แหล่งที่มา : กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา
ย่อสั้น
จำเลยเป็นนายทะเบียนอำเภอมีอำนาจหน้าที่ดำเนินการตามพระราชบัญญัติการทะเบียนราษฎร พ.ศ. 2499 มาตรา 5, 35 ในการจัดทำทะเบียนคนทุกคนที่มีชื่ออยู่ในทะเบียนบ้านของอำเภอ และแก้ทะเบียนคนให้ถูกต้องเมื่อมีการเพิ่มลดหรือแก้ไขเปลี่ยนแปลง แม้ว่าในกรณีการแก้ไขเปลี่ยนแปลงรายการในทะเบียนบ้านเกี่ยวกับสัญชาติ จะให้นายทะเบียนอำเภอสอบสวนพยานหลักฐานแล้วเสนอตามลำดับชั้น เพื่อให้กระทรวงมหาดไทยพิจารณาอนุมัติตามกฎกระทรวงก็ตาม แต่การดำเนินการตามพระราชบัญญัติการทะเบียนราษฎรดังกล่าว อยู่ในอำนาจหน้าที่ของจำเลยที่จะดำเนินการไป ดังนี้การที่จำเลยปฏิเสธไม่ดำเนินการจดทะเบียนราษฎรให้โจทก์มีสัญชาติไทยตามที่โจทก์ร้องขอ จึงเป็นการโต้แย้งเกี่ยวกับสิทธิของโจทก์ตามกฎหมายโจทก์ย่อมมีอำนาจฟ้องจำเลย
ย่อยาว
โจทก์ฟ้องว่า โจทก์ทั้งสามเป็นบุตรนางละออซึ่งเป็นญวนต่างด้าวมีสัญชาติไทย จำเลยจัดให้โจทก์อยู่ในทะเบียนญวนอพยพ โจทก์ยื่นคำร้องต่อจำเลยขอให้จดทะเบียนราษฎรให้โจทก์เป็นคนต่างด้าวเชื้อชาติญวน สัญชาติไทยตามมารดา จำเลยปฏิเสธ จึงขอให้ศาลบังคับ
จำเลยให้การว่า ฟ้องโจทก์เคลือบคลุม โจทก์ถูกถอนสัญชาติตามประกาศของคณะปฏิวัติ โจทก์ไม่มีอำนาจฟ้องเพราะตามกฎกระทรวงจำเลยไม่มีอำนาจแก้ไขเปลี่ยนแปลงรายการในทะเบียนบ้านอันเกี่ยวกับสัญชาติ
ศาลชั้นต้นพิพากษายกฟ้อง
โจทก์ทั้งสามอุทธรณ์
ศาลอุทธรณ์วินิจฉัยว่าโจทก์มีอำนาจฟ้อง พิพากษายกคำพิพากษาศาลชั้นต้น ให้ศาลชั้นต้นวินิจฉัยประเด็นข้ออื่นที่กำหนดไว้ แล้วมีคำพิพากษาใหม่ตามรูปคดี
จำเลยฎีกา
ศาลฎีกาวินิจฉัยว่า จำเลยเป็นนายทะเบียนอำเภอเป็นเจ้าพนักงานมีอำนาจหน้าที่เพื่อดำเนินการตามพระราชบัญญัติการทะเบียนราษฎร พ.ศ. ๒๔๙๙ มาตรา ๕ และมาตรา ๓๕ แห่งพระราชบัญญัตินี้ จำเลยมีอำนาจหน้าที่ในการจัดทะเบียนคนทุกคนที่มีชื่ออยู่ในทะเบียนบ้านของแต่ละอำเภอและแก้ทะเบียนคนให้ถูกต้อง เมื่อมีการเพิ่มลดหรือแก้ไขเปลี่ยนแปลง แม้ว่าในกรณีการแก้ไขเปลี่ยนแปลงรายการในทะเบียนบ้านเกี่ยวกับสัญชาติ จะให้นายทะเบียนอำเภอสอบสวนพยานหลักฐานแล้วเสนอตามลำดับชั้น เพื่อให้กระทรวงมหาดไทยพิจารณาอนุมัติ ตามกฎกระทรวงฉบับที่ ๕ (พ.ศ. ๒๕๑๖) ออกตามความในพระราชบัญญัติการทะเบียนราษฎร พ.ศ. ๒๔๙๙ ก็ตาม แต่การดำเนินการตามพระราชบัญญัติการทะเบียนราษฎร ในกรณีดังกล่าวอยู่ในอำนาจหน้าที่นายทะเบียนอำเภอที่จะดำเนินการไป การที่จำเลยซึ่งเป็นนายทะเบียนอำเภอปฏิเสธไม่ดำเนินการจดทะเบียนให้ตามที่โจทก์ทั้งสามร้องขอ เป็นการโต้แย้งเกี่ยวกับสิทธิของโจทก์ตามกฎหมาย โจทก์ทั้งสามย่อมมีอำนาจฟ้องจำเลยได้
พิพากษายืน
