แหล่งที่มา : กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา
ย่อสั้น
โจทก์ได้ภาระจำยอมเหนืออสังหาริมทรัพย์ของจำเลยมาไม่ใช่โดยทางนิติกรรมโจทก์ต้องเป็นผู้ไปขอจดทะเบียนภาระจำยอมนั้นต่อพนักงานเจ้าหน้าที่เองหาใช้หน้าที่ของจำเลยผู้เป็นเจ้าของภาระทรัพย์ไม่
โจทก์ได้ภาระจำยอมเหนืออสังหาริมทรัพย์ของจำเลยโดยไม่ใช่ทางนิติกรรมโจทก์ยังไม่มีสิทธิ์มาฟ้องขอให้ศาลบังคับจำเลยให้ยอมให้จดทะเบียนภาระจำยอมเหนือทรัพย์นั้น ในเมื่อโจทก์ยังมิได้ ไปขอจดทะเบียนหรือปรากฏว่าจำเลยแสดงการไม่ยินยอม ขัดขวางหรือทำผิดต่อภาระจำยอมอย่างใดอันเป็นมูลที่โจทก์จะยกขึ้นฟ้องได้ตามประมวลวิธีพิจารณาแพ่ง ม.55.
ย่อยาว
โจทก์ฟ้องขอให้ศาลแสดงว่าที่รายพิพาทเป็นสาธารณสมบัติของแผ่นดิน หรือหาไม่ก็ให้บังคับจำเลยจัดการจดทะเบียนภาระจำยอม
ศาลชั้นต้นพิพากษายกฟ้อง ศาลอุทธรณ์พิพากษากลับว่า เมื่อจำเลยรับโอนมฤดกที่พิพาทรายนี้แล้ว บังคับให้ให้จดทะเบียนภาระจำยอมลงไว้ด้วย
ศาลฎีกาเห็นว่า ภาระจำยอมรายพิพาทนี้เป็นทรัพยสิทธิซึ่งโจทก์ได้มาไม่ใช่โดยทางนิติกรรม(ภาระจำยอมเหนือทรัพย์รายพิพาทซึ่งจะเป็นของจำเลย) ตามป.พ.พ.ม.๑๒๙๙ โจทก์มีสิทธิที่จะขอจดทะเบียนภาระจำยอมนั้นต่อพนักงานเจ้าหน้าที่ได้ กล่าวคือ โจทก์ต้องเป็นผู้ขอจดทะเบียน จำเลยต้องยอมให้จดทะเบียนนั้น ถ้าจำเลยไม่ยอม โจทก์จึงจะมีสิทธิฟ้องขอให้บังคับจำเลยให้ยอม ตามฟ้องของโจทก์ไม่ปรากฎว่าโจทก์ร้องขอจดทะเบียนภาระจำยอมต่อพนักงานเจ้าหน้าที่ และไม่ปรากฎว่าจำเลยไม่ยอมให้จดหรือขัดขวางแม้แต่จะโดยปริยายก็ดี กลับปรากฎว่าจำเลยมิได้ทำผิดภาระจำยอมแต่อย่างใด จำเลยก็ต่อสู้ว่า ก่อนฟ้องโจทก์ไม่ได้บอกกล่าวแสดงความประสงค์แก่จำเลยแต่อย่างใดเลย เมื่อเป็นเช่นนี้โจทก์จึงยังไม่มีมูลกรณีที่จะฟ้องร้องขอให้ศาลบังคับจำเลย จำเลยยังไม่ได้ทำอะไรให้เกิดข้อโต้เถียงขึ้นซึ่งโจทก์จะฟ้องได้ตามประมวลวิธีพิจารณาแพ่ง ม.๕๕ จึงพิพากษากลับศาลอุทธรณ์ ให้ยกฟ้องโจทก์
