แหล่งที่มา : กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา
ย่อสั้น
เจ้าของพินัยกรรมผู้ให้ระบุเงื่อนไขไว้ในพินัยกรรมว่า ให้มารดาของผู้รับเซ็นสัญญาประนีประนอมยอมความ ตามสัญญากลัดต่อท้ายพินัยกรรมภายใน 15 วัน นับแต่วันที่ทำพินัยกรรมฉบับนั้น แม้มารดาของผู้รับ และผู้รับจะไม่ทราบเงื่อนไขนี้ก็ตาม เมื่อปรากฏว่ามารดาของผู้รับมิได้เซ็นสัญญาประนีประนอมยอมความตามที่กล่าวไว้ในพินัยกรรมแล้ว ผู้รับก็ไม่มีสิทธิที่จะได้รับทรัพย์ตามที่พินัยกรรมกำหนดไว้
ย่อยาว
โจทก์ฟ้องขอให้ศาลพิพากษาว่า พินัยกรรมของคุณหญิงประชุมมนตรีสุริยวงษ์ ซึ่งทำเมื่อวันที่ 30 พฤศจิกายน 2482 ยกทรัพย์ให้โจทก์ตามสำเนานั้นเป็นการสมบูรณ์ แต่ในข้อ 5 แห่งพินัยกรรมนั้นมีเงื่อนไขบังคับไว้เฉพาะทรัพย์ส่วนที่ทำพินัยกรรมยกให้แก่โจทก์ทั้งสองว่า นางพุก บุนนาค มารดาโจทก์ทำสัญญาประนีประนอมยอมความตามสัญญาที่ได้ผนึกกลัดต่อท้ายพินัยกรรมต่อตัวคุณหญิงและกองมรดกพระยามนตรีภายใน 15 วัน นับแต่วันทำพินัยกรรม หากนางพุกไม่ยอมทำสัญญาประนีประนอมดังกล่าวแล้ว โจทก์ทั้งสองก็จะถูกตัดมิให้ได้รับมรดกตามพินัยกรรมนั้น แต่นับจากวันที่คุณหญิงประชุมได้ทำพินัยกรรมฉบับที่กล่าวจนถึงวันที่คุณหญิงวายชนม์ คุณหญิงไม่เคยส่งสัญญาหรือแจ้งข้อความแห่งสัญญาท้ายพินัยกรรมให้แก่นางพุกทราบเพื่อปฏิบัติเลย จึงจะถือว่านางพุกผิดนัดไม่ได้พินัยกรรมเป็นอันสมบูรณ์ปราศจากเงื่อนไข
จำเลยต่อสู้ว่า นางพุก บุนนาค ทราบเงื่อนไขแล้ว แต่ไม่ยอมเซ็นสัญญาประนีประนอม และต่อสู้ว่าคดีขาดอายุความ
ศาลแพ่งฟังข้อเท็จจริงว่า นางพุกทราบเงื่อนไขแล้วแต่ไม่ยอมเซ็นสัญญาประนีประนอมยอมความเอง โจทก์จึงถูกเงื่อนไขกำหนดตัดมิให้ได้ทรัพย์ตามพินัยกรรม พิพากษายกฟ้อง
โจทก์อุทธรณ์ ศาลอุทธรณ์พิพากษายืน
โจทก์ฎีกา
ศาลฎีกาเห็นว่า เมื่อเงื่อนไขในพินัยกรรมมีดังกล่าวแล้วและปรากฏว่านางพุก บุนนาค มิได้เซ็นสัญญาประนีประนอมยอมความตามที่กล่าวไว้ในพินัยกรรม จะวินิจฉัยความให้เป็นไปอย่างอื่นย่อมผิดจากความประสงค์ของผู้ทำพินัยกรรม
ข้อที่โจทก์ฎีกาว่า เพราะนางพุก บุนนาค ไม่ทราบจึงมิได้ปฏิบัติตามเงื่อนไขในพินัยกรรมนั้น ความข้อนี้ศาลชั้นต้นได้กล่าวว่านางพุกทราบดีแล้ว เพราะคดีมีปรากฏอยู่ และฝ่ายจำเลยก็ให้การว่านางพุกทราบความข้อนี้ อย่างไรก็ดี กรณีไม่ใช่การชำระหนี้ อันจะยกประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 205 มาปรับดังข้อฎีกาโจทก์หากเป็นเรื่องแสดงเจตนาให้ฝ่ายเดียว การที่เจ้าของพินัยกรรมผู้ให้ระบุเงื่อนไขไว้เช่นนี้ ผู้รับจะรู้หรือไม่ ไม่ทำให้การวินิจฉัยเปลี่ยนแปลงเพราะเป็นความประสงค์ของผู้ทำพินัยกรรมเช่นนั้น
จึงพิพากษายืน
