แหล่งที่มา : ส่วนเลขานุการคณะกรรมการวินิจฉัยฯ
ย่อสั้น
ไม่มีย่อสั้น
ย่อยาว
(สำเนา)
คำวินิจฉัยชี้ขาดอำนาจหน้าที่ระหว่างศาล คณะกรรมการวินิจฉัยชี้ขาดอำนาจหน้าที่ระหว่างศาล
ที่ ๒๐/๒๕๔๙
วันที่ ๒๗ กันยายน ๒๕๔๙
เรื่อง เขตอำนาจศาลเกี่ยวกับการใช้อำนาจของเจ้าพนักงานในกระบวนการยุติธรรมทางอาญา
ศาลปกครองพิษณุโลก
ระหว่าง
ศาลจังหวัดสวรรคโลก
การส่งเรื่องต่อคณะกรรมการ
ศาลปกครองพิษณุโลกโดยสำนักงานศาลปกครองส่งเรื่องให้คณะกรรมการวินิจฉัยชี้ขาดอำนาจหน้าที่ระหว่างศาลพิจารณาวินิจฉัยชี้ขาดตามพระราชบัญญัติว่าด้วยการวินิจฉัยชี้ขาดอำนาจหน้าที่ระหว่างศาล พ.ศ. ๒๕๔๒ มาตรา ๑๐ วรรคหนึ่ง (๓) ซึ่งเป็นกรณีคู่ความฝ่ายที่ถูกฟ้องคดีโต้แย้งเขตอำนาจของศาลที่รับฟ้องคดี และศาลที่ส่งความเห็นและรับความเห็นมีความเห็นแตกต่างกันในเรื่องเขตอำนาจศาลในคดีนั้น
ข้อเท็จจริงในคดี
เมื่อวันที่ ๑๖ กันยายน ๒๕๔๘ ห้างหุ้นส่วนจำกัด ห้างนำชัยมอเตอร์ แอนด์ออดิโอ ผู้ฟ้องคดี ยื่นฟ้องสำนักงานตำรวจแห่งชาติ ผู้ถูกฟ้องคดี ต่อศาลปกครองพิษณุโลกเป็นคดีหมายเลขดำที่ ๑๗๐/๒๕๔๘ ความว่า ผู้ฟ้องคดีเป็นนิติบุคคล ประเภทห้างหุ้นส่วนจำกัด มีวัตถุประสงค์ในการให้เช่าซื้อรถจักรยานยนต์ ผู้ฟ้องคดีได้ให้นางประคอง สุราฤทธิ์เช่าซื้อรถจักรยานยนต์ยี่ห้อฮอนด้า เอ็นเอฟ ๑๐๐ ดีเอ สีแดง-ดำ หมายเลขทะเบียน กพฉ๔๒๗อุตรดิตถ์ มีชื่อผู้ฟ้องคดีเป็นผู้ถือกรรมสิทธิ์ โดยตกลงให้เช่าซื้อ เป็นเงิน ๔๑,๑๖๐ บาทผ่อนชำระเป็นงวดๆ งวดละเดือน เป็นเวลา ๒๔ งวด ในระหว่างสัญญาเช่าซื้อ เมื่อวันที่ ๔มิถุนายน๒๕๔๘ รถจักรยานยนต์คันดังกล่าวถูกเจ้าหน้าที่ตำรวจสถานีตำรวจภูธรอำเภอศรีสัชนาลัยจังหวัดสุโขทัย ยึดไว้เป็นของกลางในคดีอาญา เนื่องจากมีผู้นำรถไปใช้เป็นพาหนะในการกระทำความผิดและนางประคองผิดนัดไม่ชำระค่าเช่าซื้อ ผู้ฟ้องคดีจึงมีหนังสือถึงอัยการจังหวัดสวรรคโลก เพื่อขอให้สั่งคืนรถจักรยานยนต์ของกลางซึ่งอัยการจังหวัดสวรรคโลกได้มีหนังสือถึงหัวหน้าพนักงานสอบสวนสถานีตำรวจภูธรอำเภอศรีสัชนาลัยว่ารถจักรยานยนต์ของกลางคันดังกล่าวให้พนักงานสอบสวนจัดการตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญามาตรา ๘๕ ผู้ฟ้องคดีจึงติดต่อขอรับรถจักรยานยนต์คืนจากพนักงานสอบสวนสถานีตำรวจภูธรอำเภอศรีสัชนาลัยผู้เก็บรักษาของกลางเมื่อวันที่ ๙ กันยายน ๒๕๔๘ แต่พนักงานสอบสวนไม่คืนให้โดยอ้างว่าหากคืนรถคันดังกล่าวอาจถูกผู้เช่าซื้อฟ้องร้องได้ ผู้ฟ้องคดีจึงได้นำผู้เช่าซื้อและผู้ต้องหาที่นำรถไปกระทำความผิดไปขอรับรถจักรยานยนต์คืน แต่พนักงานสอบสวนก็ยังไม่คืนให้ โดยอ้างว่าคำสั่งคืนของกลางของอัยการจังหวัดสวรรคโลกไม่ถูกต้องตามกฎหมาย ผู้ฟ้องคดีเห็นว่าพนักงานสอบสวนซึ่งเป็นข้าราชการในสังกัดของผู้ถูกฟ้องคดีปฏิบัติหน้าที่ไม่ชอบด้วยกฎหมาย และเป็นการกระทำละเมิดต่อผู้ฟ้องคดีทำให้ผู้ฟ้องคดีได้รับความเดือดร้อนเสียหายจากการขาดประโยชน์ในการใช้รถจักรยานยนต์เพราะผู้ฟ้องคดีอาจนำไปให้ผู้อื่นเช่าได้ในอัตราวันละ ๒๐๐ บาท จึงฟ้องคดีต่อศาลขอให้มีคำพิพากษาหรือมีคำสั่งให้ผู้ถูกฟ้องคดีคืนรถจักรยานยนต์คันหมายเลขทะเบียน กพฉ -๔๒๗ อุตรดิตถ์ ให้แก่ผู้ฟ้องคดีหากคืนไม่ได้ให้ชดใช้ราคาเป็นเงินจำนวน ๔๖,๑๖๐ บาท พร้อมค่าเสียหายวันละ ๒๐๐บาทนับจากวันที่ ๙ กันยายน ๒๕๔๘ จนถึงวันที่ผู้ถูกฟ้องคดีคืนรถจักรยานยนต์ให้แก่ผู้ฟ้องคดี
ผู้ถูกฟ้องคดีให้การว่า ตามระเบียบการตำรวจเกี่ยวกับคดี ลักษณะ ๑๕ และข้อบังคับการเก็บรักษาของกลางกระทรวงมหาดไทย พ.ศ. ๒๔๘๐ ไม่ได้กำหนดให้ผู้ถูกฟ้องคดี มีอำนาจหน้าที่เกี่ยวกับการยึดของกลาง การเก็บรักษาของกลาง ตลอดจนการคืนของกลางให้แก่ผู้ฟ้องคดี การส่งคืนของกลางในแต่ละคดีเป็นอำนาจหน้าที่และดุลพินิจของหัวหน้าพนักงานสอบสวนในคดีนั้น ซึ่งในคดีนี้การสั่งไม่คืนของกลางเป็นดุลพินิจของพันตำรวจเอกกฤษณ์ สายทอง ผู้กำกับการสถานีตำรวจภูธรอำเภอศรีสัชนาลัย เมื่อก่อให้เกิดความเสียหายแก่ผู้ฟ้องคดีจึงเป็นเรื่องที่พันตำรวจเอก กฤษณ์ ต้องรับผิดชอบด้วยตนเองไม่เกี่ยวกับผู้ถูกฟ้องคดี ผู้ฟ้องคดีประกอบกิจการขายหรือให้เช่าซื้อรถจักรยานยนต์มิได้ให้เช่าทรัพย์สินการกล่าวอ้างของผู้ฟ้องคดีจึงไม่ตรงกับการประกอบกิจการค้าของผู้ฟ้องคดี แม้จะมีการนำรถออกให้เช่าก็ยังไม่แน่ชัดว่าจะมีผู้มาขอเช่ารถหรือไม่จึงยังไม่มีความเสียหายในส่วนนี้ และเมื่อวันที่๑๘ พฤศจิกายน ๒๕๔๘ สถานีตำรวจภูธรอำเภอศรีสัชนาลัยได้มีหนังสือให้ผู้ฟ้องคดีนำหลักฐานเกี่ยวกับรถจักรยานยนต์คันดังกล่าวไปแสดงต่อพนักงานสอบสวนเพื่อขอรับรถคืนแต่ผู้ฟ้องคดีมิได้ไปรับคืน โดยมีหนังสือแจ้งว่าผู้ฟ้องคดีได้ฟ้องคดีต่อศาลปกครองพิษณุโลกแล้วและจะไปรับรถคืนเมื่อศาลปกครองมีคำพิพากษาถึงที่สุด ผู้ถูกฟ้องคดีเห็นว่าการกระทำดังกล่าวของผู้ฟ้องคดีเป็นการใช้สิทธิโดยไม่สุจริต
ผู้ถูกฟ้องคดียื่นคำร้องโต้แย้งอำนาจศาลว่า คดีนี้อยู่ในอำนาจพิจารณาพิพากษาของศาลยุติธรรม เนื่องจากการคืนสิ่งของที่ยึดไว้ในคดีอาญาเป็นดุลพินิจของเจ้าพนักงานตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา มาตรา ๘๕ อันเป็นเรื่องการดำเนินการตามกระบวนการยุติธรรมทางอาญาและการพิจารณาว่าผู้ถูกฟ้องคดีจะต้องรับผิดชดใช้ค่าเสียหายแก่ผู้ฟ้องคดีอันเนื่องจากการปฏิบัติหน้าที่ราชการของพนักงานสอบสวนหรือไม่ จะต้องวินิจฉัยในเรื่องละเมิดตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์
ศาลปกครองพิษณุโลกเห็นว่า แม้ว่าการสั่งคืนสิ่งของที่ยึดไว้เป็นของกลางในคดีอาญาจะเป็นดุลพินิจของเจ้าพนักงานและเป็นเรื่องการดำเนินการตามกระบวนการยุติธรรมทางอาญาก็ตาม แต่เมื่อเจ้าพนักงานได้ใช้ดุลพินิจสั่งให้คืนแล้ว ผู้ที่เก็บรักษาสิ่งของที่ยึดไว้ก็มีหน้าที่ตามมาตรา ๘๕ แห่งประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญาที่จะต้องคืนสิ่งของนั้นให้แก่ผู้ต้องหาหรือให้แก่ผู้อื่นซึ่งมีสิทธิเรียกร้องขอคืน หากไม่คืนก็จะเป็นการละเลยต่อหน้าที่ตามที่กฎหมายกำหนดให้ต้องปฏิบัติ คดีนี้เมื่ออัยการจังหวัดสวรรคโลกมีหนังสือถึงหัวหน้าพนักงานสอบสวนสถานีตำรวจภูธรอำเภอศรีสัชนาลัยแจ้งว่า รถจักรยานยนต์ของกลางคันดังกล่าวให้พนักงานสอบสวนจัดการตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา มาตรา ๘๕แล้วผู้ฟ้องคดีได้ขอรับรถจักรยานยนต์คืนแต่พนักงานสอบสวนไม่คืนให้ โดยอ้างว่าคำสั่งคืนของกลางของอัยการจังหวัดสวรรคโลกไม่ถูกต้องตามกฎหมาย ผู้ฟ้องคดีจึงฟ้อง
ผู้ถูกฟ้องคดีให้คืนรถจักรยานยนต์หรือให้ชดใช้ราคารถจักรยานยนต์และชดใช้ค่าเสียหายจากการขาดประโยชน์ที่ผู้ฟ้องคดีอาจนำรถไปให้ผู้อื่นเช่าได้ กรณีจึงเป็นการกล่าวอ้างว่าพนักงานสอบสวนซึ่งเป็นเจ้าหน้าที่ของผู้ถูกฟ้องคดีไม่กระทำตามที่กำหนดไว้ในประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา มาตรา ๘๕ ทำให้ผู้ฟ้องคดีได้รับความเสียหาย อันเป็นคดีพิพาทเกี่ยวกับการกระทำละเมิดของเจ้าหน้าที่ของรัฐอันเกิดจากการละเลยหน้าที่ตามที่กฎหมายกำหนดให้ต้องปฏิบัติซึ่งอยู่ในอำนาจพิจารณาพิพากษาของศาลปกครอง ตามมาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๓)แห่งพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองและวิธีพิจารณาคดีปกครอง พ.ศ.๒๕๔๒
ศาลจังหวัดสวรรคโลกเห็นว่า การที่พนักงานสอบสวนยึดทรัพย์สินของโจทก์ผู้ให้เช่าซื้อและมิได้เป็นผู้ต้องหาในคดีหรือรู้เห็นเป็นใจด้วยกับการกระทำความผิด โจทก์สามารถขอคืนรถจักรยานยนต์ที่ถูกยึดได้ ตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาอาญา มาตรา ๘๕หรือร้องขอคืนของกลางต่อศาลตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา ๓๖ ถ้าทรัพย์ยังอยู่ในความครอบครองของพนักงานสอบสวนแม้คดีที่ผู้กระทำความผิดจะยังไม่ถึงที่สุดตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา มาตรา ๘๕ บัญญัติไว้ชัดแจ้งว่า การคืนทรัพย์ที่ถูกยึดเป็นอำนาจของพนักงานสอบสวนที่จะยึดไว้จนกว่าคดีถึงที่สุด เว้นแต่ศาลสั่งเป็นอย่างอื่นบทบัญญัตินี้มิได้บัญญัติให้บุคคลอื่นนอกจากพนักงานสอบสวนหรือศาลที่จะสั่งคืนของกลางได้ดังนั้นเมื่อคดียังไม่ถึงที่สุดและโจทก์ขอของกลางคืน พนักงานสอบสวนชอบที่จะยังไม่คืนรถจักรยานยนต์ของกลางได้ตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา มาตรา ๘๕ วรรคสาม ซึ่งการกระทำดังกล่าวเป็นการใช้ดุลพินิจตามกฎหมายที่บัญญัติให้อำนาจพนักงานสอบสวนที่จะกระทำได้ซึ่งขั้นตอนนี้ยังคงเป็นขั้นตอนของการดำเนินกระบวนการสอบสวน ซึ่งยังอยู่ในกระบวนการยุติธรรมในคดีอาญา กรณีจึงอยู่ในอำนาจการควบคุมตรวจสอบของศาลยุติธรรม
คำวินิจฉัย
ปัญหาที่ต้องพิจารณา คดีอยู่ในอำนาจพิจารณาพิพากษาของศาลยุติธรรมหรือศาลปกครอง
คณะกรรมการพิจารณาแล้ว ข้อเท็จจริงตามคำฟ้องคดีนี้สรุปได้ว่า ผู้ฟ้องคดีเป็นนิติบุคคลประเภทห้างหุ้นส่วนจำกัด มีวัตถุประสงค์ในการให้เช่าซื้อรถจักรยานยนต์ ยื่นฟ้องผู้ถูกฟ้องคดีซึ่งเป็นหน่วยงานของรัฐ อันเนื่องมาจากกรณีรถจักรยานยนต์ซึ่งผู้ฟ้องคดีเป็นผู้ให้เช่าซื้อและมีชื่อเป็นผู้ถือกรรมสิทธิ์ถูกเจ้าหน้าที่ตำรวจสถานีตำรวจภูธรอำเภอศรีสัชนาลัยจังหวัดสุโขทัย ยึดไว้เป็นของกลางในคดีอาญา เนื่องจากมีผู้นำรถไปใช้เป็นพาหนะในการกระทำความผิดและผู้เช่าซื้อผิดนัดไม่ชำระค่าเช่าซื้อ ผู้ฟ้องคดีได้มีหนังสือขอให้อัยการจังหวัดสวรรคโลกสั่งคืนรถจักรยานยนต์ของกลาง และอัยการจังหวัดสวรรคโลกมีคำสั่งให้พนักงานสอบสวนจัดการตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา มาตรา ๘๕ แล้ว แต่พนักงานสอบสวนผู้เก็บรักษาของกลางไม่คืนของกลางดังกล่าว ผู้ฟ้องคดีเห็นว่า การกระทำของพนักงานสอบสวนเป็นการปฏิบัติหน้าที่ไม่ชอบด้วยกฎหมายและเป็นการกระทำละเมิดต่อผู้ฟ้องคดี ขอให้ชดใช้ค่าเสียหาย ผู้ถูกฟ้องคดีให้การว่าไม่มีอำนาจหน้าที่เกี่ยวกับการยึดของกลาง การเก็บรักษาของกลาง ตลอดจนการคืนของกลาง การส่งคืนของกลางให้แก่ผู้ฟ้องคดีเป็นอำนาจหน้าที่และดุลพินิจของหัวหน้าพนักงานสอบสวนในคดีนั้น ไม่เกี่ยวกับผู้ถูกฟ้องคดีเห็นว่า การดำเนินคดีอาญาตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญานั้น เป็นขั้นตอนเพื่อนำไปสู่การลงโทษผู้กระทำความผิดในคดีอาญาอันอยู่ในอำนาจพิจารณาพิพากษาของศาลยุติธรรม ดังนั้น แม้ว่าในขั้นตอนการดำเนินการของเจ้าหน้าที่ของรัฐ คือ พนักงานฝ่ายปกครองหรือตำรวจ พนักงานสอบสวนและพนักงานอัยการอาจจะมีการกระทำทางปกครองปะปนอยู่ด้วย แต่ขั้นตอนใดเป็นการกระทำตามที่ประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญากำหนดให้อำนาจเจ้าหน้าที่ของรัฐดังกล่าวไว้เป็นการเฉพาะโดยตรงการกระทำในขั้นตอนนั้นก็ย่อมอยู่ในอำนาจการควบคุมตรวจสอบของศาลยุติธรรม แต่หากการกระทำนั้นเป็นการกระทำที่พนักงานฝ่ายปกครองหรือตำรวจ พนักงานสอบสวนหรือพนักงานอัยการกระทำนอกเหนือหรือมิได้กระทำตามที่กำหนดไว้ในประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา และเข้าเกณฑ์เป็นการกระทำละเมิดหรือเป็นความรับผิดอย่างอื่นตามมาตรา ๙ แห่งพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองและวิธีพิจารณาคดีปกครอง พ.ศ. ๒๕๔๒ การกระทำนั้นก็จะอยู่ในอำนาจการควบคุมตรวจสอบของศาลปกครอง เมื่อคดีนี้เจ้าหน้าที่ของผู้ถูกฟ้องคดีเป็นพนักงานสอบสวนใช้อำนาจตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญายึดรถจักรยานยนต์ของกลางไว้เป็นพยานหลักฐานในคดีและใช้ดุลพินิจไม่ส่งคืนของกลางดังกล่าวให้แก่ผู้ฟ้องคดี จึงเป็นการดำเนินการของเจ้าพนักงานตามที่ประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญากำหนดอำนาจไว้เป็นการเฉพาะ การที่ผู้ฟ้องคดีกล่าวอ้างว่าได้รับความเสียหายจากการดำเนินการดังกล่าวของเจ้าหน้าที่ในสังกัดผู้ถูกฟ้องคดี จึงเป็นคดีพิพาทที่เกี่ยวกับการกระทำละเมิดของเจ้าหน้าที่อันสืบเนื่องจากการใช้อำนาจในกระบวนการยุติธรรมทางอาญา อยู่ในอำนาจการควบคุมตรวจสอบของศาลยุติธรรม ดังนั้น การฟ้องเรียกค่าเสียหายของผู้ฟ้องคดีจึงเป็นการเรียกค่าเสียหายอันเกิดจากการที่เจ้าหน้าที่ของผู้ถูกฟ้องคดีซึ่งเป็นเจ้าหน้าที่ของรัฐกระทำการตามขั้นตอนของประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา คดีจึงอยู่ในอำนาจพิจารณาพิพากษาของศาลยุติธรรม
จึงวินิจฉัยชี้ขาดว่า คดีระหว่างห้างหุ้นส่วนจำกัด ห้างนำชัยมอเตอร์ แอนด์ออดิโอผู้ฟ้องคดี สำนักงานตำรวจแห่งชาติ ผู้ถูกฟ้องคดี อยู่ในอำนาจพิจารณาพิพากษาของศาลยุติธรรม
(ลงชื่อ) ชาญชัย ลิขิตจิตถะ (ลงชื่อ) วิชัย วิวิตเสวี
(นายชาญชัย ลิขิตจิตถะ) (นายวิชัย วิวิตเสวี)
ประธานศาลฎีกา กรรมการผู้ทรงคุณวุฒิของศาลยุติธรรม
(ลงชื่อ) อักขราทร จุฬารัตน (ลงชื่อ) อัครวิทย์ สุมาวงศ์
(นายอักขราทร จุฬารัตน) (นายอัครวิทย์ สุมาวงศ์)
ประธานศาลปกครองสูงสุด กรรมการผู้ทรงคุณวุฒิของศาลปกครอง
(ลงชื่อ) พลโท สายัณห์ อรรถเกษม (ลงชื่อ) พลโท อาชวัน อินทรเกสร
(สายัณห์ อรรถเกษม) (อาชวัน อินทรเกสร)
หัวหน้าสำนักตุลาการทหาร กรรมการผู้ทรงคุณวุฒิของศาลทหาร
(ลงชื่อ) พรชัย รัศมีแพทย์
(นายพรชัย รัศมีแพทย์)
กรรมการผู้ทรงคุณวุฒิ
คมศิลล์ คัด/ทาน
๕
