แหล่งที่มา : กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา
ย่อสั้น
ประมวนแพ่ง ฯ ม. 1519 ถึง 1524 เปนบทบัญญัติกล่าวถึงเด็กเกิดระหว่างมีการสมรสชอบด้วยกดหมาย ม.1524 จึงเปนเรื่องวางวิธีพิสูจน์การเปนบุตรที่เกิดระหว่างมีการสมรสที่ชอบด้วยกดหมายไม่ไช่เปนบทบัญญัติถึงความสมบูรน์ของการเปนบุตร
ม. 1526 ถึง 1531 บัญญัติถึงเรื่องเด็กเกิดระหว่างที่มิได้มีการสมรสกันตามกดหมาย
กดหมายย่อมรับรองหรือรับรู้แต่ฉเพาะการสมรสที่สมบูรน์ตามกดหมายถ้าหากจะมีการรับรอง
การสมรสที่ไม่สมบูรน์สำหรับกรนีไดก็ย่อมบัญญัติไว้ชัดแจ้งไนบทบัญญัตินั้น ๆ
คำว่าสมรสตาม ม.1526 หมายถึงการสมรสที่สมบูรน์ตามกดหมาย
เด็กที่เกิดจากชายที่มิได้จดทะเบียนสมรสกับหยิงนั้น แม้จะรู้กันทั่วไปว่าเปนบุตรของชายก็ไม่ถือว่าเปนบุตรที่ชอบด้วยกดหมายของชาย
บุตรที่ไม่ชอบด้วยกดหมายไม่มีสิทธิได้รับมรดกของบิดา
สาลอุธรน์ยังมิได้พิจารนาข้อเท็ดจิงอันเปนประเด็นสำคันของคดี สาลดีกาย้อนไปไห้พิจารนาแล้วตัดสินไหม่
กรนีที่โจทดีกาแบะชนะคดีตามข้อดีกา แต่สาลดีกาได้ค่ารีชาทำเนียมและค่าทนายเปนพับไป
ย่อยาว
โจทฟ้องว่า โจทไปประกาสรับมรดกบิดามารดาซึ่งวายชนม์ จำเลยไปคัดค้านแทนเด็กชายบุญปลูกโดยอ้างว่าเด็กชายบุญปลูกเปนบุตรนายเงินซึ่งเปนบุตรบิดามารดาเดียวกับโจท ขอไห้สาลพิพากสาว่าเด็กชายบุญปลูกไม่ไช่บุตรนายเงิน และห้ามมิไห้เกี่ยวข้องแก่ทรัพย์รายนี้
จำเลยต่อสู้ว่า เด็กชายบุญปลูกเปนบุตรนายเงินโดยชอบด้วยกดหมาย
คู่ความรับกันว่า เด็กชายบุญปลูกเปนบุตรนายเงิน
สาลชั้นต้นฟังว่า นายเงินกับจำเลยแต่งงานกันเมื่อไช้ประมวนกดหมายแพ่งฯบัพ 5-6 แล้ว แต่ไม่ได้จะทะเบียนสมรส เด็กชายบุญปลูกจึงไม่ใช่บุตรที่ชอบด้วยกดหมายของนายเงิน จำเลยไม่มีสิทธิเข้าขัดขวางการรับมรดก จึงไห้โจทชนะคดี
จำเลยอุธรน์ สาลอุธรน์วินิฉัยว่า นายเงินกับจำเลยหยู่กินด้วยกันโดยเปิดเผยไนระยะที่อาดตั้งครรภ์ได้และพรึติการน์เปนที่รู้กันทั่วไปว่า เด็กชายบุญปลูกเปนบุตรนายเงิน เด็กชายบุญปลูกจึงเปนบุตรนายเงินโดยชอบด้วยกดหมาย พิพากสาไห้จำเลยชนะคดี แต่มีความเห็นแย้งว่าควนยืนตามสาลชั้นต้น
โจทดีกา สาลดีกาวินิฉัยว่า ประมวนกดหมายแพ่งฯ มาตรา 1526 บัญญัติว่า เด็กเกิดก่อนสมรสจะเปนบุตรโดยชอบด้วยกดหมายต่อเมื่อบิดามารดาสมรสกันหรือบิดาจดทเบียนว่าเปนบุตรหรือสาลพิพากสาว่าเปนบุตร กดหมายวางเงื่อนไขแห่งความสมบูรณ์ของการสมรสไว้แล้ว ฉะนั้นกดหมายจึงย่อมรับรองหรือรับรู้แต่ฉเพาะการสมรสที่สมบูรน์ตามกดหมาย ถ้าหากจะมีการรับรองการสมรสที่ไม่สมบูรน์สำหรับกรนีได ก็ย่อมบัญญัติไว้ชัดแจ้งไนบทบัญญัตินั้น ๆ มาตรา 1526 มิได้มีข้อความรับรู้ถึงการสมรสที่ไม่สมบูรน์ จึงต้องความตามปรกติว่าหมายถึงการสมรสที่สมบูรน์ การสมรสที่ไม่จดย่อมไม่สมบูรน์ตามกดหมายตามความไนมาตรา 1449 และจะเห็นได้จากมาตรา 1525 ประกอบอีกคือถ้ากดหมายต้องการไห้ถือว่าเด็กซึ่งเกิดจากชายที่ไม่ได้มีการสมรสกับหยิงโดยชอบด้วยกดหมายก็คงจะบัญญัติโดยนัยเช่นเดียวกันกับมาตรา 1525 ส่วน มาตรา 1519 ถึง 1524 เปนบทบัญญัติกล่าวถึงเด็กที่เกิดระหว่างมีการสมรสชอบด้วยกดหมาย มาตรา 1524 จึงเปนเรื่องวางวิธีพิสูจน์การเปนบุตรที่เกิดระหว่างมีการสมรสโดยชอบด้วยกดหมาย ไม่ไช่บทบัญญัติถึงความสมบูรน์ของการเปนบุตร ส่วนมาตรา 1525 ถึง 1531
บัญญัติถึงเรื่องเด็กเกิดระหว่างที่มิได้มีการสมรสกันตามกดหมาย สำหรับมาตรา 1529 นั้น ถ้าหากถือว่าถ้าปรากตกรนีดังกล่าวนั้นก็ไห้ถือว่าเปนบุตรชอบด้วยกดหมายแล้ว ก็ไม่จำเปนต้องบัญญัติไห้มีการฟ้องคดีรับเด็กเปนบุตรไว้เช่นนั้น
มาตรา 1533 บัญญัติว่าบุตรที่ชอบด้วยกดหมายมีสิทธิรับมรดกได้ ฉะนั้นถ้านายเงินกับจำเลยแต่งงานกันพายหลังไช้ประมวนกดหมายแพ่ง ฯ บัพ 5-6 แล้วจำเลยก็ไม่มีสิทธิร้องคัดค้านการรับมรดกของโจทแต่สาลอุธรน์ยังมิได้พิจารนาว่าแต่งงานกันเมื่อไร จึงพิพากสาย้อนไปไห้สาลอุธรน์พิจารนาประเด็นที่กล่าวแล้วพิพากสาไหม่
