แหล่งที่มา : กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา
ย่อสั้น
คดีล้มละลายที่ศาลมีคำสั่งเห็นชอบด้วยคำขอประนอมหนี้ ต่อมาปรากฏแก่ศาลว่าการประนอมหนี้ไม่อาจดำเนินไปได้โดยปราศจากอยุติธรรม ศาลจึงได้มีคำสั่งให้ยกเลิกการประนอมหนี้และพิพากษาให้ลูกหนี้ล้มละลายนั้น คำสั้งศาลที่ให้ยกเลิกการประนอมหนี้ย่อมไม่กระทบถึงการใดที่ได้กระทำไปแล้วตามข้อประนอมหนี้ ฉะนั้น ผู้ร้องซึ่งเป็นผู้ค้ำประกันลูกหนี้และได้ชำระเงินค่าใช้จ่ายตามคำขอประนอมหนี้และเงินที่จะต้องชำระแก่เจ้าหนี้แล้ว จึงขอคืนเงินดังกล่าวไม่ได้
ย่อยาว
คดีนี้ โจทก์ฟ้องขอให้จำเลยล้มละลายศาลมีคำสั่งพิทักษ์ทรัพย์จำเลยเด็ดขาด ต่อมาเจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์นัดประชุมเจ้าหนี้ครั้งแรก และรายงานต่อศาลว่าเจ้าหนี้ลงมติพิเศษยอมรับคำขอประนอมหนี้ ศาลไต่สวนลูกหนี้โดยเปิดเผยแล้วมีคำสั่งเห็นชอบด้วย
ต่อมาเจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์รายงานต่อศาลว่า ได้อนุญาตให้นายเชวงและนายศิลป์ ขอถอนคำขอชำระหนี้และเห็นว่าคนทั้งสองนี้น่าจะไม่ใช่เจ้าหนี้ที่แท้จริง การประนอมหนี้ไม่อาจดำเนินไปได้โดยปราศจากอยุติธรรม ศาลชั้นต้นไต่สวนแล้วมีคำสั่งให้ยกเลิกการประนอมหนี้แล้วพิพากษาให้จำเลยเป็นบุคคลล้มละลาย
นายทองอินผู้ร้องยื่นคำร้องต่อเจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์ขอรับเงินที่ชำระไว้ทั้งหมดในฐานะผู้ค้ำประกันคืน
เจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์สั่งว่า เงินที่ชำระทั้งหมดเป็นการกระทำตามคำขอประนอมหนี้ของลูกหนี้ การสั่งยกเลิกการประนอมหนี้และพิพากษาให้ลูกหนี้ล้มละลายย่อมไม่กระทบถึงการที่ได้กระทำไปแล้ว เจ้าพนักงานจึงไม่อาจคืนให้ผู้ร้องได้ ให้ยกคำร้อง
นายทองอินยื่นคำร้องขอคืนเงินต่อศาล
ศาลแพ่งเห็นชอบด้วยคำวินิจฉัยของเจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์ จึงสั่งให้ยกคำร้อง
นายทองอินผู้ร้องอุทธรณ์
ศาลอุทธรณ์พิพากษายืน
นายทองอินผู้ร้องฎีกา
ศาลฎีกาเห็นว่า ตามพระราชบัญญัติล้มละลาย มาตรา ๖๐ วรรคแรก ที่ว่าถ้าลูกหนี้ผิดนัดไม่ชำระหนี้ตามที่ได้ตกลงไว้ในการประนอมหนี้ก็ดี หรือปรากฏแก่ศาลโดยมีพยานหลักฐานว่าการประนอมหนี้นั้นไม่อาจดำเนินไปได้โดยปราศจากความอยุติธรรมหรือจะเป็นการเนิ่นช้าเกินสมควรก็ดี หรือการที่ศาลได้มีคำสั่งเห็นชอบด้วยนั้นเป็นเพราะถูกหลอกลวงทุจริตก็ดี เมื่อเจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์รายงานหรือเจ้าหนี้คนใดมีคำขอโดยทำเป็นคำร้อง ศาลมีอำนาจยกเลิกการประนอมหนี้และพิพากษาให้ลูกหนี้ล้มละลาย แต่ทั้งนี้ไม่กระทบถึงการใดที่ได้กระทำไปแล้วตามข้อประนอมหนี้นั้น เห็นว่าเมื่อผู้ร้องได้นำเงินมาชำระตามคำขอประนอมหนี้ ก็ได้ชื่อว่าได้กระทำการไปแล้วตามข้อประนอมหนี้ตามความในมาตรา ๖๐ ซึ่งในมาตรานี้ระบุไว้ชัดแจ้งว่า คำสั่งศาลที่ให้ยกเลิกการประนอมหนี้ไม่กระทบถึงการใดที่ได้กระทำไปแล้วตามข้อประนอมหนี้ ฉะนั้น ผู้ร้องจึงขอคืนเงินไม่ได้
พิพากษายืน ให้ยกฎีกาผู้ร้อง
