลขที่11496 และงดการขายทอดตลาดทรัพย์ดังกล่าวให้โจทก์ชำระค่าธรรมเนียมการยึดทรัพย์แล้วไม่มีการขาย
โจทก์อุทธรณ์
ศาลอุทธรณ์ภาค 2 พิพากษาแก้เป็นว่า ให้โจทก์ชำระค่าธรรมเนียมในอัตราร้อยละ3.5 จากราคาทรัพย์ที่ยึด แต่ไม่เกินจำนวนหนี้ที่จำเลยที่ 3 จะต้องรับผิดในการบังคับคดีนอกจากที่แก้ให้เป็นไปตามคำสั่งศาลชั้นต้น
โจทก์ฎีกา
ศาลฎีกาวินิจฉัยว่า “ข้อเท็จจริงที่คู่ความไม่ฎีกาโต้แย้งฟังได้ว่า นางพรทิพย์ สุขดี กับจำเลยที่ 2 เป็นผู้ร่วมกันกู้ยืมเงินจากโจทก์ และนางพรทิพย์จดทะเบียนจำนองที่ดินโฉนดเลขที่ 38922, 20730 และ 20731 ตำบลบ้านสวน อำเภอเมืองชลบุรี จังหวัดชลบุรี พร้อมสิ่งปลูกสร้างเป็นประกัน และนายมนัสหรือนัต ปิ่นทองคำ ทำสัญญาค้ำประกันยอมรับผิดอย่างลูกหนี้ร่วม ต่อมานางพรทิพย์ถึงแก่ความตาย จำเลยที่ 1 เป็นผู้จัดการมรดกนางพรทิพย์ และนายมนัสหรือนัตถึงแก่ความตาย จำเลยที่ 3 เป็นผู้จัดการมรดกนายมนัสหรือนัต หลังจากศาลอุทธรณ์ภาค 1 พิพากษายืนให้จำเลยทั้งสามชำระหนี้แก่โจทก์และคดีถึงที่สุดแล้ว โจทก์ดำเนินการบังคับคดียึดทรัพย์จำนองที่ดินโฉนดเลขที่ 20730 และ 20731 พร้อมสิ่งปลูกสร้าง เมื่อวันที่ 24 มีนาคม 2541 เจ้าพนักงานบังคับคดีประเมินราคาที่ดินทั้งสองแปลงพร้อมสิ่งปลูกสร้างรวม 486,500บาท โดยที่ดินโฉนดเลขที่ 20730 มีเนื้อที่ 46 ตารางวา โฉนดเลขที่ 20731 มีเนื้อที่ 45ตารางวา ส่วนที่ดินโฉนดเลขที่ 38922 ทรัพย์จำนองอีกแปลงหนึ่งนั้นมีเนื้อที่ 130 ตารางวา เจ้าหนี้อื่นนำยึดไว้ก่อนแล้วเมื่อวันที่ 13 ตุลาคม 2538 เจ้าพนักงานบังคับคดีประเมินราคา 130,000 บาท เจ้าพนักงานบังคับคดียังขายที่ดินทรัพย์จำนองทั้งสามแปลงไม่ได้ เมื่อวันที่ 17 มิถุนายน 2542 โจทก์ขอยึดที่ดินพิพาทโฉนดเลขที่ 11496 ของจำเลยที่ 3 ซึ่งถือกรรมสิทธิ์รวมกับบุคคลอื่น ศาลชั้นต้นมีคำสั่งอนุญาต เจ้าพนักงานบังคับคดีทำการยึดเมื่อวันที่ 6 กรกฎาคม 2542 ที่ดินพิพาทมีเนื้อที่ประมาณ 1,500 ไร่ต่อมาวันที่ 22 กุมภาพันธ์ 2543 ศาลชั้นต้นเห็นว่าการบังคับคดีทรัพย์จำนองยังไม่เสร็จสิ้น จึงมีคำสั่งให้ถอนการยึดและให้โจทก์เสียค่าธรรมเนียมการยึดทรัพย์ไม่มีการขาย คดีมีปัญหาวินิจฉัยตามฎีกาของโจทก์ว่า สมควรให้ถอนการยึดที่ดินพิพาทหรือไม่ เห็นว่าหนี้ตามคำพิพากษามีจำนวน 7,337,000 บาท และมีดอกเบี้ยอัตราร้อยละ 15ต่อปี จากต้นเงิน 6,250,000 บาท นับถัดจากวันฟ้องคือวันที่ 8 เมษายน 2536 เป็นต้นไปจนกว่าจะชำระเสร็จด้วย คำนวณแล้วดอกเบี้ยตกปีละ 1,100,550 บาท คำนวณถึงวันที่โจทก์ขอยึดที่ดินพิพาททั้งต้นและดอกเบี้ยรวมมากกว่า 10,000,000 บาท ทรัพย์จำนองทั้งสามแปลงมีราคาตามราคาประเมินของเจ้าพนักงานบังคับคดีรวมไม่ถึง1,000,000 บาท ที่ดินพิพาทแม้ปัจจุบันเป็นชื่อจำเลยที่ 3 ถือกรรมสิทธิ์รวม แต่จำเลยที่ 3 รับมรดกมาจากนายมนัสหรือนัตผู้ค้ำประกันซึ่งต้องรับผิดเป็นลูกหนี้ร่วม ที่ดินแปลงนี้จึงอยู่ในขอบเขตที่อาจถูกบังคับคดีได้ตามคำพิพากษา เจ้าพนักงานบังคับคดีตีราคาที่ดินพิพาท 98,119,440 บาท จริงอยู่แม้การบังคับคดีตามคำพิพากษาจะต้องบังคับเอาแก่ทรัพย์จำนองก่อน หากไม่ครบจำนวนหนี้จึงจะบังคับเอาแก่ทรัพย์สินอื่นแต่การยึดทรัพย์ที่ดินพิพาทสืบเนื่องจากศาลชั้นต้นสั่งอนุญาตให้ยึด หากเพิกถอนการยึดเสียทันที โจทก์ก็ต้องเสียค่าธรรมเนียมการยึดทรัพย์โดยไม่มีการขายอัตราร้อยละ3.5 แม้ศาลอุทธรณ์ภาค 2 จะพิพากษาแก้ให้คำนวณจากยอดจำนวนหนี้ที่จำเลยที่ 3 ต้องรับผิดในการบังคับคดีก็คงเป็นยอดหนี้ไม่ต่ำกว่า 10,000,000 บาท เป็นเงินค่าธรรมเนียมจำนวนมากเนื่องจากจำเลยที่ 3 ต้องรับผิดอย่างลูกหนี้ร่วม และการขายทอดตลาดทรัพย์จำนองทั้งสามแปลงยังไม่เสร็จสิ้น ก็ยังไม่อาจทราบจำนวนหนี้ที่เหลือที่จะบังคับคดีต่อไป และนำมาเป็นเกณฑ์คำนวณค่าธรรมเนียมตามคำพิพากษาศาลอุทธรณ์ภาค 1 ได้ อีกประการหนึ่งจากสภาพราคาทรัพย์จำนองที่เห็นได้ว่าไม่พอชำระหนี้ตามคำพิพากษา เมื่อขายทรัพย์จำนองเสร็จก็ต้องกลับมายึดที่ดินพิพาทใหม่การยึดที่ดินพิพาทไว้แต่ยังไม่ต้องนำออกขายจนกว่ามีการขายทอดตลาดจำนองเสร็จสิ้นและได้เงินไม่พอชำระหนี้จึงค่อยนำที่ดินพิพาทออกขายก็ไม่ขัดต่อขั้นตอนการบังคับคดีตามคำพิพากษาและก่อให้เกิดความเป็นธรรมแก่ทุกฝ่าย ที่ศาลอุทธรณ์ภาค 2 พิพากษานั้น ศาลฎีกาไม่เห็นพ้องด้วย ฎีกาโจทก์ฟังขึ้น”
พิพากษากลับว่า ให้ยกคำสั่งศาลล่างทั้งสองที่ให้ถอนการยึดที่ดินโฉนดเลขที่ 11496 แต่ให้รอการขายไว้ก่อนจนกว่าการขายที่ดินทรัพย์จำนองทั้งหมดเสร็จสิ้นและได้เงินไม่พอชำระหนี้ จึงอนุญาตให้นำที่ดินโฉนดเลขที่ 11496 ที่ยึดไว้ออกขาย
