แหล่งที่มา : กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา
ย่อสั้น
สัตว์พาหนะที่กฎหมายบังคับให้มีการจดทะเบียนการซื้อขายต่อพนักงานเจ้าหน้าที่ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 456นั้น ต้องเป็นสัตว์พาหนะตามพระราชบัญญัติสัตว์พาหนะ พ.ศ.2482 มาตรา 4 อันได้แก่ช้าง ม้า โค กระบือ ล่อลา ซึ่งได้ทำ หรือต้องทำตั๋วรูปพรรณตามพระราชบัญญัตินี้
สัตว์พาหนะดังกล่าวที่กฎหมายบังคับให้ต้องทำตั๋วรูปพรรณมีบัญญัติไว้ในพระราชบัญญัติที่กล่าวนั้น มาตรา 8(3) ว่าได้แก่สัตว์ใดที่ได้ใช้ขับขี่ลากเข็น หรือใช้งานแล้ว
กระบือรายพิพาทที่โจทก์ขายให้จำเลยไม่มีตั๋วรูปพรรณแม้จะมีอายุ 4 ปีแล้ว แต่ไม่ปรากฏว่าเป็นกระบือที่ใช้งานแล้ว จึงไม่อยู่ในบังคับที่ต้องทำตั๋วรูปพรรณ ดังนั้น การซื้อขายกระบือรายพิพาท ไม่จำต้องจดทะเบียนซื้อขาย ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์มาตรา 456 การซื้อขายนี้ไม่เป็นโมฆะ
ย่อยาว
โจทก์ฟ้องว่า จำเลยซื้อกระบืออายุ 4 ปี ยังไม่มีตั๋วรูปพรรณจากโจทก์ 1 ตัวราคา 3,000 บาท ชำระเงินมัดจำไว้ 100 บาท รับกระบือไปแล้ว ไม่ชำระราคาตามกำหนด ขอให้ศาลบังคับให้
จำเลยให้การว่า ไม่เคยตกลงซื้อกระบือจากโจทก์ การซื้อขายไม่ได้ทำเป็นหนังสือและจดทะเบียนต่อพนักงานเจ้าหน้าที่ ตกเป็นโมฆะ
ศาลชั้นต้นพิจารณาแล้วเชื่อว่า จำเลยซื้อกระบือไปจากโจทก์ ค้างชำระราคาจริงตามฟ้อง และสัญญาซื้อขายนี้สมบูรณ์บังคับได้ พิพากษาให้จำเลยใช้ราคาแก่โจทก์ 2,900 บาท กับให้ใช้ค่าฤชาธรรมเนียมแทนโจทก์
จำเลยอุทธรณ์
ศาลอุทธรณ์พิพากษายืน
จำเลยฎีกา เฉพาะปัญหาข้อกฎหมายว่า การซื้อขายกระบือรายพิพาทเป็นการซื้อขายสัตว์พาหนะอันตกอยู่ภายใต้บังคับของประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 456 ที่จะต้องทำเป็นหนังสือและจดทะเบียนต่อพนักงานเจ้าหน้าที่
ศาลฎีกาวินิจฉัยว่า สัตว์พาหนะที่กฎหมายบังคับให้มีการทำนิติกรรมจดทะเบียนต่อพนักงานเจ้าหน้าที่ ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 456 นั้น ต้องเป็นสัตว์พาหนะตามพระราชบัญญัติสัตว์พาหนะพ.ศ. 2482 มาตรา 4 อันได้แก่ช้าง ม้า โค กระบือ ล่อ ลา ซึ่งได้ทำหรือต้องทำตั๋วรูปพรรณตามพระราชบัญญัตินี้ สัตว์พาหนะดังกล่าวที่กฎหมายบังคับให้ต้องทำตั๋วรูปพรรณได้มีบัญญัติไว้ใน มาตรา 8(3) ว่า สัตว์ใดได้ใช้ขับขี่ลากเข็นหรือใช้งานแล้ว ดังนี้จึงเห็นได้ว่าการซื้อขายสัตว์พาหนะในอันที่จะตกอยู่ภายใต้บังคับแห่งประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 456 ได้แก่สัตว์พาหนะที่ได้ทำตั๋วรูปพรรณแล้วประเภทหนึ่ง กับสัตว์พาหนะที่กฎหมายบังคับให้ต้องทำตั๋วรูปพรรณอีกประเภทหนึ่ง กระบือรายพิพาทนี้ไม่มีตั๋วรูปพรรณแม้จะมีอายุ 4 ปีแล้วก็ตาม แต่ก็ไม่ปรากฏว่าเป็นกระบือที่ใช้งานแล้ว จึงไม่อยู่ในบังคับที่ต้องทำตั๋วรูปพรรณ ดังนั้น กระบือรายพิพาทจึงไม่อยู่ในบังคับที่ต้องจดทะเบียนซื้อขายตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 456 การซื้อขายระหว่างโจทก์จำเลยไม่เป็นโมฆะ ศาลล่างทั้งสองให้จำเลยใช้เงิน 2,900 บาทที่ค้างชำระแก่โจทก์ชอบแล้ว
พิพากษายืน
