แหล่งที่มา : กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา
ย่อสั้น
สัญญาเช่ากิจการพิมพ์และจ้างพิมพ์หนังสือซึ่งมีวัตถุประสงค์ว่าผู้เช่าเป็นฝ่ายตั้งกองบรรณาธิการเองโดยตลอด ผู้ให้เช่าไม่มีสิทธิเกี่ยวข้องคงอาศัยแต่ชื่อผู้ให้เช่าลงพิมพ์เป็นบรรณาธิการเท่านั้น เป็นการหลีกเลี่ยงและฝ่าฝืนพระราชบัญญัติการพิมพ์ พ.ศ. 2484 มาตรา 24 เป็นการกระทำที่มีวัตถุประสงค์เป็นการต้องห้ามชัดแจ้งโดยกฎหมาย สัญญาตกเป็นโมฆะ
ย่อยาว
โจทก์ฟ้องว่า เมื่อวันที่ ๒๐ กุมภาพันธ์ ๒๕๑๑ จำเลยทำสัญญาเช่ากิจการหนังสือพิมพ์และจ้างพิมพ์หนังสือของโจทก์ชื่อ “ถิ่นเหนือ” และค้างชำระค่าเช่า จำเลยประพฤติผิดสัญญาและงดออก พิมพ์ จำหน่ายทำให้โจทก์เสียหาย จึงบอกเลิกสัญญาเช่าและเรียกค่าเสียหาย
จำเลยให้การและฟ้องแย้งว่าไม่เคยค้างชำระค่าเช่า ไม่เคยผิดสัญญาโจทก์เองเป็นฝ่ายผิดสัญญา ไม่จัดการโอนสิทธิการจัดการหนังสือพิมพ์ให้จำเลย ทั้งโจทก์ได้งดการพิมพ์ด้วย จำเลยเสียหายขอเรียกค่าเสียหาย
โจทก์ให้การแก้ฟ้องแย้งว่า มิได้เป็นฝ่ายผิดสัญญา โจทก์ไม่ได้ก่อความเสียหายใด ๆ ให้แก่จำเลย จำเลยไม่มีอำนาจฟ้อง ฟ้องแย้งเคลือบคลุม
คู่ความแถลงรับกันว่า ตามสัญญาเช่ากิจการหนังสือพิมพ์และจ้างพิมพ์ฉบับที่โจทก์ส่งศาล ผู้เช่าเป็นฝ่ายตั้งกองบรรณาธิการเองโดยตลอด ผู้ให้เช่าไม่มีสิทธิเกี่ยวข้องคงอาศัยแต่ชื่อผู้ให้เช่าลงพิมพ์เป็นบรรณาธิการเท่านั้น
ศาลชั้นต้นสั่งงดสืบพยานและพิพากษาว่า สัญญาเช่าที่โจทก์ส่งศาลนั้น โจทก์ให้เช่าความเป็นบรรณาธิการ ซึ่งตามพระราชบัญญัติการพิมพ์เป็นสิทธิเฉพาะตัว คณะบรรณาธิการชุดที่จำเลยตั้งขึ้นดำเนินการ มิได้รับอนุญาตจากเจ้าพนักงานการพิมพ์ข้อตกลงให้เช่าดังกล่าว ขัดต่อความสงบเรียบร้อยตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา ๑๑๓ ข้อตกลงอื่นตกเป็นโมฆะไปด้วย พิพากษายกฟ้อง
โจทก์จำเลยอุทธรณ์
ศาลอุทธรณ์พิพากษาว่าเป็นสัญญาเช่ากิจการหนังสือพิมพ์และจ้างพิมพ์ ไม่ใช่เป็นการเช่าความเป็นบรรณาธิการ ควรที่ศาลชั้นต้นจะทำการสืบพยานหลักฐานของทั้งสองฝ่ายให้จบสิ้นกระแสความเสียก่อน พิพากษายกคำพิพากษาของศาลชั้นต้นให้ดำเนินการสืบพยานโจทก์จำเลยต่อไป
โจทก์ฎีกา
ศาลฎีกาเห็นว่า ข้อเท็จจริงพอวินิจฉัยคดีได้แล้ว สัญญาระหว่างโจทก์จำเลยเป็นสัญญาซึ่งมีลักษณะเป็นการโอนสิทธิการเป็นบรรณาธิการของโจทก์ให้จำเลย เป็นการหลีกเลี่ยงและฝ่าฝืนต่อพระราชบัญญัติการพิมพ์ พ.ศ. ๒๔๘๔ มาตรา ๒๔ เป็นการกระทำที่มีวัตถุประสงค์เป็นการต้องห้ามชัดแจ้งโดยกฎหมายสัญญาตกเป็นโมฆะ ฟ้องบังคับเอาแก่กันหาได้ไม่
พิพากษากลับคำพิพากษาศาลอุทธรณ์ให้บังคับคดีตามคำพิพากษาศาลชั้นต้น
