แหล่งที่มา : กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา
ย่อสั้น
การชำระหนี้อันเกิดจากสัญญารับขนของนั้น กฎหมายไม่ได้ห้ามมิให้ทำความตกลงล่วงหน้า ยกเว้นหรือจำกัดความรับผิดในการชำระหนี้ของลูกหนี้ เมื่อตัวแทนของโจทก์ลงลายมือชื่อแสดงความตกลงด้วยโดยชัดแจ้งว่า ถ้าเรือไม่สามารถรับขนสินค้าของโจทก์เนื่องด้วยเหตุสุดวิสัยหรือไม่มาถึงท่าเรือกรุงเทพอย่างปลอดภัย ผู้รับขนไม่ต้องรับผิด ดังนั้นการที่เครื่องยนต์เรือเกิดชำรุดเสียหาย ไม่อาจมาถึงท่าเรือในเวลาที่กำหนดอย่างปลอดภัยผู้รับขนจึงไม่ต้องรับผิด
ย่อยาว
โจทก์ฟ้องว่า จำเลยเป็นตัวแทนของบริษัทพรีเมียร์ชิปปิ้ง จำกัด ทำสัญญารับจ้างขนสินค้าของโจทก์ เมื่อถึงกำหนดก็ไม่นำเรือมาบรรทุกสินค้าของโจทก์เป็นเหตุให้โจทก์เสียหายไม่สามารถส่งสินค้าให้แก่ผู้ซื้อทันตามกำหนดเวลาจำเลยในฐานะตัวแทนต้องรับผิดแต่ลำพังตนเอง ขอให้ใช้ค่าเสียหาย
จำเลยให้การต่อสู้หลายประการ รวมทั้งข้อที่ว่าสัญญารับขนมีข้อยกเว้นไว้จำเลยจึงไม่ต้องรับผิด
ศาลชั้นต้นพิพากษาให้จำเลยชำระค่าเสียหายให้โจทก์
จำเลยอุทธรณ์
ศาลอุทธรณ์พิพากษากลับให้ยกฟ้องโจทก์
ศาลฎีกาวินิจฉัยว่า การชำระหนี้อันเกิดจากสัญญารับขนของนั้นกฎหมายมิได้ห้ามมิให้ทำความตกลงล่วงหน้ายกเว้นหรือจำกัดความรับผิดในการชำระหนี้ของลูกหนี้แต่ประการใด คงมีข้อจำกัดตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 373 เพียงว่า “ความตกลงทำไว้ล่วงหน้าเป็นข้อความยกเว้นมิให้ลูกหนี้ต้องรับผิดเพื่อกลฉ้ฉฉล หรือความประมาทเลินเล่ออย่างร้ายแรงขอนตนนั้นท่านว่าเป็นโมฆะ” และมาตรา 625 จำกัดว่า “ใบรับ ใบตราส่ง หรือเอกสารอื่น ๆ ทำนองนั้นก็ดี ซึ่งผู้ขนออกให้ผู้ส่งนั้น ถ้ามีข้อความยกเว้นหรือจำกัดความรับผิดของผู้ขนส่งประการใด ท่านว่าความนั้นเป็นโมฆะ เว้นแต่ผู้ส่งจะได้แสดงความตกลงด้วยชัดแจ้งในการยกเว้นหรือจำกัดความรับผิดเช่นว่านั้น”ด้วยเหตุนี้จึงจะนำมาตรา 219 อันเป็นบทบัญญัติถึงกรณีที่คู่สัญญาไม่ได้ทำความตกลงล่วงหน้าไว้ในการชำระหนี้ตามที่โจทก์ฎีกามาปรับแก่คดีนี้ไม่ได้สัญญารับขนซึ่งตัวแทนของโจทก์ได้ลงลายมือชื่อแสดงความตกลงด้วยโดยชัดแจ้งมีข้อความว่า “การสำรองที่ว่าบนเรือ ขึ้นอยู่กับเหตุสุดวิสัยและการที่เรือมาถึงท่าอย่างปลอดภัย” ความข้อนี้มีความหมายว่า หากเรือพรีเมียร์อาร์คติก ไม่สามารถรับขนสินค้าของโจทก์เนื่องด้วยเหตุสุดวิสัยก็ดี ไม่มาถึงท่าเรือกรุงเทพอย่างปลอดภัยก็ดีผู้ขนขนไม่ต้องรับผิด โจทก์ฎีกาว่าผู้รับขนประมาทเลินเล่อนั้น โจทก์ไม่ได้ตั้งประเด็นไว้ในคำฟ้อง จึงมิใช่ข้อที่ได้ยกขึ้นว่ากันมาแล้วในศาลชั้นต้น ศาลฎีกาไม่รับวินิจฉัย สัญญารับขนข้อ 9 จึงมีผลใช้บังคับได้ เมื่อเรือพรีเมียร์อาร์คติกไม่อาจมาถึงท่าเรือกรุงเทพได้อย่างปลอดภัยตามเวลาที่กำหนดไว้ บริษัทพรีเมียร์ชิปปิ้ง จำกัด จึงไม่ต้องรับผิดตามสัญญารับขนของตามที่โจทก์ฟ้อง
พิพากษายืน
