แหล่งที่มา : กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา
ย่อสั้น
กฎหมายล้มละลายของประเทศฝรั่งเศสคล้ายกับกฎหมายล้มละลายของประเทศไทย แต่ไม่มีมาตราใดบัญญัติไว้ชัดแจ้งเช่นกฎหมายล้มละลายของประเทศไทย คงมีแต่หลักทั่วไปในประมวลกฎหมายแพ่งของ ประเทศฝรั่งเศส มาตรา 11 และมาตรา 2123 ระบุว่า ชาวต่างชาติมีสิทธิที่จะยื่นขอรับชำระหนี้จากทรัพย์สินในประเทศฝรั่งเศส ได้ ดังนั้น แม้จะไม่มีมาตราใดบัญญัติไว้โดยเฉพาะในกฎหมาย ล้มละลายของประเทศฝรั่งเศสเช่นเดียวกับกฎหมายล้มละลายแห่งประเทศไทย แต่เมื่อเจ้าหนี้พิสูจน์ ให้รับฟังได้ว่า เจ้าหนี้ใน ประเทศไทยมีสิทธิขอรับชำระหนี้ในคดีล้มละลายในประเทศฝรั่งเศส ได้ ทั้งเจ้าหนี้ไม่เคยได้รับหรือมีสิทธิรับทรัพย์สินหรือส่วนแบ่ง จากทรัพย์สินของลูกหนี้ (จำเลย) ที่ 1 นอกราชอาณาจักร กรณี ถือได้ว่าเจ้าหนี้ได้ปฏิบัติครบถ้วนตามเงื่อนไขในมาตรา 178 แห่ง พระราชบัญญัติล้มละลาย พ.ศ. 2483 แล้ว เจ้าหนี้จึงมีสิทธิขอ รับชำระหนี้ในประเทศไทยได้.
ย่อยาว
คดีนี้ศาลชั้นต้นมีคำสั่งให้พิทักษ์ทรัพย์ของบริษัทนครหลวงวิสาหกิจ จำกัด ลูกหนี้ที่ 1 ไว้เด็ดขาด และพิพากษาให้บริษัทนครหลวงวิสาหกิจ จำกัด ลูกหนี้ที่ 1 ล้มละลาย ส่วนลูกหนี้ที่ 2ระหว่างพิจารณาของศาลชั้นต้นถูกศาลมีคำสั่งพิทักษ์ทรัพย์เด็ดขาดในคดีอื่น ศาลชั้นต้นจึงมีคำสั่งจำหน่ายคดีเฉพาะลูกหนี้ที่ 2 ต่อมาบริษัทติสเมตาล ลิออนแนลดูปองต์ หรือเทเลเฟล็กซ์ ลิออนแนลคูปองต์หรือลิออนแนลดูปองต์ จำกัด โดยนายอัศวิน ปราศภัยผู้รับมอบอำนาจ เจ้าหนี้ได้ยื่นคำขอรับชำระหนี้เป็นค่าหนี้เงินยืมที่ทดรองจ่ายแทนบริษัทลูกหนี้ที่ 1 ไปจำนวน 2,237,500 บาท จากกองทรัพย์สินของบริษัทลูกหนี้ที่ 1
เจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์นัดบรรดาเจ้าหนี้และลูกหนี้ให้มาตรวจคำขอรับชำระหนี้แล้ว ไม่มีผู้ใดโต้แย้งคำขอรับชำระหนี้ของเจ้าหนี้
เจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์สอบสวนแล้ว เห็นว่า เจ้าหนี้เป็นนิติบุคคลประเภทบริษัท จำกัด จดทะเบียน ณ ประเทศฝรั่งเศส เจ้าหนี้จึงเป็นนิติบุคคลต่างประเทศ ซึ่งมีภูมิลำเนาอยู่นอกราชอาณาจักรเจ้าหนี้จะต้องปฏิบัติตามเงื่อนไขในมาตรา 178 แห่งพระราชบัญญัติล้มละลาย พ.ศ. 2483 แต่เจ้าหนี้ไม่อาจพิสูจน์ให้เห็นได้ว่าเจ้าหนี้ในประเทศไทยก็มีสิทธิขอรับชำระหนี้ในคดีล้มละลายตามกฎหมายและในศาลแห่งประเทศฝรั่งเศสได้ เท่ากับเจ้าหนี้ไม่อาจปฏิบัติตามเงื่อนไขตามมาตรา 178 แห่งพระราชบัญญัติล้มละลาย พ.ศ. 2483 ได้เจ้าหนี้จึงไม่อาจขอรับชำระหนี้ในคดีล้มละลายได้เห็นสมควรยกคำขอรับชำระหนี้ของเจ้าหนี้ ตามพระราชบัญญัติล้มละลาย พ.ศ. 2483มาตรา 107(1)
ศาลชั้นต้นพิจารณาแล้ว มีคำสั่งให้ยกคำขอรับชำระหนี้ของเจ้าหนี้
เจ้าหนี้อุทธรณ์
ศาลอุทธรณ์เห็นว่า เจ้าหนี้ได้ปฏิบัติตามเงื่อนไขในมาตรา178(1) แล้วเจ้าหนี้มีสิทธิขอรับชำระหนี้ในประเทศไทยได้ แต่เจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์ยังไม่ทำความเห็นเรื่องหนี้สินว่าอาจขอรับชำระได้หรือไม่ ควรให้ศาลชั้นต้นมีคำสั่งในข้อนี้ต่อไป พิพากษายกคำสั่งศาลชั้นต้น ให้ศาลชั้นต้นดำเนินกระบวนพิจารณาต่อไปแล้วมีคำสั่งใหม่ตามรูปคดี
เจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์ฎีกา
ศาลฎีกาวินิจฉัยว่า มีปัญหาตามฎีกาของเจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์ว่า ในการยื่นคำขอรับชำระหนี้ในคดีล้มละลายคดีนี้ของเจ้าหนี้ได้ปฏิบัติตามเงื่อนไขในมาตรา 178 แห่งพระราชบัญญัติล้มละลายพ.ศ. 2483 แล้วหรือไม่ ปัญหาดังกล่าวข้อเท็จจริงได้ความจากคำนายอัศวิน ปราศภัยทนายความของบริษัทเจ้าหนี้ที่ให้ไว้กับเจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์ว่า ได้มีจดหมายติดต่อไปยังประเทศฝรั่งเศสเพื่อขอหลักฐานเกี่ยวกับข้อกฎหมายดังกล่าว ประเทศฝรั่งเศสส่งโทรสารพร้อมทั้งยืนยันว่าเจ้าหนี้ในประเทศไทยอาจขอรับชำระหนี้ในประเทศฝรั่งเศสได้ ปรากฏตามเอกสารพร้อมคำแปลเอกสารหมาย จ.14ส่วนกฎหมายล้มละลายของประเทศฝรั่งเศสคล้ายกับกฎหมายล้มละลายของประเทศไทยแต่ไม่มีมาตราใดบัญญัติไว้ชัดแจ้งเช่นกฎหมายล้มละลายของประเทศไทย คงมีแต่หลักทั่วไปในประมวลกฎหมายแพ่งของประเทศฝรั่งเศส มาตรา 11 และมาตรา 2123 ตามเอกสารหมาย จ.14/1พร้อมคำแปลเอกสารหมาย จ.14/2 เห็นว่า ตามเอกสารดังกล่าวระบุว่าฯลฯ ชาวต่างชาติ (ในกรณีนี้คือคนสัญชาติไทย) จึงย่อมมีสิทธิที่จะยื่นขอรับชำระหนี้จากทรัพย์สินในประเทศฝรั่งเศสได้ ทั้งนี้อันเนื่องมาจากเหตุผลตามกฎหมายดังนี้
มาตรา 11 แห่งประมวลกฎหมายแพ่ง กล่าวว่า “คนในสัญชาติอื่นมีสิทธิและหน้าที่ภายใต้กฎหมายแพ่งของประเทศฝรั่งเศส เช่นเดียวกันกับที่คนสัญชาติฝรั่งเศสจะมีสิทธิและหน้าที่ในรัฐของคนสัญชาตินั้นสังกัด” ฯลฯ ดังนั้น แม้จะไม่มีมาตราใดบัญญัติไว้โดยเฉพาะในกฎหมายล้มละลายของประเทศฝรั่งเศสเช่นเดียวกับกฎหมายล้มละลายแห่งประเทศไทย แต่เมื่อเจ้าหนี้นำนายอัศวินมาเป็นพยานในชั้นสอบสวนของเจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์ นายอัศวินมีอาชีพเป็นทนายความ ทั้งเป็นผู้ติดต่อกับประเทศฝรั่งเศสจนกระทั่งได้บทบัญญัติกฎหมายแพ่งของประเทศฝรั่งเศสดังที่กล่าวแล้วมาประกอบซึ่งกฎหมายแพ่งของประเทศฝรั่งเศสดังกล่าวไม่มีบทบัญญัติห้ามเจ้าหนี้ที่อยู่ในต่างประเทศ ดังนั้นเจ้าหนี้ที่อยู่ในต่างประเทศเช่น เจ้าหนี้ในประเทศไทยก็อาจพิสูจน์หนี้ได้ ศาลฎีกาจึงเห็นว่า ตามทางนำสืบของเจ้าหนี้เป็นการพิสูจน์ของเจ้าหนี้เพียงพอที่จะรับฟังได้ว่า เจ้าหนี้ในประเทศไทยย่อมมีสิทธิขอรับชำระหนี้ในคดีล้มละลายในประเทศฝรั่งเศสได้เช่นเดียวกับเจ้าหนี้ซึ่งมีสิทธิขอรับชำระหนี้ในคดีล้มละลายในประเทศไทยทั้งนายอัศวิน พยานเจ้าหนี้แถลงว่าเจ้าหนี้ไม่เคยได้รับหรือมีสิทธิรับทรัพย์สินหรือส่วนแบ่งจากทรัพย์สินของลูกหนี้ที่ 1 นอกราชอาณาจักร กรณีของเจ้าหนี้ถือได้ว่าเจ้าหนี้ได้ปฏิบัติครบถ้วนตามเงื่อนไขในมาตรา 178 แห่งพระราชบัญญัติล้มละลาย พ.ศ. 2483 แล้วเจ้าหนี้จึงมีสิทธิขอรับชำระหนี้ในประเทศไทยได้ ส่วนมูลแห่งหนี้เจ้าหนี้มีสิทธิจะได้รับจำนวนเพียงใด ศาลชั้นต้นยังมิได้วินิจฉัยไม่มีประเด็นในชั้นนี้ ที่ศาลอุทธรณ์พิพากษาให้ยกคำสั่งของศาลชั้นต้น แล้วให้ศาลชั้นต้นทำการพิจารณาแล้วมีคำสั่งใหม่ตามรูปคดีนั้น ชอบแล้ว ฎีกาของเจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์ฟังไม่ขึ้น
พิพากษายืน.
