แหล่งที่มา : กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา
ย่อสั้น
กระบือของจำเลยขวิดกระบือโจทก์ขาหักพิการ ใช้งานไม่ได้โจทก์จำเลยตกลงกันโดยจำเลยเอากระบือเมียให้แก่โจทก์ 1 ตัวเป็นค่าเสียหายการที่จำเลยมอบกระบือเมีย 1 ตัวแก่โจทก์นี้ ถือได้ว่าจำเลยได้ชำระหนี้อันเกิดจากการละเมิดให้โจทก์ เป็นการปฏิบัติต่อกันเลยคั่นที่จะถือว่าทำสัญญาประณีประนอมยอมความต่อกันไปแล้ว จึงไม่ต้องมีหลักฐานเป็นหนังสือก็ใช้ได้ ฉะนั้นเมื่อจำเลยกลับไปเอากระบือนั้นมาเสียจากการยึดถือครอบครองของโจทก์ ก็นับว่าจำเลยได้ทำละเมิดสิทธิยึดถือครอบครองของโจทก์ขึ้นอีก โจทก์จึงมีอำนาจฟ้องจำเลยให้คืนกระบือนั้นหรือใช้ค่าเสียหายแก่โจทก์ได้
ย่อยาว
ได้ความว่า กระบือของจำเลยขวิดกระบือของโจทก์ ขาหลังขวาหักถึงพิการใช้งานหนักไม่ได้ โจทก์ตามผู้ใหญ่บ้านมาพูดไกล่เกลี่ยกันระหว่างโจทก์จำเลย ผลที่สุดโจทก์ให้จำเลยให้กระบือเมียแก่โจทก์ ๑ ตัว เป็นค่าเสียหาย โจทก์ขอเอากระบือเมียของจำเลยชื่อหย่องไปยึดถือปกครองไว้ก่อน จนกว่าจำเลยจะหากระบืออื่นมาเปลี่ยนเอาไป ฝ่ายจำเลยตกลงยอมตามโจทก์เรียกร้อง และได้มอบกระบือเมียตัวที่ชื่อหย่องให้โจทก์ยึดถือแล้ว โจทก์ได้ให้ผู้อื่นเช่าไป ภายหลังจำเลยได้ไปเอากระบือตัวชื่อหย่องกลับคืนมาจากผู้เช่าไป โดยไม่ได้บอกให้โจทก์ทราบ โจทก์จึงมาฟ้องขอให้จำเลยคืนกระบือตัวชื่อหย่องให้โจทก์ ถ้าไม่สามารถคืนได้ ให้ใช้ราคา ๕๐๐ บาท ฯลฯ
ศาลชั้นต้นพิพากษาให้จำเลยใช้ค่าเสียหายแก่โจทก์ในการที่กระบือจำเลยขวิดกระบือโจทก์ ๕๐๐ บาท
จำเลยอุทธรณ์
ศาลอุทธรณ์พิพากษากลับให้ยกฟ้อง โดยว่าสัญญาประณีประนอมไม่ได้ทำเป็นหนังสือ
โจทก์ฎีกา
ศาลฎีกาเห็นว่า ข้อเท็จจริงได้ดังกล่าวแล้ว เห็นว่าโจทก์มีสิทธิที่จะยึดถือครอบครองกระบือชื่อหย่องไว้ได้ตลอดไป ถ้าจำเลยจะเอากระบือตัวชื่อหย่องกลับคืน จำเลยต้องเอากระบือเมียใหม่ ๑ ตัวไปให้โจทก์ พฤติการณ์ระหว่างโจทก์จำเลยเป็นการปฏิบัติต่อกันเลยคั่นที่จะถือว่าทำสัญญาประณีประนอมยอมความต่อกันไปแล้ว ถือว่าที่โจทก์จำเลยกับนายออดผู้ใหญ่บ้านพูดจาต่อกัน ผลที่สุดจำเลยยอมให้กระบือเมีย ๑ ตัวแก่โจทก์เป็นค่าเสียหายนั้นเป็นการตกลงประณีประนอมยอมความกันไปตอนหนึ่งแล้ว และเรื่องจำเลยต้องรับผิดในฐานละเมิด ก็ระงับไป ที่จำเลยยอมมอบกระบือเมียชื่อหย่องให้จำเลยไปถือได้ว่า จำเลยได้ชำระหนี้อันเกิดจากการละเมิดนั้นให้แก่โจทก์ไป การมอบกระบือให้ไปไม่ใช่ทำสัญญาประณีประนอมยอมความ ไม่ต้องมีหลักฐานเป็นหนังสือก็ใช้ได้ จำเลยเอากระบือมาเสียจากการยึดถือครอบครองของโจทก์ โดยไม่มีกระบือเมียไปเปลี่ยนให้ นับว่าจำเลยได้ทำการละเมิดสิทธิยึดถือครอบครองของโจทก์ขึ้นอีก
พิพากษากลับศาลอุทธรณ์ ให้จำเลยคืนกระบือเมียชื่อหย่องให้แก่โจทก์ถ้าไม่สามรถคืนได้ ให้ใช้ราคาเงิน ๕๐๐ บาทแก่โจทก์
